İslamı teknik bilgilerle anlamak

Günümüzde fen ve tekniğe ait meselelerle İslâm’ı anlatmak yaygın haldedir. Bunu nasıl görürsünüz?

Evet, günümüzde, çeşitli ilim dallarını ele alıyor ve onları birer adese yaparak, eşyâ ve hâdiselere, hatta dinî mes'elelere o adese ile bakıyor.. anlatırken de aynı usûle riâyet ediyoruz. Meselâ "Cenâb-ı Hakk vardır" derken, diyoruz ki: Fizik ilmi mevzû olarak ele aldığı şu sahalarla Allah'ın varlığına delâlet ediyor. Kimya esrârengiz hal ve hüviyetiyle, şu kanun ve yollarla aynı noktaya parmak basıyor. Astrofizik şu mes'elelerle Cenâb-ı Hakk'ın varlığını ilân ediyor... vs.

Bazan da toplu olarak bunların hepsini nazara alıyor ve kâinat içinde cereyan eden, makro ve mikro plânda hâdiselerle O'nun varlığına ve birliğine dâir deliller araştırıyoruz.

Bir kitap var adı: "et-Tıb Mihrâb'ül-imân"Ma'nâsı: Tıb ilmi îmânın mihrâbıdır. Bu isim bana çok tonlu gelir. Bir insanın tıp tahsili yapıp da Allah'a inanmaması düşünülemez. Evet, O mihrâpta hep îmâna dâir mes'eleleri okunur.

Çünki insan anatomisi öyle baş döndürücü mâhiyette yaratılmıştır ki, insanın hangi yanına bakarsanız bakınız, gördüğünüz âhenk arşısında kendinizden geçecek ve "Allahü Ekber" diyeceksiniz. Tıp işte böyle bir mihrâptır!

Günümüzde umûmiyet itibariyle çeşitli ilimlere müracaat ederek dinimizi anlatmaya çalışıyoruz. Kur'ân'a bakarken ve baktırmaya çalışırken, onun mucizeliğini anlatma sadedinde bu ilimleri birer vâsıta olarak kullanıyoruz. Meselâ, anne karnında ceninin geçirdiği embriyolojik safhalarda, çocuğun uğradığı kademelerin hepsi, Kur'ân'da, sırasıyla bugün tesbit edilen ve ileride tesbit edilecek olan keyfiyete göre ifâde ediliyor. Bugünün ileri tekniğiyle ve röntgen şuâları yardımıyla tesbît edilen bu safhalar nasıl olmuşturda ondört asır evvel, ümmî bir zât tarafından tesbît edilmiştir. Bir insana isnât edilmesi i'tibârıyle bu mümkün değildir. Öyle ise Kur'ân, Efendimize âit bir söz olamaz. Bu kadar tahşidattan sonra da şu neticeye varıyoruz: Kur'ân Allah kelâmıdır. Kur'ân'ın Allah kelâmı olduğunu isbât, aynı zamanda onu bize tebliğ edenin risâletini de kabullenme demektir. Bunun ötesinde, îmâna âit hemen her mes'eleyi bu silsile içinde ele almak mümkündür.

Kur'ân'ın mucize oluşunu isbât sadedinde, müstakil olarak ve tafsilatıyla üzerinde durduğumuzdan, misâllendirmeyi daha fazla uzatmak istemiyoruz. Burada anlatmak istediğimiz husus şudur:

Biz, çeşitli ilimlere mürâcaat ediyoruz ve dinimizi onlarla anlatmaya çalışıyoruz. Çünkü insanlığın kafa yapısı o noktaya gelip dayanmış bulunuyor. Karşı cephe ve materyalist düşünce, ilim ve tekniğe ait mes'eleleri inkâr ve küfrüne birer malzeme olarak kullanma gayretindedir. Bu iğfal sebebiyle kafaları bulanmış ve bakışları kararmış insanımıza, aynı malzemeleri kullanarak, ilim ve tekniğin dine zıt ve düşman olmadığını isbât etmek zorundayız. Diğer bir ta'birle, Marks, Engels ve Lenin gibi maddecilerin maddeyi değerlendirerek, inkâra gitmelerine karşılık, bizim de aynı maddeyi değerlendirerek îmâna gitmemiz âdeta bir vecîbe haline gelmiştir. Ben şahsen bunca tahşidatta hiçbir mahzur görmediğim gibi, günümüzün inanmış kadrolarının bu gibi mes'eleleri çok daha rahat anlatabilecek seviyede kendilerini yetiştirmelerinin zaruretine bile inanıyorum. Zira Kur'ân âyetleri yer yer elimizden tutarak bizleri, semâlara çıkarır, yıldızların, galaksilerin, sistemlerin içinde gezdirir, seyr ettirir ve Kâinat çapında o muhteşemlerden muhteşem Cenâb-ı Hakk'ın saltanatının haşmetini tanıttırır. Sonra bizi insanlar arasında dolaştırır. İnsan azâlarına dikkatimizi çeker ve bidâyetten nihâyete kadar, varlığı gözler önüne serer.. İnsanın teşrîhi durumunu ele alıp ve bu upuzun yolculuğu zerreler âlemine kadar sürdürür. Bazan Allah'a karşı en saygılı insanın âlimler olacağını söyler ve benzeri beyânlarıyla ilme teşvikte bulunur ve daha birçok ilmî ve fennî mes'elelere parmak basar, muhâtablarına araştırma ve düşünmeyi tavsiye eder. Ne var ki, bu mevzûda anlatılan hususların, Kur'ân'ın ruhuna uygun olmasını ilk şart olarak gözönünde bulundurmak lâzımdır. Yoksa Kur'ân adına Kur'ân tahrif edilmiş olur. Bu arada usûl bakımından bir-iki hususa dikkati çekmek de yarar görüyoruz:

Birincisi: İslâm'a ait hakîkatları anlatmaya sadece bir vesîIe ve vâsıta olarak ku1lanılması gereken bu gibi mevzûları, kendi kendimizi göstermeye ve ilmimizi isbât etmeye vâsıta olarak kullanmaya kalkınca, herşey değişir ve anlattıklarımızın hiçbiri muhâtapta te'sir etmez hale gelir. Ağzımızdan çıkarken apaydın ve nurlu olarak çıkan bu hakîkatlar, kalpteki niyetle orantılı olarak nurunu ve aydınlığını kaybeder ve kapkaranlık bir halde bize geri döner. Konuştuklarımızın iknâya yönelik olması gerekirken, ilzâmı hedefler ve ona göre birşeyler söylemeye çalışırsak, aksi düşüncedeki muhâtabımızın gönlüne girme yollarımızı tıkadığımızdan dolayı hiçbir zaman müessir olamayız. Halbuki bunun aksine davrandığımız zamanlarda, biz farkında olmasak bile dinleyenler arasında mevzûya ihtiyaç duyanlar, hisselerini alır ve istifâde ederler. Çünkü artık kendimizi değil, bizzat hakîkatın kendisini göstermek niyetini taşıyoruz. Hatta bazan öyle olur ki, sizin herhangi bir mes'eleyi çapına uygun anlatamadığınızı düşündüğünüz bir sohbetiniz, talâkat-ı lisaniyenizin fevkalâde olduğuna inandığınız bir başka konuşmanızdan daha te'sirli v'e daha istifâdeli olmuştur. Demek ki bu mevzûları anlatmada en birinci gâye ve hedef, Cenâb-ı Hakk'ın rızâsını tahsîl ve bize âit hakîkatları, muhâtabın seviyesine göre takdîm olmalıdır.

İkiıncisi: Herkes ilim ve teknikten bahsediyor diye, herhangi bir komplekse kapılıp, bu duygunun sevkiyle İslâmî mevzûları anlatma gayretine girmek kat'iyyen doğru değildir. Hele, kendi mes'elelerimizden şüphe ediyormuşuz gibi bir tehâlükle bu mevzûlardan bahsedip mes'elelerimize i'tibâr ve güç kazandırmayı Hedeflemek, kabûl ettiğimiz hakîkatlara karşı saygısızlığın ifâdesi olur. Hele hele, ilim ve tekniğin söylediğini esas kabûl edip, kendi mes'elelerimizi onlara tasdîk ettirmek, hiçbir yönüyle tecvîz edilecek gibi değildir.

Arzu edilirse mevzûu şöyle toparlayabiliriz:

İlimler, vicdânlanmızda meknî hakîkata konan, toz ve toprağı süpürmek için birer vâsıta birer süpürgeden ibârettir. Yoksa Allah korusun ilimlerin gösterdiğinin doğruluğundan hareket etmeye başlarsak, âyet ve hâdisleri onlara uydurmaya çalışır ve uymadığı yerde de hem kendimiz hem de muhâtabımız şüphe ve tereddüde düşürmüş oluruz. Halbuki bizim hareket noktamız şu olmalıdır:

Allah'ın ve Rasulünün beyanları doğrudur. İlimlerin söyledikleri de bu beyânlara uyduğu sürece doğru sayılır. İnhirafları ölçüsünde de yanlıştır. Aynı zamanda ilim1erin doğru olan kısmı dahi, îmânî hakikatları ayakta tutucu kâideler değillerdir. Bunlar îmânî mes'elelerde ancak fikir verici sre düşündürücü mâhiyette kabûl edilebilirler. Îmânî hakîkatlan vicdanımıza yerleştirip tesbît edene gelince o, doğrudan doğruya Rabbimizin hidâyet elidir. Cenâb-ı Hakk'ın eliyle gerçekleşen ve gerçekleşecek olan bir neticeyi ilimlerden beklemek kalbî hayatımız adına öyle öldürücü bir darbedir ki, böyle bir darbeye maruz kalan zor iflâh olur. Çünki O, bütün bir hayat, kâinattan deliller toplayacak ve bu delilleri Allah namına konuşturmaya çalışacak ve bu arada farkında bi1e olmadan kendisi de hep bir naturalist ve hep bir tabiatperest olarak kalacaktır. Sulara bakacak, bahara bakacak, fakat vicdânında zerre kadar bir yeşillik ve bir filiz verme emâresi bulunmayacaktır. Ömrü boyunca belki bir defa dahi, delillerin ötesinde ve tamamen vicdânında Cenab-ı Hakk'ın mevcudiyetini hissedemiyecek; zâhiren tabiatperestlikten kurtulacak ama hayatının sonuna kadar bir naturalist olarak ömür sürecektir.

Onun içindir ki, ilimlere tebeî bir nazarla bakmalıdır. Ve insan bütün ilimlere ait delîlIere şöyle bakmalıdır: Siz sadece birer süpürgesiniz. Yer yer şeytan içime vervese attığında sizi kullanacak, tozu-toprağı temizleyeceğim. Yoksa benim içimdeki hakîkatlar o kadar köklü, o kadar derin ve o kadar pırıl pırıldır ki, değil sizin gibi karanlıkta türkü söyleyenler, bu mes'eleyi ışık cümbüşü içinde destarrlaştıranlar dahi bir yere gelince benim vicdânımdaki aydınlığa zerre kadar yeni bir ışık ilâve edemeyeceklerdir.

İnsan kalbindeki îmânıyla mümindir, kafasındaki ma'lumat yığınlarıyla değil. Bu sebepledir ki, insan, âfakî veya enfüsî delillerle sıçrayabileceği mesâfeye çıktıktan sonra eğer bunların zâhirî ve keyfiyetlerinden sıyrılmazsa, terakki adına bir adım dahi atamaz o, bir yerde bunları bütün bütün arkaya atacak ve doğrudan doğruya, Kur'ân'ın aydınlık tayfları altında; kalp ve vicdânının nurlu yolunda yürüyecektir ki, o zaman aradığı aydınlığa ulaşabilsin.

Bir Batılı düşünür, "Allah'a lâyıkıyla inanabilmek için okuduğum bütün kitapları arkaya atma lüzumunu duydum" der. Şüphesiz, kâinat kitabının, insanın kendi mâhiyet kitabının ve bunları şerh eden kitapların kendilerine göre birer yerleri vardır. Fakat bunlar vazifelerini tamamladıktan sonra, insan, onlardan sıyrılmalı ve îmânıyla başbaşa kalmalıdır. Bütün bu anlattıklarımız biraz tecrübeye dayanan mes'elelerdir. Vicdânî tecrübeleriyle derinleşemeyenlere bu dediklerimiz nazarî gelebilir. Fakat geceleri aydın ve Rabb'e iştiyak içinde kanatlanmış ruhlar ne demek istediğimizi çok iyi anlarlar...!