Hedİye

HEDİYE

Yol göstermek, doğru yola iletmek anlamındaki "h-d-y" kökünden türeyen hediyye sözlükte armağan; İslâmî literatürde ise insanlar arasında sevgi ve dostluk nişanesi olarak veya muâşeret kaidesi gereği karşılıksız verilen nesne demektir. Kur'ân'da Sebe Melikesinin Hz. Süleyman'a bazı hediyeler gönderdiği, ancak siyasî amaçla gönderildiği için Hz. Süleyman tarafından reddedildiği anlatılır (Neml, 27/35-36). Hz. Peygamber, hediyeleşmenin insanlar arasındaki sevgi ve dostluk bağlarını güçlendirdiğini, cimrilik, kıskançlık ve bencillik gibi kötü duyguları giderdiğini ve rızkın genişlemesine vesile olduğunu belirterek hediyeleşmeyi teşvik etmiş (Malik, Hüsnü'l-Huluk, 16; Müsned, 11, 405; Tirmizî, Velâ, 6) verilen hediyelerin haklı bir sebep bulunmadıkça geri çevrilmemesini istemiştir. Kendisi de çeşitli fertlere hediyeler vermiş, temiz ve helâl olduğu müddetçe verilen hediyeleri kabul etmiş ve hediyelere yine hediye ile karşılık vermiştir (Buhârî, Hibe, 7). Hediyeden karşılık beklemek veya verilen hediyeyi geri istemek doğru değildir. Nitekim bir hadiste, bu şekilde davranabilecek kimselerden hediye almanın uygun olmayacağı belirtilmiştir (Tirmizi, Menakıb, 73). Hz. Peygamber, hediyeleşmeyi teşvik ederken haksız kazanç yollarını ve bunlardan biri olan rüşvetçiliği ağır bir dille kınamış, devlet memurlarının görev suiistimali olarak nitelenebilecek mahiyetteki hediyeleri almalarını yasaklamıştır (Buhârî, Hibe, 17; Ahkâm, 24, 41; Müslim, İmâre, 26-29; Ebû Dâvûd, İmâre, 11). (M.C.)