Cumhurİyet

CUMHURİYET

Sözlükte, çoğunluk anlamındaki "cumhûr" kelimesinden türeyen "cumhuriyet" terim olarak, bir toplumu yönetme yetkisinin, seçimle halktan alındığı siyasal örgütlenme biçimine denir. Cumhuriyet, tek kişinin bir toplumu yönetmesi anlamındaki "monarşi"nin karşıtıdır. Cumhuriyet yönetiminde, toplumu yönetecek olanlar, halk tarafından seçilir. Monarşide ise böyle bir seçim yoktur, yönetim, babadan oğula veya kardeşe geçen bir sistemle iş başına gelen bir kişi tarafından yönetilir. Kur'ân belirli bir siyasî yönetim şekli belirlememiş, bu hususu toplumların insiyatifine ve tercihine bırakmıştır. Cunta da içinde yaşanılan dönemin, sahip olunan imkânların ve devralınan geleneğin belirgin bir payı olacaktır. Ancak Kur'an, yönetimde adaleti ve sorumluluk bilincine sahip olmayı emretmiş, haksızlığı yasaklamış, "Şüphesiz Allah size emanetleri mutlaka ehline vermenizi ve insanlar arasında hükmettiğiniz zaman adaletle hükmetmenizi emrediyor?" (Nisâ, 4/58) ve "müminlerin işleri aralarında danışma iledir" (Şûrâ, 42/39) anlamındaki âyetlerde "işlerin ehline verilmesinin ve istişare ile yapılmasının emredilmesi" toplumu yönetecek kimselerin ehil olanlardan seçilmesi gerektiğine işaret etmiştir. Bu ilke ve tavsiyeler en iyi şekliyle Cumhuriyet idaresinde ve demokratik yönetimlerde gerçekleşeceği düşüncesiyledir ki son dönem İslâm bilginleri Cumhuriyetin ve demokrasinin İslâm dininin genel öğretisine en uygun yönetim biçimleri olduğu tezine ısrarla vurgu yapmışlardır.