KeylÎ

KEYLÎ

Sözlükte "keyl ölçek" anlamına gelmektedir. Keylî ise, kile, şinik gibi ölçeklerle hesaplanıp satılan, buğday, arpa, pirinç ve benzeri mallara denir. Keylî tabiri, fıkıh kitaplarında ribâ bahsinde geçmektedir. Hanefîlere göre ribanın illeti, cins ve ölçü-tartı birliği olarak kabul edilmiştir. Buna göre, tartı ile alınıp satılan altın gümüş gibi malların birbirleriyle değişiminde ve ölçekle satılan buğday, arpa, pirinç gibi malların birbirleriyle değişiminde meydana gelmektedir. Ebû Hanîfe ve Muhammed, bu konuyla ilgili Hz. Peygamber'in, "altın ile altını, gümüş ile gümüşü, buğday ile buğdayı, arpa ile arpayı, hurma ile hurmayı, tuz ile tuzu ancak eşit miktarda ve peşin olarak satın. Her kim artırır veya eksiltirse faiz alıp vermiş olur. Bunda alan da veren de aynıdır." (Buhârî, Büyû, 77-81; Müslim, Müsâkât, 79-85) hadisinde geçen vezin ve keyl kelimelerinden hareketle, altın ve gümüşün veznî; buğday, arpa, hurma ve tuzun keylî olduğunu kabul etmişler ve bunların kıyamete kadar da böyle kalacağını ileri sürmüşlerdir. Ebû Yûsuf ise, Hz. Peygamber'in bu hadisi zamanında carî örfe göre söylediğini, dolayısıyla bir malın veznî veya keylî olmasının örf ile alakalı olduğunu söylemiştir. Ebû Yûsuf'un bu görüşü, bütün zamanlara hitap etmesi bakımından daha uygundur. Zira günümüzde, arpa, buğday, hurma gibi malların ölçülmesinde, ölçekten ziyade tartı kullanılmaktadır. (İ.P.)