-
Azâb-ı Şedîde Vesileler
Azâb-ı Şedîde Vesileler
Azâb-ı Şedîde Vesileler
Cenâb-ı Hakk Teala imansız olanlara ebedi; imanlı olduğu halde, günah işleyerek tevbesiz ölenlere muvakkat bir azap tayin etmiştir. Buna imanımız vardır. İmanın en mühim meselesi de budur. Yani cehennem ve azabına, cennet ve nimetine inanmak farzdır. Hadislerin metinlerinden hülasa olarak insanı cehennem azabına sevkedecek vesileler şöyle sıralanır. Tabiî ki kafir olanlara ebedi, afuv ve şefaate uğramayana muvakkattır cehennem..
1- Ehlullâha karşı münakaşa etmek veyahud onlara inanmamak, veyahud Tevhîde hizmet edenleri sevmemek, Müslümanları kötü görmek.
2- Kendi nefsinden bir kemâliyeti zannederek, ona inanmak. Yani kibirlilik ve benlik.
3- Öğretmekten ve öğrenmekten sakınmak, kendini gayrın nasihatine layık görmemek, doğrusu hak sözleri dinlememek.
4- Mü’minlerin ayıplarını açığa çıkarmak; ve açığa çıkarmayı talep edip, ayıp bulunca ferahlamak. Bu en kötü haslettir. Ayıp araştırma, yani tecessüs ve tehassüs İslamda yoktur.
5- Mü’minlerin ayıbına vakıf olduğu takdirde başkalarına ifşa etmek; bununla gülmek ve gayrını güldürmek.
6- Günahları izhar etmekle eziyet vermek veyahud hafif görerek alay etmek.
7- Batıl yerlere yardım etmek; kendi nefsi için intikam aramak.
8- Herhangi bir mü’mine tuzak açmak; onu hile ve fitneye sevketmek.
9- Milletin istemediği haberi ifşa etmek; özellikle şer’i bir devletin sırlarını yahud hayırlı insanların meclisindeki konuşmaları. Mesela nurcular filan evde hu çekiyorlar diye zalime şikayet etmek.
10- Şeytanın mekrinden emin olup küçük günahlara devam etmekle Cenâb-ı Hak’ tan esirgemeyi ümit etmek. Tek kelime olarak, şer mukabilinde hayrı beklemek. Bu o kadar mühimdir ki insanı küfre kadar götürür.
11- Verdiği şeyi çok büyük görmek veyahud kâfi rızkı olduğu halde kendini zillete sokarak dilenmek.
12- Azgınlık ve iftira etmek
13- Hırs ve cimrilik
14- Boş yere vakti geçirip millete tecessüs etmek
15- İsraf ve aşırı derecede malını harcamak. Allah’ın yasaklarını işlemek üzere verilen bir kuruş dahi israftır.
16- Zenginlere dalkavukluk yapıp, onların zenginliği için kendini alçak göstermek. Amma Allah için Müslüman zengini sevmekte zarar yoktur.
17- Müslümanlardan birini tahkir etmek veya ayıplamak; veyahud Müslümanlara küfür damgası basmak.
18- Nefsini iyilikle vasfetmek ve pâk gösterip kendine iyi şahidlik yapmak. Zira en çirkin de bu ahlaktır ki, kötü olduğu halde iyiyim diye kendine iftira etmiştir .Ekseriyet kalbinde nifak olanlarda bu ahlak bulunur. Ashâb-ı kiram en çok bundan korkmuşlar.
19- Yapmadığı bir şeyle övüldüğü zaman hoşlanmak; gayrının övgüsüyle nefsini beğenmek,
20- Muhatabların aklını bozmak için kendini büyük göstermek yahud bilgin göstermek; yahud meclisinde hata işleyeni halkın gözünden düşürmek. Hasılı köşeli söz söylemekle benliği ortaya koymak. Buna enâniyet denilir.
21- Yalandan, sefahetinden başkasına lakap takmak; manasız ve boş yere milleti ayıplamak; dinî ve dünyevî maksadlar dışındaki şeylere vakti zayi etmek. Mesela namaz kılmayan yahud büyük günah işleyen birisini övmek; zalimi medhetmek, zulmün propagandasında bulunmak.
22- Gevşeklikten borcunu vaktinden tehir etmek; ve çirkinliği temenni etmek.
23- Yalandan alim ve Salihlerin kılık kıyafetine girip, halk nazarında onların ahlakını izhar etmek. Eğer içten de büyüklerin ahlakıyla ahlaklanırsa bu tabii ki ibadettir.
24- Ruhsat ve zayıf fetvaların peşinde te’vîlata kapılmak.
25- Halden hale girmek için şeraiti kolaylaştırmak.
26- Herhangi bir işte neticesini düşünmeden acelecilik.
27- Nefsânî ve şeytânî tedbir aramak ve melânetlik yapmak.
28- Cehalet ve bilgisizliğe kanaat etmek. Bu da çok mühimdir. Mesela Elemtere’ den aşağı bilen bir kimsenin fazlasını öğrenmemesi; farz ve vaciplere bağlı bilgileri aramaması buna dahildir.
29- Hak bir şeyi inkar etmek. Bu çok tehlikelidir. Mesela bir adamdan kızıldığı için doğru sözünün de reddedilmesi korkunç hatadır; küfre kadar götürür.
30- Yersiz mücadele etmek.
31- İnsanlara veya hayvanlara yok yere eziyet vermek
32- Zulmetmek veya zalime yardım etmek
.Bu da çok mühimdir. Bir insanın, oğlunun içki içeceğine zann-ı gâlible inandığı takdirde, içki alabilecek kadar para vermesi haramdır, ve o parayla işlenen günaha ortaktır. Evet particilerin de buna dikkat etmesi lazımdır.
33- Korkaklıktan dîninden taviz vermek. Mesela namaz kılmayan bir patronun yahud da müdürün nazarında kendini beynamaz göstermek yahud namazı terk etmek
34- Dînî vazifelerinde bilhusus mâlî ibadetlerde tamahkarlık yapmak
35- Müslümana kin beslemek
36- Allah’ın kuluna bahşeylediği nimetine razı olmayıp, kıskanmak yani hased
37- Ahmaklık; yalandan kendini bilgili veya bilgisiz göstermek
38- Şehveti sevmek veyahud Allah’ın yasak ettiği dünyayı sevmek. Buraya bir dikkat-i nazar edilsin ki, helalde şehvet yoktur; haram olan nesne maksuddur.
39- Riyaset ve yüksekliği sevmek
40- Kendi ayıplarını ve başkalarının ayıplarını ifşa etmek
41- Devamlı mahzun olmak
42- Milleti aldatmak
43- Ümitsizliğe düşmek
44- Hıyanette bulunmak
45- Sözünde muhalif olmak
46- Kendince büyüklüğü tasarlamak
47- Kötülük ve rezalete düşmek, yani sebebsiz kendini zillete düşürmek. Mesela yetimin tevazu göstermesi zillettir. Fakirin alçak gönüllü olması acizliktir. Kendinde bir maharet olduğu halde, kendinden aşağı olana boyun eğmek tevazudur; kendisinden yukarı olana boyun eğmek saygıdır. Bunları birbirinden tefrik etmek lazımdır.
48- Gösteriş.. Bu, halkın içerisinde kendini iyi göstermek; gizlide yapmadığı biri ibadeti halk nazarında yapmak; bir illete mebni yaptığı ibadeti; halk nazarında güzel göstermektir. Binaenaleyh gizlide adet edinilen bir ibadeti aşikarede yapmak gösteriş değildir. Riyayı terk etmek de riyadır.
49- Fasıklara ve nameşru meclislere kalben meyletmek veyahud fiilen aralarında bulunmak.
50- Kendini emsalinden üstün görmek.
51- Müslümanların iyilikleri hakkında sui zan etmek
52- Hükümdara dalkavukluk yapmak; masumları şikayet etmek; yahud da adaletle hükmeden amirlere karşı gelmek, yani anarşistlik. Özellikle kafirlerle birleşip onlara casusluk yapmak.
53- Sövmek ve söven kimsenin sözünü dolaştırmak
54- Yemeğe içmeye fazla göz dikmek, yani oburluk, aşırı olarak boğaza düşkünlük
55- Şerlileri sevmek. ‘’Kişi sevdiği ile beraberdir.’’
56- Sık sık öfkelenmek
57- Dünyevî uzun maksadları istemek, yani tûl-u emel
58- Yaramazlık ve tefrikaya düşmek, yani Müslümanlara kin beslemek.
59- Kadınların emri altına girmek
60- İbadet ve taate mukabil ücret almak.
61- Sûi kasd; zulmetmek; gayrın ırzına, malına, şerefine tecavüzde bulunmak
62- Enâniyet; yahud soy sopla yahud malla gururlanmak
63- Dinî maksadlar dışında gazablanmak; tehevvür yani iki de bir gayra hakarette bulunmak.
64- Gaflette vakti geçirmek yahud vakti değerlendirmemek, yani tembelliğe saplanmak.
65- Vefasızlık.
66- Fâsıklık. Yani Allah Teâlâ’nın emrlerini hafif görmek; yahud fiilen itaatten çıkmak, namazın terki gibi.
67- Yaptığı günahtan dolayı ferahlamak. Doğrusu günah işlemeyi ehven görmek ve işlemeye muvaffak olduğunda hoşnut olmak. Bu dahi çok tehlikelidir.
68- Kalben sert olup merhametli görünmek. Bu da nifak alametidir. Hiçbir Müslüman, hiçbir Müslüman’a bu gibi muamelede bulunamaz. Hayrete şayan ki buna sempatizm ismini vermişler; ve meşrû görürler. Bu nifağa sokar.
69- Velinimetinin nimetini inkar etmek, yani nankörlük. Ekâbir demiştir ki: Müslümanın sana yapmış olduğu iyiliği unutman, kötülüğü yapman gibidir. Velinimetinin nimetini inkar, Allah Teâlâ’nın da nimetlerini inkar etmeye sevk eder.
70- Zayıfa ağır yükü yüklemek; yahud takati nisbetinde yüklendiği vazifede gevşeklik yapmak; yahud yapamayacağı bir işin yapılmasını yüklenmek
71- İfratla uyumak. Az uyku zarar verdiği gibi, çok uyku da zarardır. Doğrusu düşmandır.
72- Nifak. Nifakın alameti de üçtür: Va’deye vefasızlık; emanete hıyanet; davalarda iftira etmek ve yalan. Bu imanda olursa küfürle birleşir; amelde olursa, riyayla birleşir, yani sevabı iptal eder. Müslümanlara karşı içten kin beslemek, dıştan hoş görünmek yani sempatizm de buraya dahildir.
73- Bozuk niyet beslemek. Doğrusu Müslüman’a eziyet vermek için fırsat aramak.
74- Başkasını gözden düşürmek. Bu çok mühimdir. İnsan bir kişiyi öldürürse, onu bir sefer öldürmüştür. Gözden düşürürse, her düşürmede bir kez öldürmüştür. Bu bakımdan fitne olduğu için manen katl sayılabilir. Özellikle takva sahiplerinden birini halkın gözünden düşürmek, korkunç fitnedir. Böylece fasık ve âsi olan bir kimseyi, halkın gözünde iyi göstermek de fitnedir.
75- Tevbeyi tehir etmek.
76- Kuvvetinden ziyade borçlanmak.
77- Allah’ın rahmetinden ümit kesmek.
78- Allah’tan başka bir kimseye itimad etmek, dayanmak. Mesela sebeplerden tesiri beklemek; vesilelere maksad gibi inanmak, şirke kadar götürür.
79- Sihir, tıyret, arâfet gibi ilimleri öğretmek ve yapmak yahud inanmak. Bu kahinlerin ilmidir.
80- Meşayıhı inkar etmek; ve yahud da dört mezhepten de çıkmak.
81- Utanmamak. Gerek Hâlık’a ve gerek mahluka karşı, kalbî şubelerin en önemlilerinden birisi de utançtır. Halktan utanmayan bir kimse Hâlık’tan da utanmaz.
82- Namazı veya herhangi bir farzı terk etmek. Şu kadar vardır ki, farzların çoğu Hâlık’ın olduğu halde, zekat kul hukukudur; ve kul hukuku olduğundan dolayı da afuv edilmesi güçtür. Cenâb-ı Rabb-ul İzzet, islamın şartlarından ikincisini namaz sayarken, ilgili bütün ayetlerde de zekatı islamın üçüncüsü olarak bildirmektedir. Ancak farzlar islamın cüz’ünden sayılmamış, Ehli Sünnete göre mütemmiminden sayılmıştır. Mesela inkar etmeksizin zekat vermeyen, bizce mü’min ve müslimdir; âsidir. Havâricîye göre kafirdir. Mu’tezileye göre ne kafir ne mü’mindir.
