DevrÎ sİstem

[1867] senesinde Mendeleyef ve Lother Meyer isminde iki kimyâger, birbirinden haberi olmadan yüzbeş elemandan, o gün bilinenleri, atom ağırlığına göre, soldan sağa doğru sıra ile yazmış, birkaç elemandan sonra gelenlerin, kimyâ hâssalarının [meselâ kıymetlerinin], tekrâr başdakilere benzediğini görmüş, bunları, başdakilerin altına yazmışdır. Böylece yedi satır meydâna gelmişdir. Her satıra, Devre [periyod] denir. Alt alta olan elemanların kimyâ hâssaları birbirinin aynıdır. Bunlara, yukardan aşağı, bir (Gurup) denir. Yanyana sekiz gurup vardır. Yüzbeş elementin, yedi devr ve sekiz gurup teşkîl etmek üzere sıralanmasına, (Periyodik sistem) veyâ (Devrî tasnîf) denir.
Sol tarafdan birinci gurupda, kalevî [alkali] ma�denler, ikinci gurupda, toprak kalevî ma�denler, yedinci gurupda halogenler [F, Cl, Br, I], sekizinci gurupda da necîb [soy] gazlar bulunur.
Elementlerin devrî sistemdeki soldan sağa doğru sıra numarasına, (Atom numarası) denir. Hidrogenin atom numarası 1, oksigenin 8, uraniumun 92 dir.
[1913] senesinden i�tibâren, Röntgen tayfları ve Moseley kanûnu sâyesinde, her elementin atom numarası tecribe ile bulunmuşdur. Şöyle ki:
http://kitap.ihlas.net.tr/sDimages/tab.gif1. ci devrdehttp://kitap.ihlas.net.tr/sDimages/tab.gifhttp://kitap.ihlas.net.tr/sDimages/tab.gif 2 x 12 = 2
http://kitap.ihlas.net.tr/sDimages/tab.gif2. ve 3. cü devrlerdehttp://kitap.ihlas.net.tr/sDimages/tab.gif 2 x 22 = 8
http://kitap.ihlas.net.tr/sDimages/tab.gif4. ve 5. devrlerdehttp://kitap.ihlas.net.tr/sDimages/tab.gif 2 x 32 = 18
http://kitap.ihlas.net.tr/sDimages/tab.gif6. cı devrdehttp://kitap.ihlas.net.tr/sDimages/tab.gifhttp://kitap.ihlas.net.tr/sDimages/tab.gif 2 x 42 = 32
eleman bulunduğu anlaşılmışdır. Geri kalan ondokuz element de yedinci devrdedir.
(Devrî tasnîf cedveli) kimyâ ilminin temelidir.

RADİO-AKTİVİTE:

Uranium ve Radium gibi ba�zı ma�denler, siyâh kâğıd içindeki fotoğraf camına te�sîr edip karartıyor ve etrâfındaki havayı elektrikliyor. Bunun sebebini, ilk olarak [m. 1903] de Rutherford anladı. Şöyle ki:
Radioaktif cismler kendi kendilerine üç cins şuâ� vermekdedir:
1 � Alfa şuâ�ları, artı elektrik yüklü atomlardır. Birkaç santimetreye kadar uçarlar. Kâğıddan bile geçemez. Tehlükeli değildirler.
2 � Beta şuâ�ları, elektronlardan ibâretdir. [Lâmbalarımızı yakan şehir elektriği, elektron akımıdır. Bölünemeyen en küçük elektrik parçasına elektron denir. Elektron, eksi elektrikdir.] Beta şuâ�larının sür�ati pek fazla olup, zıyâ hızına yakındır. Birçok yerlerden geçerler. Tehlükelidirler.
3 � Gama şuâ�ları, Röntgen şuâ�ları gibi çok kısa dalgalı, elektro-manyetik şuâ�lardır. Hemen herşeyden geçerler, çok tehlükelidirler.
Saf Radium atomları, yalnız alfa şuâ�ları saçar. Radioaktif cismlerin atomları, enerji saçarak, çekirdekleri patlıyor ve başka element atomları hâline dönüyor. Milyon kerre milyon [1 billion] Radium atomu içinden her sâniye onüç dânesi patlıyor. Bir radium tuzunun beta ve gama şuâ�ları da vermesi, kendi atomlarından değil, bunların patlaması netîcesinde meydâna gelen, yeni radioaktif elemanların atomlarından hâsıl olur. Zâten, Radium da, Uraniumun patlamasından, birçok ara elementlerden sonra, meydâna gelmişdir. Tabî�atde, üç radioaktif değişme sırası vardır. Uranium sırası, Thorium sırası ve aktinium sırası.
Radioaktif parçalanmadan meydâna gelen yeni elementlerin atom ağırlıkları ve şuâ�lanmaları farklı olduğu hâlde, çoğunun kimyâ hâssaları aynıdır. Böyle elementler, aynı bir element demekdir. O hâlde, devrî sistemde aynı yerde bulunur. Atom ağırlığı farklı, atom numarası aynı olan maddelere, (İzotop) maddeler denir