şarbona Karşı Bilinçli Tüketici

şarbona Karşı Bilinçli Tüketici

Son günlerde yaşanan “Şarbon Hastalığı” vakaları ile ilgili tüketicileri uyaran Tüketici Hakları Merkezi Gıda Komitesi Başkanı Veteriner Hekim Muhammet EFE; “Şarbon hastalığına karşı, bilinçli tüketici ve eğitimli üretici işbirliği şarttır” dedi.

Tüketici Hakları Merkezi TÜ-MER Gıda Komitesi Başkanı Veteriner Hekim Muhammet EFE’nin konuyla ilgili açıklaması aşağıdadır.

Şarbon hastalığı; Bacillus anthracis ile oluşan, esas olarak koyun, keçi, sığır, manda gibi ot yiyen hayvanların hastalığı olup; hastalıklı hayvanların et, yün, derilerinden veya ağız, burun, anüs, vulva gibi doğal boşluklardan gelen kanla, genel olarak temas yoluyla, bazı durumlarda hastalıklı etin yenmesi veya solunum ile insanlara bulaşabilen bir zoonoz yani hayvandan insana geçebilen bir hastalıktır.

Hastalık, insanlara hastalıklı hayvanlardan direkt yolla veya indirekt yolla genellikle deriden nadiren sindirim sistemi ve solunum sistemi yoluyla bulaşır. Bulaşıcı kaynaklara göre ise ;

1- Endüstriyel
2- Tarımsal
3- Laboratuar (nadir) kaynaklı oluşmaktadır.

Endüstriyel kaynaklı şarbon olguları genellikle keçi kılı, yün, deri ve et kesim ve işlenmesi sonucunda oluşmaktadır.

Tarımsal kökenli şarbon; hasta hayvanların kesilmesi veya ölen hayvanların derisini değerlendirmek için yüzülmesi esnasında daha ziyade vücudun açık bölgesinde herhangi bir sıyrıktan girmektedir. Bu nedenle şarbon olguları kırsal kesimde hayvancılıkla uğraşanlarda, kasaplarda daha sık görülmektedir. İnsandan insana bulaşma çok nadirdir.

Son senelerde aktüel olarak biyolojik silah olarak laboratuarlarda şarbon bakterisi üretilmektedir. 1979 Suerdlousk (Rusya) şehrinde 96 kişilik şarbon olgusu biyolojik silah etkeni olarak üretilme esnasında oluşan laboratuar infeksiyonu olup olguların 64'ü ölümle sonuçlanmıştır.

B. anthracis genellikle sporları (üreme formu) bazen basiller vücudun açık bölgesindeki herhangi bir sıyrık veya kesik ile deriden; sporlar solunum yolundan akciğer bronş ve bronşiollerine veya enfekte etlerin yenmesi ile gastrointestinal sistemden organizmaya girer.

Şarbon sporunun giriş yerine göre üç klinik formda görülen ve inkübasyon dönemi buna göre 1-10 gün arasında değişmektedir.

1- Deri Şarbonu
a) Püstüla Maligna
b) Oedema Maligna
1- Akciğer Şarbonu
2- Gastrointestinal Şarbon

Bazen bu yerleşim bölgelerinin herhangi birinden lenf-kan dolaşımı yolla yayılım sonucu dördüncü bir klinik formu olan şarbon sepsisi şeklinde de görülebilir ve genellikle ölümle sonuçlanır.

TEDAVİ:
Şarbon tedavisinde seçilecek ilk ilaç penisillin veya semisentatik penisillinler olmalıdır. Penisillin allerjisi olanlarda eritromisin, tetrasiklin veya birinci kuşak sefalosporinler verilebilinir. İkinci ve üçüncü kuşak sefalosporinlere dirençlidir.

KORUNMA:
Diğer tüm konularda olduğu gibi bu hastalıktanda korunmada birincil öncelik bilinçli tüketici ve eğitimli üretici işbirliğidir. Tüketim maddelerinin menşei belirli ve güvenilir kaynaklardan elde edilmesi, özellikle gıda maddelerinde ve hayvansal menşeli ürünlerde ithal ürünlere rağbet edilmemesi ve ürün satın alınırken evsaf ve şartların etiket bilgileriyle uyumlu olmasına dikkat edilmesi gerekmektedir. Hastalığın korunması insan ve hayvan sağlığı ile meşgul olan hekimlerle veterinerlerin işbirliği ile olmalıdır. Bu nedenle bilhassa kırsal kesimde hayvancılıkla meşgul olan kimselerin eğitilmesi gereklidir.

Hayvanların mutlak suretle aşılanması gereklidir. Hayvanlarda attenüe spor aşısı kullanılmaktadır. Hastalığın yayılmasını önlemek bakımından hastalıktan ölen hayvanların etinin yenilmemesi, derisinin yüzülmemesi gerekmektedir. Hayvan olduğu gibi derin çukurlara bırakılıp üzerine sönmemiş kireç dökülüp kapatılmalı ve su dökülmelidir. Eğer kireç dökülmeden çukurlara atılırsa fare, köstebek gibi hayvanlar sporları tüm meraya yayılabilmektedir.

Son yıllarda insanlar için protektif antijenden hazırlanmış bir aşı kullanılmaktadır.


Veteriner Hekim Muhammet EFE
Tüketici Hakları Merkezi TÜ-MER
Gıda Komitesi Başkanı