CebbÂr

CEBBÂR

Kırığı yerine getirip sıkıca sarmak, eksiği giderip tamamlamak, telafi etmek, birini bir işe zorlamak, bir şeyi zorla yaptırmak anlamlarındaki "c-b-r" kökünden türeyen cebbâr sözlükte; zalim, kibirli, gaddar, azgın, zorba, kahredici, insanları hükmü altına alan istediği şeyi yaptırmaya zorlayan, merhametsiz ve baskıcı demektir. Allah'ın sıfatı olarak cebbâr; âsî ve azgınları kahredici, emir ve yasaklardan istediğini kullarına yaptırmaya gücü yeten, kahhar; dertlere derman veren, kırılanları onaran, yoksullara rızık veren, perişanlıkları yoluna koyup düzelten anlamındadır. Kur'ân'da "cebbâr" kelimesi; anîd (inatkâr) (Hûd, 11/59; İbrâhîm, 14/15), mütekebbir (Mü'min, 40/35), asiyy (isyânkâr) (Meryem, 19/14) ve şakîyy (azgın) (Meryem, 19/32) kelimeleri ile birlikte 10 âyette insanın, sadece 1 âyette (Haşr, 59/23) Allah'ın sıfatı olarak kullanılmıştır. Azgın, zâlim ve insanları küfre ve isyâna çağıran, insan ve toplumları niteleyen cebbâr kavramı Allah'ın sıfatı olarak hem O'nun gücünü, kuvvetini, dilediğini kullarına yaptırabileceğini, âsileri cezalandırabileceğini hem de insanların dertlerine derman olan, yaraları saran ve yoksulları zengin eden olduğunu ifade eder. (İ.K.)