Dogmatİzm

DOGMATİZM

Tecrübeye dayanan kanıtları dışlayarak, düşüncenin özgürlüğünü ve bağımsızlığını sınırlayan ya da ortadan kaldıran her türlü düşünme şekli olarak tanımlanmıştır. Dogmatizm şüpheciliğin zıddıdır. Fizikçi ve tabiatçı olan ilk Yunan filozoflarının tabiat ve âlem hakkındaki düşünceleri, dogmatik bir anlayışın mahsuludür. İlâhî ve semavî dinlerin vahiy mahsulü olan hükümlerini dogma olarak nitelemek doğru değildir. Çünkü ilâhî dinlerin içeriği ve özü evrensel bir boyuta sahiptir. Söz gelişi İslâm nazar ve istidlale büyük değer verir. Ancak, temeli vahye dayanmayan sun'î inanç sistemleriyle bazı felsefî doktrinlerin ürünü olan iddialar dogmatizm olarak değerlendirilebilir. Zira felsefe tarihi incelendiğinde bazı iddiaların en katı dogmatizmi oluşturduğu görülmektedir. Mesela Marks'ın ortaya koyduğu bazı iddialar halen değişmez hakikatler olarak kabul edilmekte ve doğruluğu hakkında en ufak bir şüpheye yer verilmemektedir. (F.K.)