Çocuğum akşamları uykuya direniyor! Ne yapmalıyım?
Çocuğum akşamları uykuya direniyor! Ne yapmalıyım?
Birçok ailede akşamları yatma saati ile ilgili çocuklarla ebeveynler arasında anlaşmazlıklar çıkıyor. Ya çocuğunuz yatmayı reddediyor ya da yattı yatacak derken yatağından tekrar kalkıyor. Özellikle akşamları günün yorgunluğunu bir an önce atmak isteyen yetişkinler için bu durum son derece zahmetlidir. Hele bir de anne-baba çalışıyorsa ebeveynlerin zahmeti katmerleşiyor. Erken yaşlardan başlayarak çocuğa verilecek uyku eğitimiyle, çocukta gündüz uykusuna direnme, kendi yatağında uyumama gibi problemlerin önüne geçebilirsiniz. Uyku problemi, eğer herhangi organik sebebe bağlı bir durum yoksa, ebeveynlerin özverisine bağlı olarak çözülebilir.
ÇOCUĞUNUZ NEDEN GEÇ YATMAK İSTİYOR?
* 3-6 yaş döneminde özellikle çocuklar kurallara karşı gelerek inat davranışlarla ebeveynlerinin sınırlarını kontrol ederler. Genellikle bu test, ebeveynlerin yapılmasını istedikleri en önemli şey ne ise onun üzerine kurgulanır. Çocuk ayak direterek sizin kararlılığınızı kontrol ediyor olabilir.
* Özellikle anne-baba çalışan ailelerde, çocuk ebeveynleri ile akşamları daha çok vakit geçireceğini düşünerek ilgi ihtiyacını karşılamak için eğlenceli aile ortamını bırakıp yatmak istemeyebilir.
* Çocuğunuz geceleri korkudan dolayı uykuya dalmakta güçlük çekiyor olabilir. Okul çağı çocuklarında uykuya dalma güçlüğü ve uyuyamama problemleri daha çok kaygıya, stres ve korkulara bağlıdır. Bu problemler gece bir şeyden korkmaya, bir kâbusa ya da gündüz olan travmatik bir olaya veya başka bir spesifik olaya tepki olarak ortaya çıkabilir. Özellikle de boşanma, yeni kardeş, okul problemleri gibi stresli bir dönemde ebeveynlerin verdiği olumsuz tepkiler problemleri daha da kötüleştirebilir. Örneğin yeni doğan kardeş bu kaygıların bir nedeni olabilir, çocuğunuz kendisi yattığında kardeşine sizin daha çok zaman ayıracağınızı düşünerek yatmak istemeyebilir. Çocuğun yaşadığı bu tür kaygıları fark etmek çok önemlidir. Bu yönüyle ebeveynlik fedakârlık ve özverinin yanında bilgi, beceri ve emek isteyen bir sanattır.
* Erken çocukluk döneminde ebeveynlerin tutum hataları nedeniyle evde düzenli bir uyku saatinin olmaması veya uyku saatine riayet edilmemesi sonucu çocukta uyku saati bilinci oluşmamıştır.
Uyku saati alışkanlığını çocuğunuza nasıl kazandırabilirsiniz?
* Uykuya özendirmek için yatmadan önce ona bir masal anlatın. Yaşına göre odasında gece lambası yakabilirsiniz. Eğer korkuyorsa odasının kapısını hafif açık bırakabilir, yanına uykuda ona rahatsızlık vermeyecek sevdiği bir oyuncağı koyabilirsiniz.
* Çocuğun yaşına göre neden erken yatması gerektiği çocukla paylaşılmalıdır. Oyun çağı ve okulöncesi çocukların günde 10-12 saat uykuya ihtiyaçları varken yetişkinlerde bu durum 6-8 saat arası olmaktadır. Bu durumu çocuğa anlayabileceği dille anlatabilirsiniz.
* Öncelikle; makul bir çerçevede çocuğunuza uyku saati için belirli bir sınırlama ve değişmeyen bir uyku planı koymalısınız. Uyuma saatinin ebeveyn iradesine bağlı olduğunu unutmayın. Çocuğunuzun sizinle salonda uyuklayıncaya kadar kalmasına izin vermemelisiniz. Burada çocuk anne-babadan birinin kararlılığında bir boşluk hissederse bunu hiç çekinmeden kullanır. Önemli olan, dengeli bir yaklaşımla evde anne-baba olarak aynı dili konuşmanızdır. Ancak burada dikkat edilmesi gereken nokta, uyku saatine verdiğiniz önemi abartmamanızdır. Örnek olarak, çocuğunuzun yaşadığı travma veya stresli bir olay ya da ailecek paylaşılacak bir mutluluk çocuğun uyku düzenini değiştirebilir. Zaman zaman çocuğunuzun olumlu davranışlarını pekiştirmek amacıyla uyku saatinde biraz esnek davranarak geç uyumasına izin verebilirsiniz.
* Cazip bir aile ortamında siz TV'nin başında keyif çatarken çocuğunuza "Uyku saatin geldi, git yat" demek, çocuk için kabullenilmesi kolay olmayan bir durumdur. Özellikle uyku saati kavramının oluşturulmaya çalışıldığı ilk dönemlerden başlayarak, TV'nin kapatılması, kişisel ihtiyaçların giderilmesi, ortamın loş bir hale getirilmesi, uyku saatinden yarım saat önce "Biraz sonra yatma zamanın gelecek." gibi geribildirimlerle, çocuğunuzu uykuya hazırlayabilirsiniz. Ayrıca uyku zamanına yakın bir vakitte çocuğu heyecanlandırıcı, hareketli oyunlardan da kaçınmak gerekir.
* Gece uyanma ya da yatmama problemi olan çocuklar elbette geç uyanma problemi de yaşayacaktır. Bu problemi azaltmak için çocuğunuzun her zamankine oranla erken yattığı ve erken kalktığı bir günü bulmaya çalışın ve o günü mümkün olduğunca elverişli geçirin. Daha sonra gün hakkında çocuğunuzla konuşabilir ve ona "Dün erken yattığın için bugün erken kalkabildin ve biz de seninle ne kadar çok zaman geçirebildik." diyerek onu erken yatmaya özendirebilirsiniz.
ABDULLAH PURTAŞ
Zaman Gazetesi Ailem Dergisi
