Plotinos

(204 - 270) Plotin, kendisiyle ilgili çok az şey bildiğimiz, bir okulu ve pek çok öğrencisi olan, hoca olarak da büyük etkiye sahip "Ammonios Sakkas"tan ders almıştır. Plotin, zamanın modasına uyarak, Doğuda bir geziye çıkar. Önce İran'a, oradan da o dönemdeki mistik bilgilerin kaynağı sayılan Hindistan'a gitmeyi tasarlar.

Bu amacına ulaşmak için İmparator Gordianus'un, İran'a karşı yaptığı sefere katılır. Fakat sefer başarılı olmaz, Gordianus mağlup olur ve öldürülür. Roma ordusunun geri kalanları ile, Hindistan'a gideceğine Roma'ya gelir. Roma'ya yerleşen Plotin, önce yazar olarak çalışır, sonra da bir felsefe okulu açar.

Plotin M.S. 270 yılında ölünce, kendisine bağlı sevgili öğrencisi Porphyrios, hocasının eserlerini toplayarak yayınlamıştır. Birtakım kısa incelemelerden ve (51) parçadan oluşan eserlerini, Porphyrios her biri altı konudan oluşan (9) kitap halinde birleştirmiştir. Bunun içindir ki bu diziye "ennead"'lar -Yunanca dokuz demektir- adı verilir. Bu eser günümüze kadar geldiği için Plotin'in felsefesini doğrudan doğruya inceleme olanağına sahibiz.

Plotin felsefesinin hareket noktasını, her türlü maddi olana karşı duyulan bir karşı çıkış oluşturur. Aristo'dan sonraki felsefenin, gerek Stoa'nın ve gerekse Epikürcü felsefenin, temelde maddeci olduğunu biliyoruz. Her iki okul, Sokrat'tan önceki felsefede olduğu gibi, realiteyi "maddesel olan" da buluyordu. Yalnız Stoacılar panteist materyalizme (doğacı maddeciliğe) taraftılar. Yani evreni içi ruh ile dolu olan maddî bir şey olarak alılıyorlardı.

Oysa Epikürcüler tam anlamıyla materyalisttirler. Stoa ile Epikürcü okul, maddi olmayan "ideler"i benimseyen Eflâtun ile tam bir karşıtlık içindedirler. Eflâtun'un idealizmine yeniden dönen Plotin'in hareket noktası olarak materyalizmle savaşmayı seçmesi çok doğaldır.