!!!... [ ilK YarDım ] ...!!!

BURKULMALARDA İLKYARDIM

Burkulma Nedir: Bir eklemin etrafındaki bağların, eklem kapsülü ve diğer yumuşak doku yapılarının; eklemin normal hareket genişliğinin ötesinde zorlanmasına BURKULMA denir. Eklemde şişlik, ağrı, morluk olur. Bu yapılar normalden fazla gerilebilir. Hatta yırtılabilir. Hareketler ağrılıdır.

Burkulmuş eklemi hareket ettirmeyiniz.

O eklem üzerine yarım saat havluya sarılı buz torbası koyunuz.

Burkulmuş ayağın üzerine basılmaz. Koltuk değneği kullanınız.

Burkulmuş ayağın altına 4-5 yastık koyarak kalp seviyesinin üzerine kaldırınız. Burkulmuş yeri sarkıtmayınız. Şişlik, kanama ve ağrı olabilir.

Burkulma kolda ise, kolu kalp seviyesi üzerinde olacak şekilde tülbentle kolu boyuna asınız. Kesinlikle sıcak havlu yada termofor uygulamayınız. Şişliğin artmasına yol açacaktır. Burkulan eklemi ovmayınız. Dinlendiriniz.

Elastik sargı ile sıkmayacak şekilde sarınız.

Parmaklarınızı oynatarak kaslarınızı çalıştırınız.

Böylece kasların pompalayıcı etkisi ile şişliğin azalmasına çalışınız.

Her burkulmanın altından bir kırık, çıkık ya da eklem bağı yırtığı çıkabileceğini unutmayınız.

Bir ortopedi ve travmatoloji kliniğine götürünüz ...

YARA NEDİR?

Çeşitli nedenlerle vücut dokularının bütünlüğünün bozulması yada bir kısmının kaybına YARA denir. Yaralar 2 şekilde görülebilir:

Açık Yaralar, Kapalı Yaralar.



AÇIK YARALAR:

Deri yüzeyinde görülebilen yaralara Açık Yaralar denir.

Sıyrık şeklindeki yaralar.

Kesik şeklindeki yaralar.

Delici yaralar.

Ezici yaralar.

Yırtılma şeklindeki yaralar.

Ateşli silah yaraları.

Isırma yaraları.

Yanık yaraları.



KAPALI YARALAR:

Deri yüzeyinden görülmeyen, deri altı doku yaralanmalarına Kapalı Yara denir.



YARALANMALARDA İLKYARDIM:



YAPILMASI GEREKENLER:

Yaralıyı emniyetli bir yere alarak oturtunuz veya yatırınız.

Varsa önce kanamayı durdurunuz.

Ellerinizi sabunlu su ile yıkayınız.

Yara üzerindeki varsa giysileri dikiş yerinden sökünüz veya kesiniz.

Yara çevresinde varsa kılları temizleyiniz.

Yara üzerine pansuman koyduktan sonra yara etrafını sabunlu su ile temizleyiniz ve yaraya değmeyecek şekilde tentürdiyot sürünüz.

Yara kirli ise pansumanı kaldırıp, yarayı merkezden dış çevreye doğru ılık sabunlu su ile yıkayınız.

Yara üzerine pansuman koyup, sargı bezi ile sarınız.

Yaralı kısmın altına kalın karton vb. koyup sararak tespit ediniz, dinlendiriniz.

Ağrıyı, şişliği ve morluğu önlemek için o bölgeye havluya sarılı buz koyunuz.

Yara içinde batık cisimler varsa, simitçik yapıp koyunuz ve sargı bezi ile sarınız.



YAPILMAMASI GEREKENLER:

Yara üzerine tentürdiyot ve benzeri antiseptik sürmeyiniz.

Yara üzerine yara tozu, pudra, merhem, kül, tütün vb. şeyler koymayınız.

Yara üzerine pamuk koymayınız.

Batmış olan cisimleri çıkartmayınız.

Yaraya ve pansuman malzemesine el sürmeyiniz.

KANAMA NEDİR?
Çeşitli nedenlerle kanın damar dışına çıkmasına KANAMA denir. Yetişkin bir insanda 5-6 kg. kan vardır. 1-1.5 kg. kan kaybeden bir insanın hayatı tehlikeye girer.

O HALDE KANAMALARI HEMEN DURDURMAK GEREKİR.



İÇ KANAMALAR:

İç organlardaki dokuları besleyen kan damarlarının yırtılması ,zedelenmesi sonucu kanın damarlardan vücut boşluklarına akmasıdır.

İç kanamalar 2 şekilde olur.

Gözle görülebilen : Akciğer, mide, bağırsaklar, böbrekler vb. kanamalar.

Gözle görülmeyen: Karaciğer, dalak, pankreas vb. kanamalar.

İç kanamalar kişiyi ölüme götürebilir.

Bulguları:

- Baygınlık hali, baş dönmesi vardır.

- Huzursuzluk vardır.

- Yüzde, dudaklarda ve parmak uçlarında solukluk vardır.

- Deri, nemli ve soğuktur.

- Susama hissi vardır.

- Nabız hızlı ve zayıftır. Güçlükle hissedilir.

- Solunum hızlıdır.

- Sanki hava alamıyormuş gibi his (hava açlığı) olur.

- Şuur azalır ve en sonunda şuur kaybolur.



YAPILACAK İLKYARDIM:



- Yaralı sırt üstü yatırılır.

- Baş yana çevrilir.

- Şoka karşı tedbir alınır.

- Ağızdan içecek madde verilmez.

- Sarsmadan ambulans veya sedye ile hastaneye götürülür.



DIŞ KANAMALAR:

Kanın damardan vücut dışına çıkmasıdır. Genellikle yaralanmalar sonucu olur. Atardamar, toplardamar, kılcal damar kanamaları şeklindedir.



DIŞ KANAMALARI DURDURUCU YÖNTEMLER:

Parmakla Basınç Yapma : Yara ufak ve kanama az ise, yara üzerine temiz bir bez ya da pansumanla BASTIRIN

Kalp krizi yaşamı tehdit eden acil bir durumdur. Kalbi besleyen ana damarların daralması veya tıkanmasına bağlı olarak kalbin bir bölümüne yeterli kan ve oksijen gitmemesi sonucu oluşur. Eğer bu kan ve oksijen yetersizliği uzun sürerse kalp kaslarının bir bölümü ölür.

Kalp krizi belirtileri, aşağıdakilerden birkaçını ya da hepsini içerebilir. Santral göğüs bölgesinde aniden gelen ve ezici bir basınçla hissedilen, sabit, 20 dakika veya daha uzun süren, kola, omuza, boyuna, çeneye, sırt ortası ve mideye vuran göğüs ağrısı, aşırı terleme, bulantı, kusma, yoğun halsizlik, akıntı, korku, soluk mavimsi gri deri rengi, mavi tırnaklar ve nefes darlığı. Kalp ağrısı hazımsızlıkla karıştırılabilir. Eğer ağrınızın sebebinden emin değilseniz güvende olmak için kalp krizi gibi ele alın. En yakın acil sağlık kuruluşunu arayın ve aşağıda verilen ilkyardım talimatlarını uygulayın.

Kalp krizi tedavisi, hastanın bilincinin kapalı ya da açık olmasına göre değişir.

A)Bilinci Kapalı, Nefes Almayan Hasta:

En yakın acil sağlık kuruluşunu arayın, daha sonra müdahaleye başlayın. Kişiyi sert, rahat bir yere sırtüstü yatırın. Elinizi hastanın çenesine koyup yukarı kaldırırken diğer elinizi hastanın alnına koyup aşağı bastırarak başını arkaya yatırın.
Hastanın alnındaki elinizin baş parmağınız ve işaret parmağınızla hastanın burun deliklerini kapatın. Derin bir nefes alın. Ağzınızı hastanın ağzı üzerine sıkıca bastırın ve iki yavaş, derin nefes verin. Arada tekrar derin bir nefes alın ki hastaya taze hava verebilesiniz. Göğüs kafesinin yükseldiğini görene dek hava üflemeye devam edin.
Hastanın göğsü yükseldiğinde hava vermeyi durdurun. Ağzınızı çekin ve başınızı hastanın göğsüne doğru çevirin. Böylece kulağınız hastanın ağzının üzerinde olacaktır. Hastanın akciğerlerinden hava çıkışını kulağınızla hissedin ve dinleyin ayrıca göğsün alçaldığını gözlemleyin. Bu solunum işlemini her 5 saniyede 1 nefes vererek sürdürün.
Kişinin bilek ya da boyun atardamarını 5-10 saniye boyunca nabız için kontrol edin. Eğer nabız yoksa, kalp masajı eğitimi aldıysanız kalp masajına başlayın. Suni solunum kalp masajı sırasında da sürdürülmelidir. Bu işlemi tıbbi yardım gelinceye ya da hasta nefes almaya başlayıncaya kadar sürdürün.

Bilinci Açık Hasta:

En yakın acil sağlık kurumunu arayın, ilgiliye olası bir kalp krizini ve oksijen ihtiyacını iletin.
Hastayı nazikçe oturtun ya da yan oturur pozisyona getirin. Yatmak nefes almayı zorlaştırır.
Özellikle boyun çevresindekiler olmak üzere giysileri gevşetin. Hastayı bir battaniye ya da palto ile sararak sıcak tutun.
Hastayı sakinleştirin ve rahatlatın ama herhangi bir şey yedirip içirmeyin.
Eğer ambulans bulunamıyorsa hastayı en yakın hastanenin acil servisine götürün.
Bilinçsiz hasta kendine gelirse ve solunumu başlarsa yukardaki adımları izleyebilirsiniz

ILK YARDIM NEDIR?
Herhangi bir kaza yada yasami tehlikeye düsüren durumda,saglik görevlilerinin yardimi saglanincaya kadar,hayatin kurtarilmasi ya da durumun daha kötüye gitmesini önlemek amaciyla,ilaçsiz olarak yapilan uygulamalara ilkyardim denir.

ILK YARDIM UYGULAMASINDA KESINLIKLE ILAÇ KULLANILMAZ.

ILK YARDIMDA AMAÇ NEDIR?
1.Yasami koruma ve sürdürülmesini saglama
2.Durumun kötülesmesini engelleme
3.Iyilesmesini kolaylastirma

ILKYARDIMCININ ÖZELLIKLERI VE SORUMLULUKLARI NEDIR?
1.Sakin ve telassiz olmali.
2.Hastayi sakinlestirmeli.
3.Çevreyi degerlendirip süren bir tehlike olup olmadigini belirlemeli.
4.Kendi can güvenligini tehlikeye atmamali.
5.Çevredeki kisileri,saglik kuruluslari,itfaiye ve güvenlige haber vermeleri için organize etmeli.
6.Hastanin durumunu degerlendirerek uygun ilk yardima baslamali.
7.Hastanin saglik kurulusuna bir an önce ulasmasini saglamali.

ILK YARDIMIN ILK AMACI NEDIR?
A.Solunum yolunun açilmasi.
B.Solunumun düzeltilmesi.
C.Dolasimin etkinligini saglama.


SOLUNUM YOLU NASIL AÇILIR?
1.Agizda yabanci cisim, ,kirik takma dis ve solunumu engelleyecek bir sey varsa varsa çikarilir.
2.Bilinci kapali kisilerde dil arkaya düsüp havayolunu tikayabilir.Bu durumda bas geriye itilip çene yukari kaldirilarak nefes yolu açilir.

SOLUNUM YOLU NASIL DÜZELTILIR? (SUNI SOLUNUM)
Solunumu duran kisiye derhal suni solunum uygulanmalidir.

1.Hasta sert bir zemine yatirilir.
2.Agiz içi temizlenerek varsa yabanci cisimler çikarilir.

3.Çenesi yukari kaldirilarak bas hafifçe arkaya itilir.

4.Agizdan agza solunum yapilacaksa burun kapatilir.Burundan solunum yapilacaksa agiz kapatilir.
5.Derin bir nefes alinip,solunum yaptirilacak kisinin agzina (yada burnuna) agiz yerlestirilir.
6.Hastanin gögsünün kabarmasina yetecek miktarsa nefes verilir.


DOLASIMIN ETKINLIGI NASIL SAGLANIR?(KALP MASAJI)

1.Kalp durmussa hemen kalp masajina baslanir.
2.Hasta sert bir zemine yatirilir ve bir yanina diz üstü oturulur.
YARA IÇINDEKI YABANCI CISIM,KEMIK,PARÇASI VS. ÇIKARILMAMALIDIR.
3.Gögüs kemiginin (iman tahtasi) üçte bir alt ucuna bir elin ayasi sikica yerlestirilir,diger elin ayasi bunun üstüne konur.Parmaklar hastaya temas etmemelidir.
4. Kollar dik tutularak (Bilek ve dirsekler bükülmeden)sabit ve ritmik bir sekilde gögse 4-5 cm bastirilir.
5. Arada nabiz kontrol edilerek dakikada 60 kez olmak üzere dolasim baslayincaya kadar devam edilir.

BAYILMALARDA UYGULANACAK ILKYARDIM KURALLARI

1.Elbiseleri boyundan, gögüsten ve karindan gevsetilir.
2.Hastanin beynine kan gitmesini saglamak için düz bir yerde sirtüstü yatirilarak,ayaklari yukari kaldirilir ve sonrada sok pozisyonunda bekletilir. Kesinlikle basinin altina yastik konmaz.
3.Hastaya uyarici kokular koklatilir.
4.Hastanin zorlanmaksizin kendine gelmesi beklenir.
5.Kendine geldiginde su, çay gibi içecekler azar azar verilmelidir.

GÖGÜS YARALANMALARINDA ILKYARDIM

1.Yarali,yari oturur duruma getirilir.
2.Havanin akcigerlere dolmasina engel olmak için açik olan yara yerine temiz bir bez kapatip basinç yapmadan sarilir.
3.Kazazedenin isi kaybi önlenir.


KARIN YARALANMALARINDA ILKYARDIM

1.Hastaya agizdan yiyecek içecek verilmez.
2.Yarali basi hafif yüksek, dizlerinin altina rulo edilmis bir battaniye konularak sirt üstü yatirilir.
3.Herhangi bir organ disari çikmis ise asla el sürülmez.Genis bir gaz bezi varsa serum fizyolojik ile islatilarak basinç yapmadan organlarin üzerine örtülür.
4.Yarali zaman geçirmeden sevk edilir.


EGZOZ ZEHIRLENMELERINDE ILKYARDIM

1.Hasta derhal temiz havaya çikarilir.
2.Bilinci tam kapali olmayanlar temiz havada derin solunum yaptirilir.
3.Bilinci kapali veya solunum yapmakta güçlük çeken hastalara suni solunum tatbik edilir.
4.Beden isisinin düsmesini engellemek için üstü örtülür.
5.Hasta en seri sekilde saglik merkezine gönderilir.


SINDIRIM YOLU ZEHIRLENMELERINDE ILKYARDIM

1.Zehrin sulanmasi ve emilimin yavaslamasi için hastalara; süt, yumurta aki, nisasta solüsyonlu su içirilir.
2.Kusmasina yardim edilir.
3.Asitle olan zehirlenmelerde, hasta hiçbir zaman kusmaya zorlanmaz. Su ve süt yumurta aki karistirilarak içirilir.
4.Alkali ile olan zehirlenmelerde:1/4 oraninda sirke ile hazirlanmis 500ml. su veya limon suyu içirilir.



KANAMALARDA ILK YARDIM NASIL YAPILIR?

1.Kanayan uzuv (kol,bacak vs.) yükseltilir.
2.Yara üzerine temiz gazli bez, mendil veya çamasir parçasi konur ve sikica bastirilir.
3.Kanama durmazsa kanayan yerin 5 cm yukari kismina bandaj uygulanir.



BURUN KANAMASINDA ILK YARDIM NASIL YAPILIR?

1.Burnu kanayan kisinin basi hafifçe öne egilir.
2.Hasta burun üzerine basinç yapar.
3.Bu sirada agizdan nefes alip verir ve asla sümkürmez.
4.Burun kanamasinda hastanin basi geriye dogru kaldirilmaz



ELEKTRIK ÇARPMALARINDA ILK YARDIM NASIL YAPILIR?

1.Önce ilk yardimci kendi güvenligini saglar.
2.Elektrik akiminin yarali ile temasi kesilir.Bu yapilmadan önce yaraliya dokunulmaz.
3.Kuru tahta parçasi ve lastik gibi elektrik geçirmeyen maddelerle hasta çekilerek veya kablo itilerek akimdan kurtarilir.
4.Solunum durmussa yapay solunuma, kalp durmussa kalp masajina baslanir.
5.Yanik varsa soguk su ile yikanir.



KIRIKLARDA ILK YARDIM NASIL YAPILIR?

1.Hasta sarsilmaz ve hareket ettirilmez.
2. Kanama varsa durdurulur.
3. Hasta tasinmadan önce kirik bölgesi hareketsiz hale getirilir. (Bunun için tahta gibi sert cisimler kullanilabilir.)
4.Açik kirik varsa (kirik uçlari görülüyorsa) kirik kemik parçalarina kesinlikle dokunulmaz ve bunlar yerlestirilmeye çalisilmaz.Yara üzerine temiz bir gazli bez kapatilir.



YANIKLARDA ILK YARDIM NASIL YAPILIR?

1.Soguk musluk suyu ile agri azaltilir.
2.Hastanin takilari çikartilir. (Daha sonra olusabilecek sisler nedeniyle çikarmak zorlasabilir.)
3.Olusan kabarciklar patlatilmaz.
4.Yanan kisimlarin üzeri temiz gazli bezle kapatilir hiçbir sey sürülmez.
5.Hastanin bilinci yerinde ise bol su içirilir.
6.Yanik yüzeyine dis macunu, salça, yogurt gibi maddeler kesinlikle sürülmemelidir.



YARALANMALARDA ILK YARDIM NASIL YAPILIR?

1.Kanama varsa kontrol edilir.
2.Yaranin kirlenmesi önlenir.
3.Varsa kopan parça korunur. (Islak bir gazli beze sarilip bir naylon torbaya konulur,bu torba da içi buz dolu baska bir torbaya konulur.)