Kütahya çeşmeleri oldukça karmaşık bir su şebekesinden beslenmiştir. Ancak, Kütahya çeşmelerinin büyük bir kısmı şehir suyuna bağlanmış ve bu nedenle de XX.yüzyılın başlarından itibaren önemini yitirmiştir. Şehirdeki bazı çeşmelere şehir suyu bağlanmış ve böylece onlardan bazılarının günümüze gelmeleri sağlanmıştır.
Kütahya çeşmelerinin çoğu kitabeli olup, bu kitabeler çeşitli nedenlerle aşınmış ve okunmaları da son derece zorlaşmıştır. Kütahya Müzesi’nde bu çeşmelere ait bazı kitabeler bulunmaktadır. Bununla beraber müzedeki kitabelerin hangi çeşmelere ait olduğu kesinlik kazanamamıştır.
Ali Paşa Camisi Çeşmesi (Merkez)
Kütahya Cedid Mahallesi’nde, Ali Paşa Camisi’nin karşısındaki köşede bulunan bu çeşme, şehirdeki köşe çeşmelerinden bir örnek olup, üçgen alınlığının altındaki yuvarlak kemerde Grekçe bir kitabe bulunmaktadır. Osmanlı döneminde bazı çeşmelere antik yapılardan alınma steller, alınlıklar konulmuştur.
Sultanbağı Çukur Çeşmesi (Merkez)
Kütahya Sultanbağı’nda bulunan bu çeşmenin kitabesi bulunmakla beraber, zamanla aşınmış olup, okunamamaktadır. 1550 tarihinde yapılan çeşme basit sivri kemerli niş içerisine alınmış mermer ayna taşlı ve önünde yalağı olan bir çeşmedir.
Meydan Çeşmesi (Merkez)
Kütahya Arsalan Bey Camisi’nin karşısında bulunan bu çeşme XVIII.yüzyılda yapılmıştır. Kitabesi aşındığından okunamamıştır. Cephe görünümünde XVIII.yüzyıl batı etkisi açıkça görülmektedir. Çeşmenin iki yanında palmet motifleri kabartma olarak işlenmiştir. Mermer ayna taşının önünde yalak taşı bulunmaktadır.
Ilık Çeşme (Merkez)
Kütahya Kemer Mahallesi’nde bulunan bu çeşmeyi Süleyman Efendi 1767-1768 tarihlerinde yaptırmıştır. Kesme taştan sundurmalı olan bu çeşmenin oldukça geniş kemerli bir nişi vardır. Bu nişin üzerine de sekizgen şeklinde bir rozet yerleştirilmiştir. Ayna taşı üzerinde kitabesi bulunmaktadır.
Pirler Mahallesi Çeşmesi (Merkez)
Kütahya Pirler Mahallesi’nde bulunan bu çeşmeyi, kitabesinden öğrenildiğine göre; Kel Hüseyin isimli bir kişi 1779-1780 yılında yaptırmıştır.
Devşirme malzemeden yapılan yuvarlak kemerli cephesi olan bir çeşmedir. Günümüze harap bir durumda gelebilmiştir.
Halil Ağa Çeşmesi (Merkez)
Kütahya Kurşunlu Cami Sokağı’nda bulunan bu çeşme kitabesinden öğrenildiğine göre; Hacı Halil Ağa’nın ruhu için Mehmet Ali isimli bir kişi tarafından 1800-1801 yıllarında yaptırılmıştır.
Çeşmenin yuvarlak kemeri içerisine ayna taşı ve önüne de yalak yerleştirilmiştir. Ayrıca çeşmenin boş kalan yerlerinde bir takım ayetlere yer verilmiştir.
Rabia Hanım Çeşmesi (Merkez)
Kütahya Hamidiye Mahallesi’nde bulunan bu çeşme kitabesinden öğrenildiğine göre; 1326 yılında yaptırılmıştır. Ayna taşı mezar taşı biçimindedir. Barok üslupta motiflerle bezenmiş olan bu çeşmenin üzerinde Kütahya eşrafından Müftüzade…. Bey hayrına yazısı bulunmaktadır.
Tellal Çeşmesi (Merkez)
Kütahya Sultanbağı’ndaki Klasik çeşme formunda yapılmış olan bu çeşmenin üzerinde çiçek motiflerinden oluşan bir bezeme bulunmaktadır. Yuvarlak kemerli nişinin içerisine ayna taşı yerleştirilmiş, önüne de yalak taşı konulmuştur.
Çinili Çeşme (Merkez)
Kütahya Mevlevihanesi’nin karşı köşesinde bulunan bu çeşme Klasik çeşme mimarisi üslubunda yapılmıştır. Üzerinde palmet ve Rumilerle bezeli bir kitabesi bulunmaktadır. Çeşme üzerinde hatayi ve yapraklardan oluşan çini motifleri bulunmaktadır. Bu yüzden de çeşmeye Çinili Çeşme ismi yakıştırılmıştır. Çeşme XX.yüzyılda yapılmıştır.
Hürriyet Çeşmesi (Merkez)
http://frmevrensel.com/images/statusicon/wol_error.gifClick this bar to view the full image.http://www.kenthaber.com/Resimler/20...1/00117549.jpg
Kütahya ile ilgili eski kartpostallarda bu çeşme, Kütahya Lisesi önünde görülmektedir. Daha sonra çeşme Hükümet Konağı altına nakledilmiştir. Hürriyet Çeşmesi olarak isimlendirilen bu çeşmenin üç bölümlü bir alınlığı vardır. Kitabelik yerinde tuğralı, sancaklı Osmanlı arması bulunmaktadır. İki yanında da beşer kollu birer yıldız kabarması eklenmiştir. Bu armanın altına da iki satırlık kitabesi konulmuştur:
“Var olâ Şâh-ı Cihân-âdil zeh-i kuds sıfat
Sâye-i Şâhanesinin mülkü âbâdan olup
Abd-i memlüklerin Hocazade akıttı bu çeşmeyi
Afitâb-ı re’fethinden Rûşen oldu şeş cihâd
Görmemiş zat-i gibi hakani çeşm-i kâinat
Yapdı nâm-ı akdesine etti edâ-i vâcibât”.
Çeşmenin ayna taşında da iki satırlık bir başka kitabe bulunmaktadır:
”Yazdı Rıf’at mahlas cevher gibi tarihini
Akdı işbu çeşmeden sâfi sular aynü’l-hayât
1325 (1908).
