İlk önce şunu söylemek gerekirki Ahmaklık Kahr-i İlahidendir ve en büyük
nasipsizliktir.
Aklı hiç olmayana deli denir. Aklı olup da aklını kullanmayana veya
kullanamayana ahmak denir. Ahmak, aklı az, görüşü kısa, basiretsiz, kötü
huylu kimsedir. Kârını ve zararını iyi düşünemez. Hikmet, iyiyi kötüden,
hakkı bâtıldan ayıran kuvvettir. Hikmetin lüzumundan az olmasına ahmaklık
denir. Ahmak, hayrı, şerri birbirinden tam ayıramaz.
Âlimler buyuruyor ki:
Ahmakla arkadaşlıktan sakın. Çünkü, sana iyilik edeyim derken, zararı
dokunur. (Hz. Ömer)
Dişi ile tırnak uçlarını ısırmak ahmaklık alametidir. (Hz. Ali)
Ahmaklar arasında bulunan horlanır, âlimler arasında bulunan hürmet görür.
(İmam-ı Cafer-i Sadık)
Dünyayı ele geçirmek için Ahireti [dinini] vermek ahmaklıktır. Yaratıkların
en ahmağı nefstir. Çünkü her isteği kendi aleyhinedir. (İmam-ı Rabbani)
Kaza borcu varken, nafile kılmak ahmaklıktır. (Hz. Ebu Bekir, Seyyid
Abdülkadir-i Geylani)
Ahmaklığın alameti, kendi aybını bırakıp, başkasının aybıyla uğraşmaktır.
(Sırri-yi Sekati)
Ve ma cevab-ül ahmak-ı illes sükut=Ahmağa verilecek en güzel cevap ancak
sükuttur. (İbni Hibbân)
Nefsin arzuları peşinde koşan ahmaktır. (Muhammed Masum Faruki)
Hatasında ısrar eden ahmaktır. (Seyyid Abdülhakim Arvasi)
Hikmet ehli de buyuruyor ki:
Aklı olan karı koca, birbirini üzmez. Hayat arkadaşını üzmek, incitmek,
ahmaklık alametidir.
Akıllı ile istişare galibiyet, ahmakla istişare mağlubiyettir.
Ahmağın kalbi ağzında, akıllının dili kalbindedir. Yani ahmak sır
saklayamaz, akıllı sırrı ifşa etmez.
Ahmağın üç alameti vardır: Farzlarda tembellik, abesle iştigal ve
yaratıklara eziyet etmek.
Günah işlemeye devam eden kimse unutkan olur, ahmaklaşır, aklı da azalır.
Aklımız sınırlıdır. Aklın eremediği şeyleri akıl ile anlamaya kalkışmak
ahmaklık olur.
Ahmağa nasihat kâr etmez. Hadis-i şeriflerde de buyuruluyor ki:
(Akıllı, nefsine uymaz, ibadetlerini yapar, ahmak olan da nefsine uyar,
günah işler, sonra da Allah affeder diye ümit eder.) [Tirmizi]
(Akıllı, Allah’a ve Peygamberine inanıp ibadetini yapan kimsedir.) [İbni
Muhber]
(Günah işleyenin bir aklı gider, bir daha geri dönmez.) [İ. Gazali]
(Ahmak, ahmaklığından fasıkın günahından daha büyük sıkıntıya düşer.)
[Hakim]
(Ahmak olanla ilgini kes.) [Beyheki]
(Akşam üstü uyumak ahmaklıktır.) [İ. Maverdi]
(Sofradan düşen kırıntıyı yiyen fakirlik görmez, çocukları da ahmak olmaz.)
[İ. Neccâr]
(Mümin sert değildir. Yumuşaklığından dolayı ahmak zannedilir.) [Deylemi]
(Ahmaklığın en kötüsü, Müslümanlığı bırakıp, başka dine meyletmektir.)
[Deylemi]
Ahmaklığın çaresi var mıdır?
Önce İslam âlimlerinin ahmaklık hakkındaki sözlerinden bazılarını
bildirelim:
İnsanların en ahmağı zekasına en çok güvenendir. İnsanların en akıllısı da,
suçu kendinde arayan ve bilmediklerini âlimlere soran kimsedir.
Salih amel işlemeden yani Cehennem tohumu ekip, Cennet beklemek ahmaklıktır.
İyiye ihanet edince, kötüye iyilik edince, akıllıyı sıkıntıya sokunca,
ahmağa acıyınca, şerlerinden sakın!
Soyu ile övünmek ve kibirlenmek, cahillik ve ahmaklıktır.
Kadınların çoğu, güzellikleri ile kibirlenirler. Halbuki güzellik, insanda
kalıcı değildir, çabuk gider. İnsana mülk olmaz. Âriyet, emanet olan şeyle
kibirlenmek, ahmaklıktır.
Nefsine de ki: Ey nefsim, akıllı olduğunu iddia ediyor ve sana ahmak
diyenlere kızıyorsun. Halbuki, senden daha ahmak kim var ki, ömrünü boş
şeylerle, gülüp eğlenmekle geçiriyorsun. Senin halin, şu katile benzer ki,
polislerin, kendisini aradıklarını ve yakalayınca, cezalanacağını bildiği
halde, tedbirsiz dolaşıyorsun. Bu ahmaklık değil mi?
Üstünde akrep olan bir kimse, o akrebi üstünden atmaya, onu öldürmeye
çalışmayıp da, başkasının yüzüne konan sinekleri kovalamaya çalışması
ahmaklıktır.
Kendisini ebedi tehlikeye atan akıllı olamaz, ahmaktır. Kuran-ı kerimde
mealen, (Düşünmüyor musunuz) ikazı çok geçer. Hadis-i şerifte, (Aklı
olmayanın dini de yoktur) buyuruldu. (Tirmizi)
Ahmaklığın tek kelime ile tarifi, akılsızlıktır. Akılsızlık ise doğuştandır.
Kaza kader konusudur.
Bir hadis-i şerif meali şöyledir:
(Her şey Allahü teâlânın takdiri iledir. Akıl ve ahmaklık bile.) Buhari]
Hz. İsa, (Körleri iyileştirmek, ölüleri diriltmek zor gelmedi. Ama ahmağa,
doğru sözü anlatamadım) buyurdu. Ahmaklıkta cahillik de vardır. Cahilliğin
ilacı ise ilimdir. Ahmak, hak ile bâtılı ayıramaz ve daha başka zararlar
yapar. O halde hak ile bâtılı ayıran ve faydalı şeyleri bildiren Ehl-i
sünnet âlimlerine tâbi olan ahmaklığın zararından kurtulur. Ahmaklar, bir
adada mahzur kalmış insanlara benzer. Bunlar kendi imkanları ile sahile
çıkamaz. Tecrübeli bir kaptanın gemisine binerlerse sahile kavuşurlar.
Binmeyen sahile çıkamaz. Onun için âlimlere uyan kurtulur. Hadis-i şerifte
de, (Âlimler rehberdir, âlimlere uyun) buyuruldu.
Selam ve Dua ile…
