NemÂz kilmasi tahrÎmen mekrÛh, yanÎ harÂm olan zemÂn ÜÇdÜr

Bu üç vakte, (Kerâhet zemânı) denir. Bu üç vaktde başlanan farzlar sahîh olmaz. Nâfileler sahîh olursa da, tahrîmen mekrûh olur. Bu üç vaktde başlanan nâfileleri bozmalı, başka zemânlarda kazâ etmelidir. Bu üç vakt: Güneş doğarken, batarken ve Nısf-ün-nehâr dâiresi üzerinde, [zevâl vaktinde] ya�nî gündüz ortasında ikendir. Burada, güneşin doğması, üst kenârının zâhirî üfuk hattından görünmeğe başlayıp, bakamıyacak kadar parlamasına ya�nî (Dühâ vakti)ne kadar olan zemândır. Dühâ vaktinde güneş merkezinin üfk-ı hakîkîden irtifâı beş derecedir. Alt kenârı üfk-ı mer�îden bir mızrak boyu irtifâındadır. Dühâ vakti, güneşin tulû�undan takrîben 40 dakîka sonradır. Bu iki vakt arasındaki zemân, ya�nî tulû� ve dühâ vaktleri arasındaki zemân, (Kerâhet zemânı)dır. Dühâ vakti olunca, iki rek�at (İşrak nemâzı) kılmak sünnetdir. Bu nemâza (Kuşluk nemâzı) da denir. Bayram nemâzı da, bu vaktde kılınır. Güneşin batması da, tozsuz, dumansız, berrak bir havada, ziyânın geldiği yerlerin veyâ kendisinin bakacak kadar sararmağa başladığı vaktden batıncaya kadar olan zemân demekdir. Bu vakte (İsfirâr-ı şems) zemânı denir. İşrak vaktleri hesâb edilirken, ihtiyât olarak, Temkin zemânı kadar sonraya alınmış, isfirâr vaktleri değişdirilmemişdir. Nemâzı gündüz ortasında kılmak, ilk veyâ son rek�atinin gündüz ortasına rastlaması demek olduğu, Tahtâvînin (Merâkıl-felâh) hâşiyesinde ve İbni Âbidînde yazılıdır.
Nemâz vaktleri hesâb edilirken, bir mahaldeki muhtelif yüksekliklerin muhtelif zâhirî üfuk hatlarına göre olan muhtelif zâhirî irtifâ�lar yerine, o mahallin sâbit olan şer�î üfkuna göre şer�î irtifâ�ları hesâba katmak lâzım olduğunu yukarıda bildirmişdik. Buna göre, şer�î zevâl vakti, güneşin ön ve arka kenârlarının, tulû� ve gurûb mahallerindeki şer�î üfuklardan gâye irtifâ�ında oldukları iki vakt arasındaki zemân olup, o şehrdeki temkin zemânının iki misli bir zemândır. 1 mayısda, İstanbulda hakîkî zevâl vaktinde güneşin merkezinin hakîkî üfka nazaran gâye irtifâ�ı 49 + 14,92 = 63,92 derecedir. Bu irtifâ�, tulû� ve gurûb etdiği hakîkî üfuklara göre aynıdır. Bu irtifâ� için fadl-ı dâir zemânı, H = 0 dakîkadır. Hakîkî zemâna göre hakîkî zevâl vakti, her zemân ve her yerde sâat 12 dedir. Tulû� mahallindeki şer�î üfka nazaran gâye irtifâ�ına göre şer�î zevâl vaktinin başlaması, 12 den temkin zemânı evveldir. Gurûb mahallindeki şer�î üfukdan olan gâye irtifâ�ına göre şer�î zevâl vaktinin bitmesi, hakîkî zevâl vaktinden Temkin zemânı sonradır. Ya�nî, İstanbul için şer�î zevâl vakti, hakîkî sâat 12 den 10 dakîka evvel başlar. Müşterek zemâna göre şer�î zevâl zemânının evveli, Ta�dîl-i zemân + 3 dakîka olduğu için, 11 sâat 51 dakîka, sonu 12 sâat 11 dakîka olur. Güneşi görmiyenler için, takvîmlerde yazılı olan (Zuhr vakti), bu zemân başlar. Aradaki yirmi dakîkalık zemân, İstanbul için zevâl vakti, ya�nî (Kerâhet vakti) olur. [182. ci sahîfeye ve Hüsâmeddîn efendinin (Şemâil-i şerîfe) tercemesine bakınız!]
Hakîkî gurûb ve tulû� vaktlerinde, güneşin (h) irtifâ�ı sıfır olduğundan, 199/3.cü düstur: � tan http://kitap.ihlas.net.tr/cgi-bin/cg...%7D/object.gif X tan - http://kitap.ihlas.net.tr/cgi-bin/cg...%7D/object.gif = cos H olur. 1 Mayıs günü için cos H = � 0,23, Fadl-ı dâir derecesi 103,4 ve H = 6 sâat 54 dakîka ve hakîkî gurûb vakti, hakîkî sâat ile 6 sâat 54 dakîka ve mahallî vasatî sâat ile 6 sâat 51 dakîka, müşterek sâat ile 6 sâat 55 dakîka, şer�î gurûb vakti 7 sâat 5 dakîka olur. Hakîkî zemâna göre hakîkî tulû� vakti = 12 � H = 5 sâat 6 dakîka, vasatî sâat ile 5 sâat 3 dakîka olur. Şer�î tulû� vaktini bulmak için, bundan İstanbul için 10 dakîka Temkin çıkarılır. 4 sâat 53 dakîka, müşterek sâat ile 4 sâat 57 dakîka olmakdadır. Ezânî zemâna göre zuhr vakti 5 sâat 6 dakîka olduğundan, bundan [veyâ 12 fazlasından] Fadl-ı dâir zemânı çıkarılınca, gurûbî zemâna göre hakîkî tulû� vakti ve bundan iki temkin çıkarılınca, ezânî zemâna göre şer�î tulû� vakti, 9 sâat 52 dakîka olur. Gurûbî zemâna göre hakîkî ve ezânî zemâna göre şer�î gurûbların vakti de, gurûbî zemâna göre zevâl vakti ile Fadl-ı dâir zemânının toplamı, ya�nî 5.06 + 6.54 = 12 olur.
Ziyânın sür�âti sâniyede 300000 km.dir. Erdın şemsden mesâfesi vasâtî yüzelli milyon km. olduğu için, ziyâ güneşden Erde 8 dakîka 20 sâniyede geliyor. Güneş doğdukdan 8 dakîka 20 sâniye sonra doğduğu görülebilir. İki nev� zemân ve iki nev� vakt vardır: Birincisi, (Riyâdî) zemân olup, güneşin merkezi, zevâl vaktine veyâ hakîkî gurûb vaktine gelince başlar. İkincisi, (Mer�î) zemân olup, güneşin bu iki vakte geldiği görülebilince başlar. Mer�î zemân, riyâdî zemândan 8 dakîka, 20 sâniye sonra başlamakdadır. Bir nemâzın hesâb ile bulunan riyâdî vaktine 8 dakîka 20 sâniye ilâve edince, mer�î vakti olur. Bundan 8 dakîka 20 sâniye çıkarılınca sâatlerin gösterdiği mer�î vakt olur. Güneşin doğmasının ve bütün nemâzların vaktleri ve sâat makinelerinin 12 olmaları, mer�î vaktlerdir. Ya�nî güneşin semâda görünen yerine göredir. Görülüyor ki, sâatler, hesâb ile bulunan riyâdî vaktleri de göstermekdedir.
Güneş batarken, yalnız o günün ikindisi kılınır. İmâm-ı Ebû Yûsüfe göre, Cum�a günü güneş tepede iken, nâfile kılmak mekrûh olmaz. Bu kavl za�îfdir. Bu üç vaktde önceden hâzırlanmış cenâzenin nemâzı, secde-i tilâvet ve secde-i sehv de câiz değildir. Hâzırlanması bu vaktlerde biten cenâzenin nemâzını, bu vaktlerde kılmak câiz olur.
Yalnız nâfile kılmak mekrûh olan iki vakt vardır. Sabâh tan yeri ağardıkdan, güneş doğuncaya kadar, sabâh nemâzının sünnetinden başka nâfile kılınmaz. İkindiyi kıldıkdan sonra, akşam nemâzından önce nâfile kılmak mekrûhdur. Cum�a günü imâm minbere çıkınca ve müezzin ikâmet okurken, diğer nemâzlarda imâm nemâzda iken nâfileye, ya�nî sünnete başlamak mekrûhdur. Yalnız sabâh sünnetine başlamak mekrûh değildir. Bunu da safdan uzak veyâ direk arkasında kılmalıdır. Minbere çıkmadan başlanan sünneti temâmlamalı denildi.
Sabâh nemâzını kılarken, güneş doğmağa başlarsa, bu nemâz sahîh olmaz. İkindiyi kılarken güneş batarsa, bu nemâz sahîh olur. Akşamı kıldıkdan sonra, tayyâre ile batıya gidince, güneşi görse, güneş batınca akşamı tekrâr kılar.
Hanefî mezhebinde, yalnız Arafât meydânında ve Müzdelifede hâcıların iki nemâzı cem� etmeleri lâzımdır. Hanbelî mezhebinde, seferde, hastalıkda, kadının emzikli veyâ müstehâza olmasında, abdesti bozan özrlerde, abdest ve teyemmüm için meşakkat çekenlerde ve a�mâ ve yer altında çalışan gibi, nemâz vaktini anlamakda âciz olanın ve canından, malından ve nâmûsundan korkanın ve ma�îşetine zarar gelecek olanın, iki nemâzı cem� etmeleri câiz olur. Nemâzı kılmak için işlerinden ayrılmaları mümkin olmıyanların, bu nemâzlarını kazâya bırakmaları, hanefî mezhebinde câiz değildir. Bunların, yalnız böyle günlerde, (Hanbelî mezhebi)ni taklîd ederek, kılmaları câiz olur. Cem� ederken, öğleyi ikindiden ve akşamı yatsıdan önce kılmak, birinci nemâza dururken, cem� etmeği niyyet etmek, ikisini ard arda kılmak ve abdestin, guslün ve nemâzın hanbelî mezhebindeki farzlarına ve müfsidlerine uymak lâzımdır. 271. ci sahîfeye bakınız!
Yüksek bir yerin D inhitât zâviyesini 185. ci sahîfede ta�yîn etmişdik. Bu zâviye:
http://kitap.ihlas.net.tr/cgi-bin/cg...%7D/object.gif
Y = metre olarak yükseklikdir.
Aşağıdaki harfler yerine rakamlar konup, ziyâ te�sîri ile işleyen Privileg hesâb makinesinin düğmelerine basılarak, her yerde H Fadl-ı dâirin Nısf-ün-nehârdan i�tibâren sâati bulunur.
http://kitap.ihlas.net.tr/cgi-bin/cg...%7D/object.gif
h irtifâ�ı geceleri ve http://kitap.ihlas.net.tr/cgi-bin/cg...%7D/object.gif arz ile http://kitap.ihlas.net.tr/cgi-bin/cg...%7D/object.gif meyli de cenûb yarı kürede (-) olacakdır.
Ezânî imsâk vakti: 12 + Zuhr - H - (1 ÷ 3) = sâat ve işâ vakti: H + Zuhr - 12 = sâat olur. Her yerde nemâz vaktleri de Casio hesâb makinesi ile şu şeklde müşterek sâat olarak bulunur:
http://kitap.ihlas.net.tr/cgi-bin/cg...%7D/object.gif
H = Fadl-ı dâir zâviyesi, S = sâat başı tûl, T = tûl, E = ta�dîl, N = temkin.
H, S, T değerleri derece; E, N değerleri sâat olarak alınacakdır.