MÜselsel hadİs

MÜSELSEL HADİS

Senetteki râvîlerin, bazen de rivâyetin sıfat ve hallerini aynen devam ettirerek naklettikleri hadise denir. Râvînin sıfat ve halleri sözle veya eylemle olduğu gibi, değişik şekillerde de olabilir. Bu şekildeki rivâyete de teselsül denir. Teselsül sözlükte birbirini takip etmek anlamına gelir. Müselsel hadisin isnadında bulunan her bir râvi, hadisi alırken hocasından duyduğu ilâve sözü veya gördüğü bir davranışı hadisle birlikte aynen aktarır. Hadisin rivâyeti esnasında hoca ve öğrencinin, parmaklarını birbirine geçirmeleri; hocanın, "ben seni seviyorum" gibi bir ifade ile söze başlaması; musafaha etmeleri, hocanın, elini öğrencinin başına koyması, hocanın kendi sakalını tutması; râvîlerin tamamının fakih olması; aynı isnad lafzını kullanmaları; aynı memleketten veya aynı isimde olmaları gibi durumlar teselsül örneklerindendir. Meselâ, Hz. Peygamber'in sakalını avucunun içerisine alarak, "Kaderin hayrına ve şerrine, acısına ve tatlısına iman ettik" sözünü bütün râvîler, sakallarını avuçlarının içerisine alarak sözlü ve eylemli olarak rivâyet etmişlerdir.
Teselsül bazen de bütün râvîlerin bayram günü rivâyet etmeleri gibi zamana; yahut mescidde rivâyet etmeleri gibi mekana bağlı rivâyet olarak ortaya çıkabilir.
Teselsüle konu olan hal ve sıfatların kaynağı Hz. Peygamber'dir. Sahabe, Hz. Peygamber'de gördüğünü veya duyduğunu aktarır. Daha sonraki tabakalar da rivâyet esnasında aynısını uygularlar. Teselsül, hadis rivâyetinde zorunlu bir uygulama olmamakla birlikte, devam ettirilmesi güzel karşılanmıştır. Teselsülün kendisi hadis değil, isnada ait bir sıfattır. Zayıflıktan uzak olan teselsül, zabtın kuvvetine, dolayısıyla hadisin sıhhatine ve Hz. Peygamber'e uymanın önemine işaret eder. Bununla birlikte teselsül, hadisin sahih olması için gerekli bir şart değildir. Hadisin metni ve isnadı sahih olabilir, ancak isnaddaki teselsül zayıf olabilir. Teselsülün zayıf olması hadise zarar vermez. Müselsel hadisleri toplayan, "müselselât" unvanıyla müstakil eserler yazılmıştır. (A.G.)