Büyük Bedesten (Merkez)
Kütahya Timurtaş Paşa Camisi ile Sadettin Paşa Camisi arasında bulunan Büyük Bedesten günümüzde Sebze Hali olarak kullanılmaktadır.
Büyük Bedesten Gedik Ahmet Paşa’nın vakfı olup, XV.yüzyılın ikinci yarısında yapılmıştır.
Kütahya’daki Büyük ve Küçük Bedestenler aynı alanda yapılmış olmalarına rağmen bu yapıya büyük isminin verilmesi iç mekânının diğerinden daha geniş olmasından kaynaklanmaktadır.
Bedesten dikdörtgen planlı, kesme taş ve tuğladan yapılmış olup, hafif sivri beşik tonozlarla örtülü bir yolun iki yanında ve daha alçakta kalan, tonozları ortadaki tonoza dik karşılıklı dükkânlardan meydana gelmiştir. Dükkânlar birbirlerinden sağır dükkânlarla ayrılmıştır. Tonoz örtülü bu dükkânlardan bazılarının içlerinde nişler bulunmaktadır. Kuzeyde Kavaflar Sokağı’na bakan girişin farklı bir konumu vardır. Buradaki giriş hafif sivri kemerlerle dışarıya açılan irişin alt tarafında dar bir açıklık bulunmaktadır. Günümüzde ahşap bir duvarla kapatılmış olan bu nişin arkasına da bir dükkân yerleştirilmiştir. Karşısında da geniş bir nişin bulunmaktadır. Bu iki nişin arasındaki kapı kemerini arkasında ise pandantifli, kubbeli kare bir mekân yer almaktadır. Bu mekândan kemerli bir geçişle ortadaki beşik tonozlu koridora girilmektedir. Bedestenin güney tarafında ortadaki iki veya üç dükkân l928’lerden sonra değiştirilerek dördüncü bir kapı açılmıştır.
Günümüzde kuzey tarafında, tonozlu geçişin iki yanında beşerden on dükkân; güneyde yeni açılan kapının iki yanında dörderden sekiz dükkân bulunmaktadır. Bu dükkânlar kısmen de olsa orijinalliğini korumaktadır. Bedestenin ortasında sekizgen mermer bir şadırvan bulunmaktadır.
Bedestenin Sadettin Camisi yönüne açılan Çemberciler Kapısı dışında ve iki tarafta da dükkânlar olan ortada nişli bir kapı bulunuyordu. Ancak 1952 yılında yol genişletmesi sırasında bunlar yıktırılmıştır. Günümüze orta yolun çevresinde on sekiz dükkân gelebilmiştir.
Bedesten dıştan kiremit örtülü bir çatının altına alınmıştır. Tonoz örtüleri içerisinde ampir üslubunda bezemeler bulunmaktadır. Bunların yanı sıra yuvarlak kompozisyonlar halinde Rumiler, kıvrık dallar ışınlar ve girlantlar da bezemeler görülmektedir. Bedestenin bir bölümü belediyenin mülkiyetinde olmasına rağmen bazı dükkânlar şahıslara aittir. Bu duru yapının içerisinde bazı uyumsuzluklara neden olmuştur.
Küçük Bedesten (Merkez)
Kütahya Çarşısı’nda bulunan Küçük Bedesten günümüzde halk arasında Bit Pazarı ismi ile tanınmaktadır. Bu yapı bedestenden çok kapalı çarşı görünümündedir. Bedestenin yapım tarihi kesinlik kazanamamıştır. Ancak eski Tahrir Defterlerinde Timurtaş Paşa’nın vakıfları arasında “Bezistan” ismi geçmektedir. Bedestenin Timurtaş Paşa Camisi’ne yakınlığı göz önüne alınırsa vakfiyede ismi geçen yapının Küçük Bedesten olması kuvvetle muhtemeldir. Bu durumda yapının XIV.yüzyılın ikinci yarısında yapılmış olması kuvvetle muhtemeldir. Ancak kesin de değildir. Timurtaş Paşa vakıfları arasında bir de kervansaray ve han ismi geçmektedir. Bu yapıların ne olduğu konusunda ise herhangi bir kayda rastlanamamıştır.
Küçük Bedestende asıl mekân küçük tutulmuş, buna karşılık iki baştaki giriş kapıları daha karmaşık olarak yapılmıştır. Bedestenin yapımında moloz taşın kullanılması daha ağırlıklı olmuştur. Ancak kemer ve köşelerde kesme taş, üst örtü ve kemerlerde tuğla kullanılmıştır. Bedesten uzunlamasına dikdörtgen planlı olup, oldukça geniş bir alanın iki kenarında karşılıklı dörder dükkân nişinden meydana gelmiştir. Bu dükkânların önleri ahşap camekânla kapatılmış ve her biri bağımsız dükkânlar halini almıştır. Ortada kalan alan oldukça geniş ve yüksektir. Aşağı yukarı simetrik olan bu planda baştaki kemerli, tonozlu bölümlerin araksında birbirinden daha farklı mekân gurupları bulunmaktadır. Kavaflar yönünde söveli kapının arkasında, iki yanda nişler bulunan beşik tonozlu kareye yakın dikdörtgen planlı kapı birimi ardır. Güneyde ise iki kemerle üçe bölünmüş simetrik olmayan bir mekân grubu, merdivenli kapı birimi ile asıl mekânın arasına girmiştir.
XIX. yüzyılda Büyük Bedesten ile birlikte bu yapı da yapılan ek ve onarımlarla orijinalliğini büyük ölçüde etkilemiştir.
