Depresyon nedenleri çözümleri...

Sabah/İlknur Kızıltoprak

Güzel hayaller beyni rahatlatır

Depresyonda mısınız yoksa depresyona girmek üzere misiniz? Dr. Tanju Sürmeli doğru beslenmenizi ve spor yapmanızı öneriyor. Ve bir de uzmana görünmenizi.

Beynimiz. Aslında en çok önem vermemiz gereken ama aksinehttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif en fazla ihmal ettiğimiz organımız. Oysa yaşadığımız her şeyi ona borçluyuz. Mutluluklarıhttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif sevinçlerihttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif üzüntülerihttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif depresyonlarıhttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif heyecanları... Çünkü görünen o ki ona ne kadar iyi bakarsakhttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif o da bize o kadar iyi davranıyor.

* Bahar geliyor. Halsizliklerhttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif yorgunluklarhttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif depresif haller baş göstermeye başladı...

Aslında insanlarda kışın olması beklenen şeylerdir bunlar. Güneşin açmasıhttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif baharınhttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif yaz aylarında gelmesiyle birlikte depresyondan çıkması gerekir insanların. Ama son zamanlarda bahar ve yazın depresyona giriphttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif sonbaharda depresyondan çıkanlar olmaya başladı.

* Neden yaşıyoruz bu depresyonları?

Mevsime göre farklılık gösteren duygusal değişimlerin nedeni; beynin melatonin salgısından ileri geliyor. Melatonin bize mutluluk veren bir salgıdır. Gün ışığıyla bağlantılı olarak salgılanır. Kışınhttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif melatoninin düzensiz salgılanması nedeniyle depresyon oluşabiliyor. Bahar ve yaz aylarında oluşan depresyonun nedeni ise kesin olarak bilinmiyor. Ama bahar aylarında halsizlikhttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif uykusuzlukhttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif yataktan çıkmak istememe gibi depresif şikayetlerle sıkça karşılaşıyoruz.

* İnsan nasıl depresyona giriyorhttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif neler değişiyor beynimizde?

Bir çok faktörün bir araya gelmesi gerek depresyon için. Büyük olasılıkla beyindeki elektriksel ve kimyasal düzensizliklerimizhttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif ailemizden aldığımız genlerhttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif çevre şartlarıhttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif stres bunun en belli başlı nedenleri. Beyin mekanizmasında bir arıza oluyor kısacası. Hangi genlerin depresyona neden olduğu kesin bilinemiyor. Ancak incelendiğindehttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif özellikle manik depresif kişilerin aile fertlerinde de aynı bulgulara rastlanıyor.

* Depresyonda olmaklahttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif manik depresif olmak arasındaki fark nedir?

İnsan duygularını normal bir çizgi olarak düşünün. O çizginin altına düştüğünüzde depresyon; üstüne çıktığınızda ise hipo-manik ya da manik olursunuz. Yani depresyonun tam tersi; çok neşeli ve konuşkansınızdır.

* Depresyonda olduğumuzu nasıl anlayacağız?

Hayattan zevk almamahttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif halsizlikhttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif cinsel isteksizlikhttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif iştahsızlık ya da tam tersi aşırı yeme depresyonun başlıca belirtileridir. Ama kimi hastalar ölümü düşünürhttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif hatta ölüm planları bile yapar. Depresyonda olan bir kişiye "Hadi çık bir hava al. Bak dışarısı ne güzelhttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif çiçekler ne güzelhttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif hayat ne güzel" deseniz de o bunu algılayamaz. Beyin her şeyi negatif algılıyordur çünkü. Depresyonda beyin şunu öğreniyor; ben bunu yapamam! Siz söyleseniz de yapamaz ancak tedavi olması lazım. Ama kendini birkaç saat ya da gün depresif hisseden birine iyi gelebilir bu söyledikleriniz. O yüzden depresyonlahttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif depresif hissetmeyi karıştırmamak lazım.

* Daha çok kimler depresyona giriyor?

Yaşam biçiminiz çok önemli. Yalnız mısınızhttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif bekar mısınızhttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif dul musunuzhttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif işiniz var mı..? Bu soruların cevapları sizi depresyona sürükleyen nedenlerden biri olabilir. Özellikle evli olanlar daha korunaklı depresyona karşı. Aile desteği olan kişilerde depresyona çok daha az rastlanıyor. Bunun yanısıra alkol ve uyuşturucu kullananlar depresyon geçirmeye daha yatkın. Çünkü beyinlerinde zaten elektriksel bir düzensizlik var.

* Yani beyin aslında bir makine ve burada gerçekleşen arızalar bizim davranışlarımızı da değiştiriyor...

Kesinlikle öyle. Beyin bir harmony içinde çalışırken gerekli kimyasallar gereken yerlere istediğimiz miktarda ve akımda gitmemeye başlıyor. Bu oluştuğu zaman da hayattan zevk almamahttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif uykusuzlukhttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif takıntıhttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif intihar düşünceleri ortaya çıkıyor. Ama bunlar tamamen beynin kendisindeki değişikliklerden dolayı oluşuyor. Yani psikolojik değişikliklerden değil.

* Zaman içinde yaşanan sıkıntılarhttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif korkularhttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif travmalar yıllar sonra bir depresyona dönüşebilir mi?

Elbettehttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif hatta daha anne karnından çıkarken bile kafamızın sıkışmasıhttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif az oksijen almamız bile beynimizin gelişimini etkiliyor. Çocukken düşüyoruzhttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif kalkıyoruz... Bilincimizi kaybetmesek bile bunlar beynimizde bir takım elektriksel değişimlerehttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif düzensizliklere neden olabiliyor. Ya da bir trafik kazası geçirip kafamızı çarpıyoruz. Dışardan her şey normal gözüküyor. Taa ki çok sıkıntılı bir dönemimizde bunların hepsi bir araya gelip; pat diye patlayana kadar. Sonra insanlar "Ayşe''ye ne olduhttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif Fatma''ya ne oldu?" diyor. Halbuki o beynin altında yatan bir çok düzensizlik vardı. Birkaç günde oluşmuyor hiçbir şey.

* Depresyon nasıl tedavi edilir?

En kabul gören yöntem ilaçtır. Ama ilacı kesinlikle kişiye göre vermelisiniz. Yani "X ilaç arkadaşıma iyi gelmişhttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif ben de kullanayım" demek çok yanlış. Bir de Amerika''da uzun yıllardırhttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif Türkiye''de ise son birkaç yıldır uyguladığımız neurofeedback''le tedavi var. Elektro şok ise artık dünyada hastalara çok nadiren uygulanıyor.

* Neurofeedback nedir?

Burada hiç ilaç kullanmaksızınhttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif beyine nasıl davranması gerektiğini öğretiyorsunuz. Yani beyin koşullandırılmak suretiyle kendi kendini tedavi ediyor. Önce hastanın beyninin elektrik aktivitesi alınıp kaydediliyor. Sonra bunu data bankasında kendi yaş grubuyla karşılaştırıyoruz. Data bankası depresyon ya da manik depresyon olup olmadğı konusunda sizi uyarıyor. Buna göre de hastaya rahatsızlığına yönelik bir takım alıştırmalar vererekhttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif beynin çalışma sistemini düzenleyebiliyoruz.

* Bu gerçekten işe yarıyor mu?

Elbettehttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif hem de ilaç tedavisinden çok daha kısa sürede iyileşmek mümkün. Depresyonhttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif manik depresyonhttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif dikkat ve konsantrasyon bozukluğuhttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif hiper aktivitehttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif obsesyon gibi birçok rahatsızlık bu yolla tedavi edilebiliyor.

BOL BALIK VE PROTEİN ALIN

* Türkiye''de insanlar psikiyatriste gitmekten çekiniyor. Peki millet olarak depresyona yatkın mıyız?

20 yıl önce Amerika gibi gelişmiş ülkelerde depresyon geçiren; bizde ise nörotikhttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif yani "hastalık hastası" olanların sayısı fazlaydı. Ama hayat şartlarının zorlaşmasıhttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif ekonomik sıkıntılarhttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif çevresel faktörler nedeniyle artık eskisinden çok fazla depresyon olayı söz konusu. Ama hastaların yüzde 50''sinden fazlası bilerek ya da bilmeyerek zaten ayakta geçiriyor hastalığı. Belki de doktora gitmeden kendi kendine duyduğu bir ilacı alıyor.

* Peki depresyondan korunmak için neler önerirsiniz?

En önemlisi spor ve doğru beslenme. Beynin protein alımını artırıphttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif karbonhidrat alımını azaltmak gerek. Beyine yüzde 80 civarında proteinhttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif yüzde 20 civarında şeker lazım. Omega 3''ün de depresyona çok iyi geldiği kanıtlandı. Bol balık yemek veya balık yağı almak çok yararlı. Bir de yaşadığınız stresi başka yere taşımamayı öğrenmelisiniz. Diyelim stresli bir gün geçirdiniz. Evinize dönerken araba kullanmıyorsanızhttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif yolda gözlerinizi kapatıp bir süreliğine çok güzel bir yerde olduğunuzu hayal edin. Ya da işten çıkmadan bir 5-10 dakika yapın bunu. Güzelhttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif olumlu şeyler düşünmek beynin alfa dalgalarını artırır. Sağlıklı alfa dalgalarının ise beyni rahatlattığını biliyoruz.

Ruh sağlığınız için...

1. Bol su için.
2. Sağlıklı beslenin.
3. Pozitif ve sağlıklı düşünün.
4. Kendinizi her gün hayatınızda şükran ve minnet duyduğunuz şeylere odaklayın.
5. Pollyanna''yı okuyun.
6. Zamanınızı pozitifhttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif sizi yücelten ve kendinizi iyi hissettiren insanlarla geçirin.
7. İnsanlarla sevecen ve yardımsever bir dille konuşun.
8. Bungee jumping yapmayın.
9. Kafanızla topa vurmayın.
10. Egzersiz yapın.
11. Kendi kendinize hipnoz yapmayı ve meditasyonu öğrenin.
12. Diyaframdan nefes almayı öğrenin.
13. Hayatınız için açık hedefler belirleyin (ilişkilerhttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif işhttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif para)
14. Hayatınıza bir anlamhttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif amaçhttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif heyecan ve hedef katın.
15. Hemen hayır demeden öncehttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif seçenekler üzerinde biraz düşünün. Kendinizi batağa saplanmış ve sıkışmış gibi hissettiğinizde seçeneklerinizi ve çözümlerini bir yere yazın.
16. Çaresiz hissettiğiniz zaman başkalarından yardım almaktan çekinmeyin.
17. Hafızanızı geliştirin.
18. Sesinizin nasıl olduğu önemli değil; şarkı söyleyin ya da mırıldanın.
19. Güzel ve dinlendirici müzikleri hayatınızın bir parçası yapın.
20. Güzel kokuları hayatınızın bir parçası yapın.
21. Dokunmaktan çekinmeyin. Sevdiklerinize sık sık dokunun.
22. Partnerinizle cinsel ilişki yaşayın.
23. Ritimli hareket edin.
24. Kafanıza aldığınız en küçük bir darbeyi bile ciddiye alınhttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif doktora başvurun.
25. Sizi çok rahatsız eden halledemediğiniz bir problem üzerinde sürekli yoğunlaşmayın. Biraz mola verinhttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif dikkatinizi dağıtın. Daha sonra o probleme tekrar geri dönün.

aLıntı..