ŞUÂLANMA (Strahlung)

Bir seyyâre, güneşe ne kadar yakın ise, güneş etrâfında o kadar hızlı döndüğünü biliyoruz. Elektronlar da, atom çekirdeğine olan uzaklığına göre değişen hızla çekirdek etrâfında döner. Elektronların çekirdekden uzaklıkları, bir milimetrenin milyarda biri kadardır. Ya�nî çok az olduğundan, hızları, pek fazladır. Mahrekleri etrâfında bir kerre dönme müddeti, Erdımızın üçyüzaltmışbeş veyâ Utâridin seksensekiz gününe nazaran pekazdır. Ya�nî sâniyede 1000-150.000 km yol alırlar ki, bu sür�atle giden bir tren, bir sâniyede Haydarpâşadan Erzuruma birkaç kerre gidip gelebilir. Demek ki, elektronlar, çekirdekleri etrâfındaki küçücük yollarında, bir sâniyede, milyarlarca def�a dönmekdedir. Atom çekirdeğinin çapı, en küçük elektron yörüngesinden yüzbin def�a küçük olduğundan, atomların içi boşdur. Bir nokta sâniyede enaz yirmi devr yapınca, hayâlimizde dâire gibi görünür. Elektronlar çok hızlı döndüğü için, atomların içi dolu sanılıyor. Boşluk olduğu hâlde, maddelerin hayâlimizde dolu sanıldığını ilk olarak yazan, İmâm-ı Rabbânî hazretleridir �rahmetullahi teâlâ aleyh�. Bir atom, devri milyonlarca olan, ya�nî mu�azzam kuvvetli bir dinamo demekdir. Bu kuvveti atomdan çıkarabilirsek, şimdiye kadar tanıdığımız kuvvetlerin üstünde bir enerjiye mâlik oluruz. Bir kuruş kadar bir bakır parçasının atomları, mikrodinamosunda mevcûd kudret ile, ellibin tonluk bir gemiye birkaç def�a devr-i âlem seyâhati yapdırabilir. Bir kahve kaşığı kömür tozunu yakmadan, atomunu parçalamak sûreti ile, bütün İstanbul şehri en soğuk bir kışda bir hafta ısıtılabilir. Atom dinamosundaki enerjinin elde edilmesi, ma�den kömürü ocakları fe�âliyyetine ve petrol sanâyi�ine son verecekdir. Bugün, keşf edilmiş olan atom enerjisi başkadır. Çekirdekdeki enerjidir.
Elektronlar, eksi elektrikdir demişdik. Atomların ortasındaki çekirdekler, hep artı elektrikdir. Artı elektrik, eksi elektriği çeker. Elektronlar, atomun ortasındaki çekirdek tarafından kuvvetle çekildikleri için, atomun dış halkasında bulunanları, dâhildeki halkalara sıçramak ister. Dış enerji katmanında bulunan bir elektronun, iç enerji katmanına sıçramasında, merkeze yaklaşan her cismde olduğu gibi, [meselâ su düşünce, ya�nî şelâlelerde görüldüğü gibi] bir enerji meydâna gelir. Bu enerji, atom etrâfındaki esîrin elektromanyetik gerilimini değişdirir. Bu değişme, dalgalar hâlinde, sâniyede, üçyüzbin kilometre hızla esîrin her tarafına yayılır. Bu dalgalara şuâ� diyoruz.
Bugün şuâ� meydâna getirmek, tekniğin ve ilmin mühim bir şu�besi olmuşdur. Ampuller, triyod lâmbaları, radyo âletleri ve röntgen boruları, birer şuâ� âletleridir. Şuâ�lar, kendilerini meydâna getiren dalgaların uzunluğuna göre, başka başka ism alır. Meselâ:
Dalga uzunluğu binde bir milimetre olanlar (Isı şuâ�ları), dalga uzunluğu onbinde dört ile sekiz milimetre arasında olanlar (Işık şuâ�ları), dalga uzunluğu onmilyonda bir milimetre olanlar (Röntgen şuâ�ları), dalga uzunluğu onmilyarda bir milimetre olanlar, (Gamma şuâ�ları), dalga uzunluğu ontrilyonda bir milimetre olanlar (Kozmik şuâ�ları)dır.
En uzun elektromanyetik dalgalar, radyoda kullanılan Hertz dalgaları olup, boyları kilometre ile ifâde olunur. Boyları milimetrenin ontrilyonda birinden başlıyarak kilometrelere kadar uzanan milyarlarca dalga cinsinden, yalnız 4/10.000 mm ile 8/10.000 mm arasında olanları, ışık hâlinde görebiliyoruz. Dahâ büyük ve dahâ küçük dalgalı şuâ�ları göremiyoruz. Bu, gözümüzün kabâhatidir.
Gamma şuâ�ları: Radium atomunun çekirdeği, kendiliğinden parçalanarak gamma şuâ�ları neşr eder. Bir evde açıkda bırakılan bir radium kırıntısının gamma şuâ�ları bin metre uzağa yayılır ve aylarca devâm eder. Yüzelli metre mesâfedeki evlerde bulunanların ölümüne sebeb olur. Zîrâ, gamma şuâ�ları, insanları, hayvânları ve bitkileri öldürür.
Kozmik şuâ�lar: Bugün bilinen şuâ�ların en kısa dalgalısı bunlardır. Bunlar, kâinât boşluğunun, bugün bilinmiyen derin noktalarından gelen şuâ�lardır. Bunlar, gamma şuâ�larından dahâ kuvvetli olup, çok sert ve kalın tabakalardan geçerler.
Ölüm şuâ�ları: Bir milyon voltdan ziyâde gerilim ile çalışan modern röntgen makinaları ile, dalga boyları ve te�sîrleri, gamma şuâ�larına yakın olan şuâ�lar elde edilebilmekdedir. Bu şuâ�lar, kalın dıvârlardan geçerek arkalarındaki cânlıları öldürür. Bu sûretle kuş ve fâreler derhâl öldüğü gibi, bir öküz de, iki dakîkadan az bir şuâ�lama ile öldürülebilir. Harblerde kullanılabileceklerinden, bunlara ölüm şuâ�ları (Todesstrahlen) denir. Bu şuâ�larla çalışan bir fizikçi, farkında olmıyarak, kendini ve bir mahalle halkını zehrliyebilir. Bir milyon voltluk yüksek gerilimli röntgen mermileri, düşmana ve şehrlere atılarak ölüm şuâ�ları, yeni harblerde kullanılabilecekdir. Beşeriyyet, medeniyyete yaklaşır ve insânî düşüncelere dönerse, bu şuâ�lar, tarla fâreleri, yaban domuzları ve sıtma sinekleri gibi hayvânlara karşı kullanılacakdır.