KERÎM (Ekrem, Zü'l-İkrâm)

KERÎM (Ekrem, Zü'l-İkrâm)

Bir şey aziz ve kıymetli olmak, cömert olmak, iyi ve ahlâklı olmak, kerem sahibi olmakta üstün gelmek anlamlarındaki "k-r-m" kökünden türeyen kerîm (çoğulu; kirâm, küremâ') cömert, kerem sahibi, hoşgörülü, kıymetli, asil, nazik, şerefli, iyi, faydalı, erdemli, bol demektir. Allah'ın sıfatı olarak kerîm; yaratıklarına nimet veren, bağışta bulunan, tevbe edenleri affeden, ihsanı bol olan anlamına gelir. Ekrem, "kerîm" kelimesinin ism-i tafdili olup Allah'ın kerem sahibi olmada üstünlüğünü ifade eder.
"Kerîm" kavramı, Kur'ân'da şerefli, değerli anlamında Cibrîl'in (Tekvîr, 81/19), Hz. Muhammed'in (Hâkka, 69/40) ve Kur'ân'ın (Vâkıa, 56/77); iyi ve bol anlamında bitkilerin (Şuarâ, 26/7), rızkın (Enfâl, 8/4) ve mükâfatın (Yasîn, 36/11); değerli anlamında makamın (Şuarâ, 26/58) sıfatı olarak kullanılmıştır.
Allah'ın sıfatı olarak iki âyette geçmiştir: "Ey insan! Kerîm Rabb'ine karşı seni aldatan nedir?" (İnfitar, 82/6); "... Kim nankörlük ederse (bilsin ki) Rabb'im ganî (zengin, müstağnidir) kerimdir." (Neml, 27/40). Her iki âyette insanın Allah'a karşı isyân ve nankörlük durumu karşısında Allah'ın kerem vasfı zikredilmiştir. Bu, insanın, pek çok ikramda bulunan Allah'a isyânı ve nimetlerine nankörlük etmemesi gerektiğini ifade eder. Peygamberimiz (a.s.) "Allah, kerîmdir, keremi sever." demiştir (Tirmizî, Edeb, 41).
Ekrem vasfı bir âyette geçmiştir: "Oku, Rabb'in en büyük kerem sahibidir." (Alak, 96/3) Zû'l-ikrâm vasfı, "Yer üzerinde bulunan her şey yok olacaktır. Yalnız celal ve ikram sahibinin zâtı baki kalacaktır."; "Celal ve ikram sahibi Rabb'inin ismi ne yücedir." (Rahmân, 55/25-26, 78) âyetlerinde geçmiştir. Allah çok kerim; değerli, şerefli, hem de çok ikram ve in'am sahibidir. Lütfu ile kullarına ikramda bulunur. Allah'ın bu vasfı "ekreme" fiiliyle de ifade edilmiştir (Fecr, 89/15). (İ.K.)