Badem « Besinler ve Özellikleri

İlkbaharda çağlası sevilerek yenilen ve sonbaharda olgunlaşan içi tüm yıl boyunca çeşitli şekillerde tüketilen badem meyvesini veren Badem ağacıhttp://www.hossohbet.com/forum/image...es/virgul1.gif Gülgiller'dendir. Anayurdu Iran ve Afganistan yaylaları olan badem ağacıhttp://www.hossohbet.com/forum/image...es/virgul1.gif Eski Yunan ve Romalılar tarafından Akdeniz havzasına getirilmiş ve bölgeye çok iyi uyum sağlamıştır. Şeftali ağacına benzeyen ama daha uzun ömürlü ve daha boylu olan badem ağacıhttp://www.hossohbet.com/forum/image...es/virgul1.gif 50-100 yıl kadar yaşar ve 6-12 m'ye kadar boylanabilir. Ağacın ömrühttp://www.hossohbet.com/forum/image...es/virgul1.gif boyuhttp://www.hossohbet.com/forum/image...es/virgul1.gif yaprak yoğunluğu ve yapraklarının iriliğihttp://www.hossohbet.com/forum/image...es/virgul1.gif badem çeşitlerine göre değişir.

Yaygın ya da dik dalları; ince uzunhttp://www.hossohbet.com/forum/image...es/virgul1.gif kenarları dişlihttp://www.hossohbet.com/forum/image...es/virgul1.gif oval biçimli yeşil yaprakları vardır. İlkbahar başlarında açan çiçeklerihttp://www.hossohbet.com/forum/image...es/virgul1.gif genelde beyazhttp://www.hossohbet.com/forum/image...es/virgul1.gif nadiren açık pembe renkli olur. Badem ağacı çiçekliyken önce beyazhttp://www.hossohbet.com/forum/image...es/virgul1.gif sonra açık pembe renkli görünür ve daha sonra yapraklanarak rengi yeşile döner.

Bu arada gelişen meyveleri çağla olarak yenir. Daha sonra ağustos-eylül aylarında bu meyveler taş-çekirdek biçimini alır. Sert kabuğunun içinde bir ucu sivrihttp://www.hossohbet.com/forum/image...es/virgul1.gif diğer ucu yassı ve geniş bir tohum meydana gelir. Bu tohumahttp://www.hossohbet.com/forum/image...es/virgul1.gif iç badem ya da badem içi denilir.

Bademlerhttp://www.hossohbet.com/forum/image...es/virgul1.gif öncelikle tatlı badem ve acı badem türlerine ayrılırlar. Birçok çeşidi olan tatlı badem çok lezzetli ve değerli bir besindir. Kurutularak çerez olarak yenildiğihttp://www.hossohbet.com/forum/image...es/virgul1.gif şurubu yapıldığı gibi tatlıcılıkhttp://www.hossohbet.com/forum/image...es/virgul1.gif şekercilik ve çikolatacılıkta da kullanılır. Ayrıca badem içinden çıkarılan bademyağı da kozmetik ve parfüm endüstrilerinde kullanılmaktadır.

BESİN DEĞERLERİ

Taşçekirdek kabukları yeni çıkarılmış 100 gr. iç bademin içerdiği besin değerleri şunlardır: 612 kalori; 5http://www.hossohbet.com/forum/image...es/virgul1.gif5 gr. karbonhidrat; 0 kolesterol; 55http://www.hossohbet.com/forum/image...es/virgul1.gif8 gr. yağ (ama bunun %87'si doymamış yağlardır); 0http://www.hossohbet.com/forum/image...es/virgul1.gif7 gr. lif; 144 mgr. fosfor: 240 mgr. kalsiyum: 1.3 mgr. demir: 780 mgr. potasyum: 77 mgr. magnezyum; 3http://www.hossohbet.com/forum/image...es/virgul1.gif2 mgr. çinko; 0http://www.hossohbet.com/forum/image...es/virgul1.gif01 mgr. B1 vitamini; 0http://www.hossohbet.com/forum/image...es/virgul1.gif26 mgr. B2 vitamini; 1 mgr. B3 vitamini; 0http://www.hossohbet.com/forum/image...es/virgul1.gif03 mgr. B6 vitamini; eser miktarda C vitamini ve 2http://www.hossohbet.com/forum/image...es/virgul1.gif4 mgr. E vitamini.

SAĞLIĞIMIZA YARARLARI

Yukarıdaki değerlerin incelenmesihttp://www.hossohbet.com/forum/image...es/virgul1.gif iç bademin ne denli zengin bir besin olduğunu ortaya koyar. Bunun yanı sıra;

o Bademhttp://www.hossohbet.com/forum/image...es/virgul1.gif bedenin kolesterol düzeyini indirgemeye yardımcı olur: Yağ bakımından zengin olan bademin içerdiği yağların büyük bölümü yukarıda belirtildiği gibi doymamış yağlardır. Bu nedenle badem özellikle kötü kolesterol düzeyinin düşürülmesinde etkili olur.

o Badem kalp krizi geçirme rizikosunu azaltır: Doğal ve zengin bir E vitamini kaynağı olan badem içerdiği bu antioksidan maddeyle böyle çok önemli bir tıbbi etkiyi sağlar.

o Kan şekeri düzeyini ayarlar: Bedenin kansere yakalanma rizikosunu da azaltır.

o Bademi bolca yemenin afrodizyak etkiler sağladığı ileri sürülmektedir.

o İç bademden çıkarılan bademyağının da sağlığımıza yararlı birçok etkisi vardır: Müshildirhttp://www.hossohbet.com/forum/image...es/virgul1.gif özellikle çocuklarda etkili olur. Yara iyileştiricidir; dıştan yaralara sürülerek uygulanır. Güneş yanıklarına iyi gelir; gene dıştan sürülerek uygulanır. Emzikli annelerde süt gelişini artırır; bunun için sulandırılarak içilir. Öksürük ve boğaz ağrılarına iyi gelir; bağırsakların çalışmasını düzenler. Bu etkileri sağlamak üzere de sulandırılarak içilir.

AĞACININ ÜRETİLMESİ

Eskiden badem ağaçlarıhttp://www.hossohbet.com/forum/image...es/virgul1.gif tohumundan elde edilen çöğürleriyle çoğaltılırdı. Son yıllarda bu yöntemin yerini bazı anaçların aşılanması yolu almıştır. Badem ağacı üretmek için şeftali ve erik anaçları kullanılır. Bu anaçların profesyonel üreticiler tarafından istenilen badem çeşidine aşılanmasıyla daha dayanıklı ve çeşitli toprak tiplerine daha kolayca uyum sağlayan badem ağacı fidanları elde edilmektedir.

AĞACININ YETİŞTİRİLMESİ

İklim isteği: Badem ağaçlarıhttp://www.hossohbet.com/forum/image...es/virgul1.gif Kuzey Yarıküre'de 30'lu derecelerdeki enlem dairesindeki bölgelerde yetişmektedir. Yazları sıcak ve kurakhttp://www.hossohbet.com/forum/image...es/virgul1.gif kışları ılık ve bol yağışlı Akdeniz iklimihttp://www.hossohbet.com/forum/image...es/virgul1.gif badem ağacı için idealdir. Bademin odunu soğuğa dayanıklıdırhttp://www.hossohbet.com/forum/image...es/virgul1.gif -20 ila -30 derecelere kadar dayanabilir. Oysa çiçek tomurcukları soğuğa karşı pek duyarlıdır. Çiçek açma döneminde yaşanan don olayı büyük zararlara neden olur.

Yapraklarını döken badem ağaçlarının soğuklama gereksinimi oldukça kısadır. Kazık köklü olduklarından kurak iklime kolayca uyum gösterir ve yıllık yağışı 200-300 mm. olan yerlerde bile yetişir. Ama böyle yörelerdeki badem ağaçlarının ürün verimi düşük olur. Çiçek açma döneminde yağan şiddetli yağmurlar da ürüne zarar verir.

Toprak isteği: Çeşitli toprak tiplerine uyum gösterebilen badem ağaçlanhttp://www.hossohbet.com/forum/image...es/virgul1.gif en iyi ürünühttp://www.hossohbet.com/forum/image...es/virgul1.gif orta derinlikte (1http://www.hossohbet.com/forum/image...es/virgul1.gif5-2http://www.hossohbet.com/forum/image...es/virgul1.gif5 m.)http://www.hossohbet.com/forum/image...es/virgul1.gif kumlu ve çakıllı topraklarda verir. Uyum gösteremediği tek toprak tipihttp://www.hossohbet.com/forum/image...es/virgul1.gif ağır topraklardır. Badem ağaçlarıhttp://www.hossohbet.com/forum/image...es/virgul1.gif organik madde yönünden zengin topraklarda 8-10 m.http://www.hossohbet.com/forum/image...es/virgul1.gif zayıf topraklarda 6 m. aralıkla dikilir.

Toprak işleme: Badem ağaçlarının çevresindeki yabani otlarhttp://www.hossohbet.com/forum/image...es/virgul1.gif arada bir toprağı kazılıp havalandırılırken iyice temizlenmelidir. Ancakhttp://www.hossohbet.com/forum/image...es/virgul1.gif sonbahar ve kış mevsimlerinde badem ağaçlarının altı otlu kalır.

Sulama: Badem fidanlarıhttp://www.hossohbet.com/forum/image...es/virgul1.gif bahçeye dikildikten sonraki aylarda birkaç kez bolca sulanarak fidanların tutması sağlanmaya çalışılır. Yazın yetişkin badem ağaçları arada bir sulanırsa ürün verimi 2-4 kat artırılabilir.

Gübreleme: Dikilen badem fidanlarının tutmasının sağlanması için sulamayla birlikte gübrelenmesi de şarttır. Gelişip de ürün vermeye başlayıncahttp://www.hossohbet.com/forum/image...es/virgul1.gif badem ağaçları topraktan büyük ölçüde azot ve diğer besinleri kaldırdığından başta azot olmak üzere diğer fenni gübreler de her yıl ağaçlara 2-3 defada verilir.

Budama: Badem ağaçlarınahttp://www.hossohbet.com/forum/image...es/virgul1.gif bu ağacı iyi tanıyan kişiler tarafından şekil verme ve ürün budamaları uygulanır. Ürün veren ağaçlarda her yıl hafif de olsa bir budama yapılmalıhttp://www.hossohbet.com/forum/image...es/virgul1.gif kurumuşhttp://www.hossohbet.com/forum/image...es/virgul1.gif hastalıklı ve kırık dallar kesilip çıkarılmalıdır.

Hasat (Derim): Badem ağaçlarıhttp://www.hossohbet.com/forum/image...es/virgul1.gif ağustosun ikinci yarısı ile eylülün ilk yarısı arasındahttp://www.hossohbet.com/forum/image...es/virgul1.gif meyveler iyice olgunlaştığında ve dış kabuk kavlanınca hasat edilmeye başlanır. Ağaçların dalları sallanıp dökülen bademler yerden toplanarak derim yapılır.

Hastalık ve zararlılarıyla mücadele: Badem ağaçlarına dadanan hastalık ve zararlılarlahttp://www.hossohbet.com/forum/image...es/virgul1.gif uzmanlara danışılarak ve uygun tarım koruma ilaçları kullanılarak zamanındahttp://www.hossohbet.com/forum/image...es/virgul1.gif eksiksiz ve aksatılmadan mücadele sürdürülmelidir.