Çorum Kale ve Müzeleri

Boğazköy Kalesi (Sungurlu)


Hitit devletinin başkenti olan Boğazköy de (Hattuşaş) yapılan bilimsel çalışmaların ilki l906-l916 yıllarında Hugo Wincker ve Theodor Makri tarafından yürütülmüştür. Ardından l93l-l939 yıllarında Alman Arkeoloji Enstitüsü adına Kurt Bittel kazı yapmıştır. Burada da sürdürülen kazı çalışmalarında Hatti, Hitit, Frig, Galat, Roma ve Bizans dönemlerine ait kalıntılarla karşılaşılmıştır. 1980’den sonra kazıları Alman Arkeoloji Enstitüsü ve Alman Doğu İncelemeleri Kurumu adına Dr.Peter Neve yürütmektedir.


Hitit Dönemine ait olan Büyük Kale (Kral Kalesi) M.Ö XIII.yüzyıla tarihlendirilmiştir. Bu dönem Büyük Hitit Krallığı dönemi olup, bu kale aynı zamanda Hattuşaş yerleşiminin çekirdeğini oluşturmaktadır. Kale 140x 250 m. ölçüsünde geniş bir alana yayılmıştır. Buradaki en önemli kalıntı ise Kral Sarayı ile iki katlı Arşiv yapısıdır. Bu bölgede l936 yılından itibaren 4000’den fazla kitabe ele geçirilmiştir. Bu yerleşim 6 km. uzunluğunda bir surla çevrilmiştir.



Kaletepe (Merkez)


Çorum Kuşsaray’ın güneybatısında bulunan Kaletepe Hitit döneminde yapılmıştır. Oldukça korunaklı olan kalenin duvar kalıntıları günümüze gelebilmiştir. Kalenin boğa başlı kabartmalı kapısı Çorum Müzesi’ndedir.



Çorum Kalesi (Merkez)


http://www.kenthaber.com/Resimler/20...5/00028691.jpg
Çorum İl merkezinde, Kale Mahallesi’nde bulunan Çorum Kalesi’nin yapım tarihi kesinlik kazanamamıştır. Bununla beraber Danişmentliler veya Selçuklular zamanında yapıldığı bazı kaynaklarda yazılı ise de, büyük olasılıkla Bizans döneminde yöreye hakim bir tepede yapılmıştır.


XVI.yüzyılda Çorum’a gelen Evliya Çelebi, şehrin kıble yönünde bulunan kalenin Sultan Kılıçarslan tarafından yapıldığını söyledikten sonra kale içerisinde birkaç evin bulunduğunu da belirtmiştir. W.F.Ainsworth 1842 yılında Çorum’a gelmiş, kalenin eski malzeme ile yapılmış olduğunu belirttikten sonra duvarlarının farklı zamanlarda yenilendiğini ileri sürmüştür. Bundan sonra da kale yenilenirken eski planının korunduğunu, duvarlarında çok sayıda antik mermer sütunlar, Bizans dönemi mezar taşları, heykeller ve yazıtların da devşirme olarak kullanıldığını belirtmiştir. Aynı yıl Çorum’dan geçen gezgin W.J.Hamilton şehrin güneydoğusundaki tepede bulunan kalenin Kanuni Sultan Süleyman tarafından yapıldığının halk arasında söylendiğini kaydetmiştir. Ayrıca kalenin tanımını yaparak kare planlı ve yuvarlak kuleleri olduğunu, duvarlarında yapı malzemesi olarak çok sayıda kitabenin kullanıldığını, bunların arasında da Bizans dönemine ait devşirme malzemenin yer aldığını belirtmiştir. Bizans dönemine ait kalede çok sayıda mimari parçanın kullanılmış olmasından ötürü çevrede Erken Hıristiyan dönemine ait bir kentin olabileceğini de ileri sürmüştür. Bu arada halktan bu parçaların yakındaki Karahisar kalıntılarından getirildiğini de öğrenmiştir.


http://www.kenthaber.com/Resimler/20...6/00028932.jpg
Değişik zamanlarda onarım geçiren kalenin duvar kalınlıkları 2.40 m;yüksekliği de 7.35 m.dir. Kale 80.00 x80.00 m. ölçüsünde kare planlıdır. Sur duvarlarının köşelerine ve ve kapı üstlerine burçlar yerleştirilmiştir. Düzgün kesme taşa ve kaba yontma taştan yapılmıştır. Bunların arasında Roma dönemine ait devşirme parçalar da kullanılmıştır. Bu taşların bazıları üzerinde Grekçe yazılara rastlanmıştır.


Kale Selçuklu mimari özelliklerini yansıtmakta olup kale ile ilgili yazılı kaynaklarda bazı bilgiler bulunmaktadır. Buna göre 1571 tarihli yazılı belgeler ile kaleye su getirilmesini öngören bir belgede “Sultan Süleyman hayratıdır” diye bir ibareye rastlanmıştır.
Osmanlı döneminde kale içerisine yerleşim olmuş ve bu arada da içerisine bir mescit yapılmıştır.



İskilip Kalesi (İskilip)


http://www.kenthaber.com/Resimler/20...5/00028671.jpg
Çorum İskilip ilçesinde, yaklaşık 100 m. yüksekliğinde doğal bir kayanın üzerine yapılmıştır. Hititler döneminden kalan kalenin yapımında moloz taşlar kullanılmıştır. Hitit döneminden sonra da kale değişik dönemlerde kullanılmıştır.


Güney yönündeki kapıdan içerisine girilen kalenin güneyinde kayalara oyulmuş mezarlar bulunmaktadır. Yukarıya doğru daralacak biçimde yapılan kalenin dört yanına burçlar yerleştirilmiştir. Osmanlı döneminde yerleşime sahne olmuş, içerisine bir mahalle bir mescit yapılmıştır.





Osmancık Kalesi (Kandıber Kalesi) (Osmancık)


http://www.kenthaber.com/Resimler/20...6/00028931.jpg
Çorum’un Osmancık ilçesinde Kızılırmağın kuzeyinde doğu-batı yönünde bulunan kale 275 m. yüksekliğinde doğal bir kayanın üzerinde yapılmıştır. Kandıber Kalesi ismi ile de tanınan kalenin ne zaman ve kimler tarafından yapıldığı kesin olmamakla beraber Selçuklular zamanına ait olduğu sanılmaktadır. Bununla beraber kale değişik dönemlerde birkaç kez onarılmış, özelliğini yitirmiştir.


Bu kale aynı zamanda İstanbul’dan Amasya’ya kadar uzanan ticaret yolu üzerinde olup, karakol kalesi niteliğindedir. Kalenin güneyindeki Roma dönemi kaya mezarları Romalıların burada yaşadığına işaret etmektedir.


Kare planlı kalenin yapımında horasan harçlı moloz taş kullanılmıştır. Ayrıca içerisinde kayalara oyularak yapılmış hamama ait kalıntılarla da karşılaşılmıştır.Günümüze oldukça harap durumda gelmiştir.



Hacı Hamza Kalesi (Kargı)


Çorum, Kargı ilçesindeki bu kale aynı zamanda ilçenin ilk kurulduğu yerdir. Bu yerleşimin çevresi surlarla çevrili bulunuyordu. Hacı Hamza Kalesi ve içerisine aldığı yerleşim alanı XVI.yüzyıla tarihlendirilmektedir.



Cumhuriyetin ilanından sonra Atatürk’ün l933 yılındaki isteği doğrultusunda Çorum’da arkeoloji kazıları başlamıştır. Çorum Alacahöyük’de Von Der Hosten; Boğazköy’de K,Bittel kazı çalışmalarını sürdürmüşlerdir. Ardından Türk Tarih Kurumu adına Dr.Hamit Zübeyr Koşay ile Prof.Dr.Remzi Oğuz Arık Alacahöyük kazılarını sürdürmüşlerdir. Bu kazılardan çıkan sonuçlar ve ele geçen buluntulardan ötürü Çorum’da müze kurulması öncelik kazanmıştır.



Çorum Müzesi (Merkez)


http://www.kenthaber.com/Resimler/20...6/00028883.jpg
Çorum Müzesi il merkezinde Sıhhat Mektebi olarak yapılan binada çalışmalarına l937 yılında başlamıştır. Çorum’da dağınık halde bulunan eserler ve Alacahöyük, Alişar Höyük, Pazarlı, Kuşsaray, Eskiyapar, Ortaköy ve Boğazköy’de bulunan eserlerin bir bölümü burada bir araya getirilmiştir. Yörede arkeoloji kazılarının yoğunlaşması, eserlerin sayıca artması sonucunda Müze Binası ihtiyacı karşılayamamış ve yeni bir müzenin yapımına başlanmıştır.


Çorum Müzesi yeni bir düzenleme ile 13 Ekim l968 yılında açılmıştır. Tek katlı binada birbirleri ile bağlantılı dört teşhir salonu, yönetim odaları ve fotoğraf stüdyosu bulunmaktadır. Müzede Kalkolatik Çağdan pişmiş toprak eserler, Tunç Çağına ait keramikler, idoller, Mızrak uçları, bronz hançerler, çeşitli tiplerde taş ve bronz el baltaları, Alişar’dan gelen kap kacaklar, bulunmaktadır. http://www.kenthaber.com/Resimler/20...6/00028884.jpg
Ayrıca Hitit ve Frig dönemlerine ait rhitonlar, vazolar, mühürler de onları tamamlamaktadır. Bunların yanı sıra Helenistik, Roma ve Bizans dönemlerine ait sikkeler, keramikler, cam eserler heykeller ve steller de bulunmaktadır.


Çorum Müzesinde Selçuklu ve Osmanlı eserlerine de yer verilmiştir. Müzenin Etnoğrafik eserler bölümünde Çorum yöresinin silahları, ahşap ve madeni eserleri, el yazmaları, kilimler ve yöresel kıyafetlerde teşhir edilmektedir.







Boğazköy Müzesi (Boğazkale)


http://www.kenthaber.com/Resimler/20...6/00028885.jpg
Çorum Müzesi yönetiminde, Çorum’a 82 km. uzaklıktaki Boğazköy Müzesi 12 Eylül l966 yılında açılmıştır. Daha önce bu müze Hattuşaş kazılarından çıkan ve çevreden toplanan eserlerin bulunduğu bir depo konumunda idi.


Boğazköy kazılarında çıkan eserlerin ve Hitit dönemi buluntularının ağırlıklı olduğu müzede Kalkolatik, Eski Tunç, Frig, Roma ve Bizans eserleri bulunmaktadır. Bunların başında Yazılıkaya’dan getirilen Tanrıça İştar kabartması, tanrı kabartması, Hitit Kralı IV. Tuthalia’nın kabartması, hiyeroglif yazılı taş steller bulunmaktadır. Bunların yanı sıra Kalkolatik, Eski Tunç ve Asur Ticaret Kolonileri çağlarına ait pişmiş toprak eserler, camlar, Frig dönemi boyalı keramikleri, Hitit tabletleri, mühürler, baskılar, bullalar ve bir Bizans kilisesine ait bronz malzemeler sergilenmektedir.


Alacahöyük Müzesi (Alaca)


http://www.kenthaber.com/Resimler/20...6/00028886.jpg
Çorum Müze Müdürlüğü yönetiminde olan, Alaca ilçesi Alacahöyük Köyü’nde bulunan müze il merkezine 45 km. uzaklıktadır. Müze l940 yılında açılmış ,l982 yılında da yeni yapılan binasına taşınmıştır.


Müzede özellikle Alacahöyük ve Pazarlı’dan çıkan eserler sergilenmektedir. Kalkolatik döneme ait el yapımı keramikler, Eski Tunç Çağı’na ait pişmiş toprak eserler, Hitit döneminin pişmiş topraktan gaga ağızlı testileri, tabaklar, çanaklar sergilenmektedir. Bunları Eski Tunç ve Hitit çağlarına ait bronz iğneler, kemikten süs eşyaları, hayvan figürinleri, çivi yazılı tabletler, Frig toprak kabartmalı duvar levhaları, boyalı kaplar, rhitonlar, kilimler, ahşap tarım aletleri, dokuma tezgahları ile Osmanlı döneminin etnoğrafik yöresel malzemeleri tamamlamaktadır.