CÂİha

CÂİHA

Sözlükte "afet ve musibet" anlamına gelen câiha, bir fıkıh terimi olarak dalında veya tarlada iken satılan, fakat müşteri tarafından henüz kaldırılmadan, meyve ve sebzelerin afete maruz kalması halinde zararın kime ait olacağı; bedelin zarar oranınca indirilip indirilmeyeceği fakihler arasında tartışılmıştır. Hanefî ve Şafiî hukukçuları, böyle bir alışverişte kabzın gerçekleştiği ve akdin tamamlandığını kabul ederek, zararın müşteriye ait olduğunu, bedel indirimi yapılmasının doğru olmadığını söylemişlerdir. Buna karşılık, Malikî ve Hanbelîler, ziraî hastalıkları, dolu, kuraklık ve su baskını gibi afetleri câiha kabul etmişler ve bu durumda, müşterinin ödeyeceği bedelden indirim yapabileceğini prensip olarak benimsemişlerdir. Malikilere göre bedelde indirimi gerektiren zarar, genelde üçte birden az olmamalıdır. Bundan az olan zarar caîha olarak kabul edilmeyip, indirim yapılmaz. Hanbelîlere göre ise, zararın makul bir sınırı aşması ölçü olarak kabul edilmiştir. (İ.P.)