EMİR (Emr)

EMİR (Emr)

Sözlükte "bir işin yapılmasını kesin olarak istemek, buyurmak; hal, durum, iş, olay, konum" gibi anlamlara gelmektedir. Kur'ân'da 180'den fazla yerde geçmekte olan emir kelimesi, genellikle ikinci manada, bazen de birinci manada da kullanılmaktadır (A'râf, 7/77, 150; Zâriyât, 51/44; Talâk, 65/8).
Fıkıh usulünün önemli konularından birini oluşturan emir, genel olarak otoriter bir tarzda kesin olarak bir işin yapılmasının istenmesi için vazedilen söz demektir. Allâh ve Rasulünün bir fiili emretmesi değişik söz kalıpları ve ifade tarzlarıyla olabilir; "namaz kılın, zekat verin"; "... adaklarını yerine getirsinler, Eski Evi (Kabe'yi) tavaf etsinler" şeklinde sarih olabileceği gibi, "anneler çocuklarını emzirirler"; "yanlışlıkla bir mü'mini öldüren kimsenin, mü'min bir köle azat etmesi gerekir" şeklinde gayri sarih de olabilir. Fakihlerin çoğunluğu, emrin kural olarak vücuba, yani kesin olarak işin yapılması gerektiğine delalet ettiği; ancak özel bir karine olması halinde nedb (bk. Mendup) veya ibahaya (bk. Mubah) delalet edeceği görüşündedirler. Emir işin hemen yerine getirilmesinin şart olup olmadığına delalet etmez. Derhal veya bilahare yapılması birer kayıt olup ayrı delillerle sabit olur. Bununla birlikte, derhal yapılması daha iyidir. Aynı şekilde emir, talebin sadece yapılmasına delalet eder; tekrar edilmesine delalet etmediği gibi, bir defa yapılmasına da delalet etmez. Tekrar veya bir defa yapılması emirle ilgili birer kayıt olup, ayrı bir delille sabit olur. (İ.P.)