Evvel - Âhİr

EVVEL - ÂHİR

Sözlükte "zaman veya rütbe bakımından önce gelen şeye evvel; sonra gelen şeye de âhir" denir. Bu kavramlar Allah'ın sıfatı olarak, sadece Hadîd Sûresinin 3. âyetinde geçmiştir. "O evveldir, âhirdir..." Allah'ın sıfatı olarak evvel ve âhir, ilk varlık ve yaşamaya devam edecek olan son varlık, öncesi ve sonrası bulunmayan demektir. Hiçbir şey yok iken O vardı. Her şey yok olacak, O yine var olmaya devam edecektir. Yaratıkların bir evveli, bir de sonu vardır. Yaratıklar yok iken vâr edilmişler, bir gün bunların varlığı son bulacaktır. Allah'ın varlığının ise öncesi ve sonrası yoktur, yani O'nun yok olduğu bir zaman mevcut olmadığı gibi hiçbir zaman da yok olmayacaktır. Varlıkları ve zamanı var eden de Allah'tır.
Allah'ın zatî sıfatlarından kıdem ve bekâ, evvel ve âhir ismine râcidir. Evvel ve âhir, kadîm ve bâkî, ezelî ve ebedî demektir.
"...O'nun zatından başka her şey helâk olacaktır..." (Kasas, 28/88), "...Yeryüzünde bulunan her şey yok olacaktır. Yalnız celal ve ikram sahibi Rabbi'nin zatı bâkî kalacaktır." (Rahmân, 55/26-27) âyetleri Allah'ın âhir olduğunu; "Allah, her şeyin yaratıcısıdır..." (Zümer, 39/62), "Allah'tan başka yaratıcı mı var?..." (Fâtır, 35/3) âyetleri de Allah'ın evvel olduğunu ifade eder. Peygamberimizin şu hadisi evvel ve âhir isimlerini açıklamaktadır: "Allah'ım! Sen evvelsin. Senden önce hiçbir şey yoktur. Sen, âhirsin. Senden sonra da hiçbir şey olmayacaktır..." (Müslim, Zikir, 60; İbn Mâce, Dua, 2; Ahmed, I, 404). "Evvel" ve "âhir" isimleri Tirmizî ve İbn Mâce'nin el-esmâü'l-hüsnâ ile ilgili rivâyetinde de geçmiştir (Tirmizî, Deavat, 83; İbn Mâce, dua, 10). (İ.K.)