Şanlıurfa Doğal Güzellikleri

Şanlıurfa il toprakları dağlık ve platolardan oluşan bir arazi yapısı göstermektedir. İl topraklarının %22’si dağlarla kaplıdır. İlin kuzeyini kaplayan dağların yükseklikleri çok azdır. Güneydoğu Toroslarının orta kesiminin güney eteklerinde geniş düzlükler içerisinde yer almaktadır. Kuzey-güney doğrultusundaki bu dağların yükseklikleri güneye doğru azalmaktadır. Güney kesiminde de geniş ovalar yer almaktadır. İl sınırları içerisindeki başlıca dağlar Karacadağ, Tektek Dağları, Susuz Dağlar, Germuş Dağları, Nemrut Dağları ve Arat Dağıdır.



Karacadağ


Şanlıurfa’nın kuzeydoğu kesiminde, sönmüş bir volkan olan bu dağ, 1938 m. yüksekliği ile ilin en yüksek noktasıdır. Sönmüş bir yanardağ oluşundan ötürü de yapısı bazalttır. Jeolojik dönemlerde Karacadağ'dan püsküren lavlar çok geniş bir alana yayılmıştır. Dağ sırasının üzerinde birçok tepeler vardır. Ayrıca buradan kaynaklanan sular uzun ve derin vadilerle Fırat Nehrine katılmaktadır. Karacadağ'da kış aylarında kayak yapılmaktadır.



Tektek Dağları


Tektek Dağları, Harran'la Viranşehir ovaları arasında kuzeyden güneye doğru uzanan kıvrım dağlarıdır. Kuzey güney doğrultusunda uzanan geniş kıvrımlı bir dağ sırasını oluşturmaktadır. Güneye doğru gittikçe azalan yükseltileri Aktepe’de 449.m.dir. En önemli tepeleri Sıfır Tepe, Kırık Tepe, Hellohello Tepesi, Hacco Tepesi, Cinas Tepesi ve Toklu Tepedir. Genel olarak basık bir plato görümünde olup yumuşak kalkerli bir yapıya sahiptir.



Takırtukur Dağları


Karacadağ'ın güney batısında yer alan bu dağlar kalkerli bir yapıya sahiptir. Çevresine hâkim bir konumda olan dağların en yüksek noktası 1.222 m.dir.



Yılanlı Dağ


Takırtukur Dağlarının batısında, Viranşehir'in güneydoğusunda yer almaktadır.



Susuz Dağları


Tektek Dağlarının kuzey batısında yer alan bu dağlar oldukça geniş bir kütle görünümündedir. En yüksek noktası 801 metredir. Bu dağlarda su kaynağı olmadığından ötürü Susuz Dağlar ismini almıştır.



Germuş Dağları


İl merkezinin kuzeyinde bulunan ve bir yay çizen bu dağların yüksekliği 771 m.ye kadar çıkmaktadır. Kalkerli bir yapısı vardır. Buradaki kalker tabakaları zamanla sertleşmiş olduğundan taşlarından yararlanılmaktadır. Dağlarda zengin su kaynakları bulunmaktadır. Bu su kaynaklarının yakınında Germuş Köyü kurulmuştur. Bitki örtüsü bakımından da oldukça fakirdir.



Nemrut Dağları


Şanlıurfa'nın güneyinde yer alan Nemrut Dağları bir süre sonra Tilki Dağları ismini almaktadır. Bu dağ sırası Suriye’ye kadar uzanmaktadır. Çevresine göre oldukça yüksek bir tepenin zirvesinde, sarp, geniş, düz bir kayalıktır. Buraya halk arasında Nemrut’un Tahtı ismi verilmiştir. Yapısı kalkerdir. En büyük yükseltisi 800 m.dir.



Şebeke Dağları


Şanlıurfa-Suruç arasında uzanan oldukça yüksek görünümlü olup, en yüksek yerinde 750 m.ye ulaşmaktadır. Kalkerli bir yapısı vardır, doğal bitki örtüsünden de yoksundur. Bu dağların arasında Şebeke Deresi ve tarihi Şebeke Köprüsü yer almaktadır. Bu dağlarda 11 Nisan 1920 tarihinde Şanlıurfa’nın kurtuluş mücadelesi verilmiştir.



Arat Dağları


Birecik-Suruç yolu üzerinde bulunan Fırat Nehri’nin yanında kıvrımlı bir sıra halindedir. En yüksek yerinde 840 m. ulaşmaktadır. Yumuşak kalkerden oluşmuştur.



Şanlıurfa’da bu dağlardan başka Beş Mağara Dağları, Cudi Dağı, Direkli Tepeleri, Kaşmer Dağı, Korçik Dağı, Sakızlı Dağı, Molla Ömer Dağı, Kalkan Dağı, Nohutçuk Dağı, Külaplı Tepesi bulunmaktadır.



Mağaralar


http://www.kenthaber.com/Resimler/20...5/00011700.jpg
Şanlıurfa ilinin kalkerli toprak yapısından ötürü çevrede bir takım mağaralar bulunmaktadır. Bu mağaraların çoğu doğal olup içlerinden en önemlileri Kırk Mağaralar, Dergâh Mağarası ve Hazreti Eyüp Mağarasıdır. Bunların yanı sıra Damlacık Dağının kuzey, güney ve batı yamaçlarında da irili ufaklı mağaralara rastlanmaktadır. Bu mağaraların bazıları tarihi çağlarda yerleşim amaçlı olarak kullanılmıştır.


Şanlıurfa’nın 15 km güneybatısında, Birecik yolu yakınında bulunan Kırk Mağaralar Roma ve Bizans dönemlerinde yerleşime sahne olmuştur. Burada yapılan yüzey araştırmalarında Roma ve Bizans dönemlerine tarihlenen buluntularla karşılaşılmıştır.


Şanlıurfa Kalesi’nin yakınındaki mağara Hz. İbrahim’in doğduğu mağara olarak tanınmıştır. Bu mağaranın yanında daha küçük bir mağara daha bulunmaktadır. Kutsal sayılan bu mağaralar dini turizm yönünden de ilgi çekmektedir. Büyük ağaranın yanına cami yapılmıştır.
Şanlıurfa’nın 2 km güneyinde bulunan Hz. Eyüp Mağarasına dört basamaklı bir merdiven ile inilmektedir. Yöre halkı tarafından bu mağara da kutsal sayılmaktadır.



Akarsular


Şanlıurfa akarsu yönünden zengin değildir. Fırat Nehri dışında akışı düzenli olan akarsuyu hemen hemen yok gibidir. Bulunanlar ise yalnızca kaynadıkları noktalarda verimli olmaktadır. Bunların çoğu da sel suları niteliğindedir.



Fırat Nehri


Şanlıurfa il topraklarına Siverek ilçesinin Dağbaşı yöresinde giren Fırat Nehri güneybatıya doğru akarak Adıyaman-Şanlıurfa il sınırını oluşturur. Buradan da Göksu’yu sularına katarak Gaziantep il topraklarına girer. Güney kesiminde de Birecik’in batısından Suriye topraklarına girer. Fırat Nehri’nin il topraklarında uzunluğu 270 km.dir. Doğu Anadolu ve Güneydoğu Toroslar’daki karların erimesiyle su seviyesi yükselir. Bununla beraber il toprakları içerisinde akışı oldukça düzensizdir.



Cülap Suyu


Şanlıurfa’nın kuzey doğusunda Diphisar ve Gürpınar köyleri arasında doğan Cülap Suyu güneye doğru akarak iki küçük dere ile birleşir. Daha sonra da Harran’ın kuzeyinden geçen Belih çayını da alarak Fırat’a dökülür. İl toprakları içerisinde uzunluğu 60 km.dir.



Karakoyun Deresi


Urfa il sınırları içerisinde batı-doğu doğrultusunda, kış ve bahar aylarında akmaktadır. İçersinde bulunduğu vadi kalker oluşumlardır.



Cavşak Suyu


Şanlıurfa il merkezinin kuzeybatısındaki Cavşak Köyü yakınlarından kaynayan bu su küçük derelerle beslenir. Güney ve doğuya doğru eğikli bir yamaçtan akarak doğuya yönelir. Sonra da Bamya Suyu ile birleşir.



Belih Suyu


Şanlıurfa Harran ilçesinin güneyinde, Akçakale ve Aynelarus yakınlarında doğan bu Tektet Dağlarından kaynaklanan sular ile birleşir. Suriye sınırını geçtikten sonra Fırat Nehrine katılır.


Habur Suyu


Şanlıurfa’nın en önemli akarsularından olan Habur suyu Viranşehir7in kuzeydoğusunda Karacadağ eteklerinde doğar. Bundan sonra iki kol halinde güneydoğuya yönelir ve Zerka ile Çağçağ çaylarını da sularına katar. Fırat nehrinin önemli kollarından olup uzunluğu 350 km.dir.



Zengeçur Çayı


Karacadağ eteklerinden doğan bu su Fak köyü yakınlarındadır. Karacadağ’ın kuzey eteklerinden kaynaklanan derelerle birleşerek batıya doğru akar. Gâvur Tepesi güneyinde Geldik Çayı ile birleşir ve bundan sonra da Zengeçur ismini alır. Derin bir vadi içerisinden akarak Kazo Köyü yakınlarında Fırat Nehrine karışır.



Göller


Şanlıurfa il merkezinde iki büyük göl bulunmaktadır. Bunlar Halil-ür Rahman ve Aynızeliha gölleridir. Yöre halkınca kutsal sayılan bu göller il merkezinin güney batısında Tıfıldar Tepesi ile Kale Tepe’nin arkasındaki çanaklar içerisinde oluşmuştur. Bu gölleri çevredeki küçük su kaynakları beslemektedir.



Halil-ür Rahman Gölü


http://www.kenthaber.com/Resimler/20...5/00011701.jpg
Şanlıurfa il merkezinde Gölbaşı Mahallesi’nde bulunan göl 150 m. uzunluğunda, 30 m. genişliğindedir. Bu göl ile ilgili olarak Hz. İbrahim’in ateşe atıldığı yer ile ilgili bir efsane bulunmaktadır. Yanındaki Aynı Zeliha gölü ve çevresindeki Rizvaniye (Rıdvaniye) Camisi, medresesi, Halil-ür Rahman Camisi, medresesi ve diğer tarihi yapıları ile Şanlıurfa’nın önemli bir turizm merkezidir. Ayrıca bu iki göl içerisinde bulunan ve kutsal sayılan balıkları ile ün yapmıştır.


İbrahim Peygamber devrin zalim hükümdarı Nemrut ve halkının taptığı putlarla mücadele etmiş, onları kırıp parçalamıştır. Bu arada tek tanrı inanışını savunmuştur. Bunun üzerine Nemrut tarafından bugünkü kalenin bulunduğu tepeden ateşe atılmıştır. Bu sırada Allah tarafından ateşe "Ey ateş, İbrahim'e karşı serin ve selamet ol" emri verilmiştir. Bu buyruk üzerine, ateş suya odunlar da balığa dönüşür. Hz. İbrahim bir gül bahçesinin içersine sağ olarak düşmüştür. Hz. İbrahim'in düştüğü yer Halil-ür Rahman gölüdür. Söylentiye göre Nemrut’un kızı Zeliha da İbrahim'e inandığından kendisini onun peşinden ateşe atmıştır. Zeliha’nın düştüğü yerde de Ayn Zeliha Gölü oluşmuştur. Her iki göldeki balıklar halk tarafından kutsal kabul edilerek yenilmemekte ve korunmaktadır.



Ayn Zeliha Gölü


http://frmevrensel.com/images/statusicon/wol_error.gifClick this bar to view the full image.http://www.kenthaber.com/Resimler/20...5/00011702.jpg
Şanlıurfa il merkezinde Gölbaşında bulunan bu göl Halil-ür Rahman gölü ile aynı efsaneyi paylaşmaktadır. Söylentiye göre Nemrut’un kızı Zeliha da İbrahim'e inandığından kendisini onun peşinden ateşe atmıştır. Zeliha’nın düştüğü yerde de Ayn Zeliha Gölü oluşmuştur. Bu göldeki balıklar halk tarafından kutsal kabul edilerek yenilmemekte ve korunmaktadır.


Gölün uzunluğu 50 m. eni ise 30 m., derinliği de 1-4 m.dir. Yer altı suları ile beslenen gölün suyu tatlı olup, içerisinde kutsal sayılan 15-40 cm boyunda balıklar yaşamaktadır




Atatürk Barajı Gölü


http://www.kenthaber.com/Resimler/20...5/00011710.jpg
Türkiye'de sulama ve hidroelektrik üretimi için şimdiye kadar yapılmış en büyük barajın sularını toplayan gölün toplam depolama kapasitesi 48.7x106 M3'tür. Drenaj havzası 92.338 Km2'dir. Alanı yaklaşık 817 km.dir.


Fırat Nehri sularından oluşan gölden sulama amaçlı yararlanılmaktadır. Göl içerisinde balıkçılık yapılmakta ve GAP Şenliği kapsamında her yıl su sporları yarışmaları düzenlenmektedir. Ulaşım feribotlarla yapılmaktadır. Atatürk Baraj Gölü yapılırken 1 ilçe 34 köy 85 mezra su altında kalmıştır.



Ovalar


Şanlıurfa, Güneydoğu Toroslar'ın güneyinden başlayarak, eski kara kütlesi olan S.Arabistan platformunun kuzeyi arasında bulunmaktadır. Yani tarihte Mezopotamya diye bilinen alanın kuzeyini oluşturmaktadır. İl toprakları düzlüklerin egemen olduğu bir topografik özellik gösterir.


Şanlıurfa'da yurdumuzun önemli tarım sahalarını oluşturan ovalar bulunmaktadır. Bunlar batıdan doğuya doğru Suruç, Harran, Viranşehir ve Ceylanpınar Ovası’dır. Ayrıca Halfeti, Hilvan ve Bozova Ovaları da önemlidir.



Harran Ovası


Şanlıurfa'nın en önemli ovalarından birisi olan Harran Ovası’nın ortalama yüksekliği 375 m' genişliği de 150.000 hektardır. Harran Ovası Şanlıurfa’nın yükseltisi en az olan ovasıdır. Doğusunda Viranşehir Ovası, batısında Suruç Ovası bulunmaktadır. Toprakları kırmızı renkte yeni alivüyal toprak ile örtülüdür. Demir-oksit toprağa bu rengi vermiştir.



Suruç Ovası


Şanlıurfa Suruç ilçesindeki Suruç Ovası, Harran Ovasının batısında yer alır. Ova hafif dalgalı ve engebelidir. Yüzölçümü 710 km2’dir.Harran Ovası gibi bu ovada kırmızı renktedir. Toprak tabakasının kalınlığı 50-100 cm. arasında değişir. İlin verimli ovalarının başında gelmektedir.



Viranşehir Ovası


Şanlıurfa’nın en büyük ovası olup 1.200 km2’lik bir alanı kaplamaktadır. Dalgalı ve engebeli bir görünümü vardır. Karacadağ ile Tektek Dağları arasında geniş bir alanı kaplamaktadır. Ova güneye doğru alçalır ve burada Ceylanpınar Devlet Üretme Çiftlikleri bulunmaktadır. Alivüyal topraklarla örtülü olup temeli kalkerli bir yapı gösterir.



Halfeti Ovası


Şanlıurfa Halfeti ilçesinde, Fırat nehri kenarında uzanmaktadır. Ova az yükseklikte tepelerle çevrilmiştir.



Bozova Ovası


Şanlıurfa Bozova ilçesinde bulunan ovanın kuzeyinden Fırat nehri geçmektedir. Arazi konumlu olarak az engebeli bir yapıya sahiptir.



Hilvan Ovası


Şanlıurfa Hilvan ilçesinde genelde düz bir arazi yapısı göstermesine karşılık yer yer engebelere de rastlanmaktadır. Bu ovanın da rengi demir içerdiğinden ötürü kırmızı renktedir. Jeolojik yapısında kalker ve karstik oluşumlar bulunmaktadır. İlin verimli ovalarındandır.



Siverek Ovası


Şanlıurfa Siverek ilçesinde bulunan bu ova Karacadağ’dan püsküren lavlarla kaplı olup yer yer dalgalı bir arazi konumundadır. Jeolojik yapısındaki bazalttan ötürü siyah taşlı alanları bulunmaktadır.



Mesire Yerleri


Şanlıurfa’da doğal bitki örtüsünün yetersiz oluşundan ötürü mesire yerleri de yeterli değildir. Bununla beraber il merkezindeki Aynı Zeliha ve Halil-ür Rahman göllerinin çevresi, Büyük Göl ve Küçük Göl, Fırat Nehri kıyıları, Karaköprü, Direkli ve Aligörsuyu ilin başlıca mesireleridir.



Karaköprü


Şanlıurfa il merkezine 5 km uzaklıkta bulunan Karaköprü Köyü’nün yamaçlarındaki ağaçlık alanlar ve buradaki suyun çevresinden mesire yeri olarak yararlanılmaktadır. Bu alanlar söğüt, kavak, nar ve dut ağaçları ile kaplıdır.



Direkli


Şanlıurfa’nın kuzeybatısında bulunan Direkli Suyu çevresi ilin önemli dinlenme ve mesire yerlerinden birisidir. Yeraltı sularının bulunduğu bu alandaki sularının şifalı olduğuna inanılmıştır. Ayrıca mesire yerinin çevresi ağaçlıktır.



Büyük Göl Ve Küçük Göl (Bozova)


Şanlıurfa Bozova ilçesinde bulunan bu göllerin çevresi sebze ve meyve ağaçları ile kaplıdır. Buradaki göller ilçe sakinlerinin mesire yeri olup göllerde çeşitli balıklar yaşamaktadır.



Aligörsuyu (Suruç)


Şanlıurfa Suruç ilçesinde, Suruç Ovasında, Pınarbaşı yöresindeki derenin çevresi yöre sakinleri tarafından mesire yeri olarak kullanılmaktadır