Cennet Tabakaları

CENNET TABAKALARI



İbn

Abbâs (r.a.)'dan gelen bir rivayette, Cennetin yedi tabakası olduğu haber verilmektedir.
Bunlar,
Firdevs, Adn Cennet'i, Nâim Cennet'i, Daru'l-Huld, Me'va Cennet'i, Daru's-Selâm
ve
İlliyyûn'dur. Bu tabakalardan her birinde, müminlerin yaptıkları iyi işler karşılığında
girecekleri
veya yükselecekleri derece veya mertebeler vardır (el-Beydâvî,
Envâru't-Tenzîl, Beyrut (t.y.), I,
119). Bunlar:

1-Cennetü'n-Nâim: "Beni
Cennetü'n-Nâim'in varislerinden kıl... " (Şuârâ,
26/85) Ayrıca (bk. el-Mâide, 5/65;
et-Tevbe, 9/21; Yunus, 10/9).

2-Cennetü'l-Adn:
"Şüphesiz ki, iman edenler ve
güzel amel işleyenler yok mu, işte onlar mahlûkatın en
hayırlısıdırlar. Onların mükâfâtı
Rableri katında And Cennetleridir ki onların altlarından nehirler
akar, orada onlar ebedî
kalıcıdırlar, Allah onlardan razı olmuştur, onlar da ondan razı
olmuşlardır. Bu
Rabb'inden korkanlar içindir. " (Beyyine, 98/8, Ayrıca bk. et-Tevbe, 9/72;
er-Ra'd,
13/23; en-Nahl, 16/31)

3-Cennetü'l-Firdevs: "Şüphesiz, iman edip güzel amel

işleyenler için barınak olarak Firdevs Cennetleri. vardır " (el-Kehf,18/107 ve el-Mü'minun,

23/11).

4-Cennetü'l-Me'vâ: "İman edip güzel amel işleyenlere gelince, onlar için
Me'vâ
Cennetleri vardır. " (Secde, 32/19 ve En-Necm, 53/15).

5-Dârü's-Selâm:
"Halbuki
Allah Dârü's-Selâm'a çağırıyor ve O, dilediği kimseleri dosdoğru bir yola hidâyet
buyurur. "
(Yunus, 10/25 ve el-En'âm, 6/127).

6-Dârü'l-Huld: "O Rab ki, fazlından
bizi durulacak
yurda (Cennet'e) kondurdu." (Fâtır, 35/35).

Her ne kadar İbn
Abbâs Cennet'in
tabakalarını yedi ile sınırlandırmışsa da, ayetlerden anlaşıldığına
göre, Cennet'in bir çok
tabakası vardır. Burada İbn Abbâs'ın haber verdiği ve ayetlerde
adları geçen Cennet
tabakaları, Cennet'in en yüksek tabakalarıdır. Çünkü bu
tabakalarda da bir çok tabaka vardır.
Nitekim Allah Teâlâ'nın Nâim Cennetleri veya
"Firdevs Cennetleri" şeklindeki çoğul ifade eden
ayetleri buna delildir. Ayrıca Ümmü
Hârise Hadisinde bu gerçek Hz. Peygamberin dilinden ifade
olunmuştur. Ümmü Harise
Bedir'de şehit olan çocuğu hakkında Hz. Peygamber'den bilgi
almak üzere gelmiş ve ona
Rasûlullah bir çok Cennet olduğunu belirterek, çocuğunun da
"Firdevs-i Â'lâ'da"
olduğunu söylemek suretiyle teselli etmiştir (Mansur Ali Nâsıf, et-Tâcü'
el-Câmi' li'l-Usul, fi
Ahadisi'r-Rasûl, İstanbul (t.y.), V, 4033).

Nitekim Müslim'in Ebû Sâid
el-Hudrî'den
rivayet ettiği hadiste de, Allah yolunda cihat edenlerin, cihatları sebebiyle
Cennet'te yüz
derece yükselecekleri, her derecenin arasının ise, yer ile gök arasındaki mesâfe
kadar
olduğu, Hz. Peygamber tarafından haber verilmektedir (Müslim, İmâre, 116). Hadiste
sözü
edilen dereceler konusunda ise şu ihtimaller öne sürülmüştür. Bu dereceleri zahiriyle

anlamak mümkündür. Gerçekten söz konusu derecelerin, zahirinden anlaşıldığı üzere,

birbirinden daha yüksek menziller (tabakalar) olması muhtemeldir. Buna karşılık,
yükseklikten
kasdın, Cennet'teki nimetlerin çokluğu, insanın veya bir başka yaratığın hiç
aklına bile
gelmemiş, gönlünden dahi geçmemiş iyiliklerin büyüklüğü veya çokluğu
anlamında olması
muhtemeldir. Zira Allah Teâlâ'nın mücâhide lutfettiği iyilik veya
cömertlik türleri birbirinden çok
farklıdır, birbirinden üstündür. Buna göre, nimetlerin fazilet
(üstünlük) konusundaki farklılıkları
uzaklık açısından yer ile gök arasındaki mesafe
gibidir. Fakat el-Kadî Iyad (544/1149) birinci
görüşü tercih etmiştir (en-Nevevi, Şerhu
Müslim, Kahire (t.y.), XIII. 28).

Yine Buhârî'nin
bir rivayetinde Hz. Peygamber, Allah
yolunda savaşan mücâhidler için Cennet'te yüz derece
(tabaka) hazırlandığını ve iki
derecenin arasının yerle gök arası gibi olduğunu haber vermekte
ve sözlerine devamla
"Allah'dan istediğiniz zaman Firdevs'i isteyin... Çünkü Firdevs, Cennet'in
ortası ve
Cennet'in en yükseğidir (...). Firdevs'ten Cennet nehirleri doğar" buyurmaktadır.
(Buhârî,
Cihad 4)

Aynî, "Firdevs, Cennetin ortasıdır (vasatıdır)." cümlesini, Cennet'in en
iyi
yeri veya üstünü (efdali) olarak yorumlar ve bu görüşüne "Böylece sizi en hayırlı bir ümmet

kıldık" (el-Bakara, 2/143) ayetinde geçen "vesetan" kelimesini delil getirir (el-Aynî,

Umdetü'l-Kârî fî Şerhi Sahihi'l-Buhârî, İstanbul 1309, VI, 539). Çeşitli rivayetlerde Firdevs

Cenneti'nin güzellikleri dile getirilmiştir. Diğer taraftan hadiste söz konusu edilen Cennet

dereceleri arasındaki mesafelerin çeşitli rivayetlere göre "yüz senelik mesafe", "Beş yüz
senelik
mesafe" şeklinde değiştiğine işaret edelim (el-Aynî, aynı yer).

Bütün bu
ayet, hadis ve
âlimlerin yorumlarından Cennet'in birçok tabakası olduğu anlaşılmaktadır.
Bu tabakalardan
bazılarının daha yüce ve nimetlerinin daha güzel veya daha efdal
olması sebebiyle isimleri bize
bildirilmiştir. Firdevs Cenneti mertebece en yüksek olan
Cennet tabakasıdır. (Ayrıca bkz.
et-Taberi, Tefsir, Mısır 1954, XVI. 37-8)