GarÂmet

GARÂMET

Sözlükte "bir şeye düşkün olmak, bağlanmak, ısrar etmek" anlamına gelen garâmet, ıstılahta borçlunun ödeme yükümlülüğü ve malî ceza manalarına gelmektedir. Aynı kökten türeyen garîm, borçlu ve alacaklı anlamına gelirken; gârim sadece borçlu; tağrîm ise, borcu ödetmek demektir. Garâmet kelimesi fıkıh literatüründe, borç, tazmîn, malî ceza ve vergi anlamlarını ifade etmekle birlikte, daha çok malî cezalar için kullanılmış; borç için deyn, tazmîn için ise damân tabiri kullanılmıştır. Kur'ân-ı Kerim'de garâmet kelimesi ile aynı kökten türeyen gârim kelimesi borçlu anlamında kullanılmakta, zekatın sarf edileceği sekiz sınıftan birisi olarak sayılmaktadır (Tevbe, 9/60). Garâmet ve gurm kelimeleri, tazmîn ile aynı manada zarara katlanma sorumluluğunu ifade etmektedir. Ganimet ve haraç bir şeyden elde edilen her türlü yararı, karşıt anlamlısı olan garâmet ise, üstlenilen maddî külfeti, harcama yapma, tazmîn etme veya zarara katlanma sorumluluğunu ifade eder. Fıkıhta şahsa ve mala yönelik haksız fiil, haksız iktisap ve dinî-hukukî düzeni ihlal eden eylemlerin, suçluya hukukî veya cezâî mahiyette bir ödeme borcu yüklediği kabul edilmiştir. Yapılması istenen ödeme, verilen zararın, telef edilen mal ve menfaatin karşılanması amacına yönelik olduğunda tazmîn; kişiye malî bir cezâ uygulamak amacını taşıdığında ise garâmet veya tağrîm olarak adlandırılır. Garâmet, tazir cezaları grubunda yer almakta olup, tek başına verilebileceği gibi diğer bedenî ve maddî cezalarla birlikte de verilebilir. (İ.P.)