MÜŞkİlu'l-hadİs

MÜŞKİLU'L-HADİS

Hadislerdeki anlaşılması zor olan ya da birbirine çelişkili gibi görünen ifadeleri konu edinen hadis bilim dalına müşkilü'l-hadis denir. Muhtelifu'l-hadis veya ihtilâfu'l-hadis kavramları da aynı anlama gelir. Hadisleri doğru anlamak için bu ilmin bilinmesi zorunludur. Aksi halde tek bir hadis ele alınıp, konu bütünlüğü olan diğer hadisler ve bunların yorumu bilinmezse, hadislerde kastedilmeyen yanlış çıkarımlar elde edilebilir. Hz. Peygamberden sahih olarak rivâyet edilen iki hadis, bazen ilk bakışta aralarında çelişki varmış gibi görülebilir. Bu tür hadisler ya ortak bir yorumla birleştirilir ya da biri diğerine tercih edilir. Bu değerlendirmelerin hadis ilminde özel kuralları vardır. Müşkilu'l-hadis dalında yazılan bazı eserler şunlardır: İbn Kuteybe'nin (ö. 276/889), Te'vîlu Muhtelifu'l-Hadis; Tahâvî'nin (ö. 321/933) Te'vîlü Müşkili'l-Âsâr; İbnü'l-Cevzî'nin (ö. 597/1200) et-Tahkîk fî Ehâdisi'l-Hılâf. (A.G.)