Adanadaki Tarihi Yerler

ANTİK KENTLER VE ÖREN YERLERİ
MİSİS (MOPSUESTİA) ÖRENYERİ

Misis, Ceyhan Nehri (Pyramos) kenarında, tarihi İpek Yolu üzerinde Adana'dan sonra kurulmuş ikinci bir geçit durumundadır. Misis'in tarihi, üzerinde bulunduğu muhtemelen neolitik döneme (M.Ö. 6000) tarihlenecek Höyük ile başlar. Misis! Truva kahramanlarından Mopsus'un kurmuş olduğu söylenmektedir. Hitit, Asur, Makedonya ve Selevkosların eline geçmiş, Roma ve Bizans dönemlerinde de önemli merkez olmuştur.M.S. 8. yy'dan itibaren Abbasiler döneminde yeniden imar edilmiştir.
1517'den sonra Osmanlı Devleti'nin hakimiyetine girmiş olan Misis'te bugün ayakta kalmış olan eserler şunlardır.
M.S. 4. yy'a ait mozaikler, 9 gözlü taşköprü, Akropol'deki surlar şehir kalıntıları ve 1542 yılında yaptırılan Havraniye Kervansarayı ile 1648 yılında yaptırılmış tek kubbeli, kübik mescit bulunmaktadır.

YUMURTALIK/AYAŞ (AEGAE) ÖRENYERİ

Yumurtalık Adana'nın en güzel iki sahil ilçesinden biridir. İlk kurulduğu tarih tam olarak bilinmeyen Ayas/Aegae Antik Kenti, Helenistik dönemde Bergama'daki gibi dünyanın üç Asklepion Tapınağından biri ile ünlü idi. Roma İmparatorluk döneminde gelişmesini devam ettiren Ayaş ortaçağda doğunun Akdeniz'e açılan en önemli liman kenti olmuştur. Özellikle Cenevizli ve Venedikli tüccarlar Ayaş Limanında koloniler kurmuşlardır.
Ünlü seyyah Marko Polo Çin seyahati için 1268 yılında bu limandan karaya çıkmış, seyahatini tamamladıktan sonra bu limandan gemiye binip Venedik'e geri dönmüştür.
1337 yılında Türk Memlûk Devletinin hakimiyetine giren Yumurtalık Ramazanoğlu Beyliğinin önemli bir ilçesi ve iskelesi olmuştur. Yumurtalık'taki Aegeae Antik kentine ait eserler Kaymakamlık binasının önünde toplanarak bir müze oluşturmuştur.
Ayrıca Ayaş ve Atlas kaleleri (11. yy) ile Kanuni Sultan Süleyman zamanında 1536 yılında yaptırılan üç katlı gözetleme kulesi, Osmanlı Hamamı ve Roma Hamamı, sur duvarları ile Yumurtalık bilinmeyen bir hazinedir

ANAVARZA

Roma İmparatorluğu döneminde Caesarea veya Anazarbus olarak anılan yer, Adana ili Kozan ilçesinin 28 Km. güneyindedir. Antik şehir duvarlarının hemen dışına kurulmuş küçük köyün ismi Dilekkaya'dır.


Kentin Roma imparatorluk devri öncesi tarihi hakkında hemen hemen hiç bir bilgimiz yoktur. M.Ö. 19 yılında kenti ziyaret eden imparator Augustus tarafından Caesarea adını alarak "Anazarbus yanındaki Caesarea" diye anılmaya başlamıştır. Anavarza Roma imparatorluk devrinin ilk iki yüzyılı boyunca büyük bir yarlık gösteremeyerek Kilikya eyaleti başkenti Tarsus'un gölgesinde kalmıştır.
Roma imparatorlarından Septimius Severus'un, Pescennius Niger ile yaptığı iktidar savaşı sırasında, Severus'un tarafını tutan kent, onun Niger'i 194yılında İssos'ta yenerek imparatorluğun tek hakimi olmasından sonra ödüllendirilerek tarihinin en parlak dönemini yaşamaya başlamıştır.


M.S. 204205 yıllarında Kilikya, isauria ve Likaonia eyaletlerinin metropilisi olmuştur. M.S. 260 yılında diğer Kilikya kentleri gibi Anavarza da Sasani Kralı Şapurtarafından fethedilmiştir. M.S. 4. y.y.'da İsauria'lı Balbinos tarafından tahrip edilmiş olan Anavarza imparator II. Theodosius zamanında M.S. 408 yılında kurulan Cilicia Secunda (ikinci Kilikya) ve eyaletin başkenti olmuştur. 525 yılındaki büyük depremden zarar gören kent imparator Justinianus tarafından onartılarak Jistiniopolis adını almıştır. Ancak 561 yılında ikinci kez deprem felaketine uğramıştır. 6. y.y.'da kent büyük bir veba salgınına uğramıştır.


İslam'ın yükselmesini takip eden kargaşa dolu yüzyıllarda Anavarza, Araplar ve Bizanslılar arasında tampon bölge olarak kalmış ve sık sık bu iki taraf arasında el değiştirmiştir. 796'da Harun elReşid şehri yeniden kurduktan sonra 9. y.y.'ın ortalarında Halife Mutavakil (846861) Sis kalesini yeniden yaptırırken, Anavarza'da da aktif çalışmalar yapmıştır. Batı kapışının dışında olan bir kule harabesinde bulunan Kufi dilindeki bir kitabe parçasında onun ismi geçer.
10. y.y.'da Ayn Zarba yine yıkılmaya yüz tutmuş bir Arap şehri iken, üç milyon dirhem gibi çok muazzam miktarda para harcayarak Hamdani hanedanı Seyfüddevle şehri yeniden müstahkem hale getirmiştir. Bundan sonra yeniden Bizanslıların ilgi odağı olmuş ve zaferle sonuçlanan 964 seferinde Nicephorus Phocas Tarsus ve Mopsuhestia dahil, önemli bir çok kale ile birlikte Anavarza'yı da ele geçirmiştir.

Son defa olarak, Memlûklüler 1375'te Küçük Ermenistan Krallığını yıktığında tamamen harap oldu ve antik yerleşim yeri o zamandan bu yana bir daha kullanılmadı.

KARATAŞ MAGARSUS ÖRENYERİ

Adana'nın sahil ilçesi olan Karataş'ta Dörtdirekli denen mevkidedir.
Antik Kilikya'nın önemli kentlerinden olan Mallos'un dini merkezi olan Magarsus tapınaklarıyla ünlenmiştir. Özellikle İskender'in dua ettiği Athena tapmağı ile antik tarihte önem kazanmışlardır. Ancak Magarsus Örenyerinde ayakta pek eser kalmamıştır.
Deniz boyunca uzanan şehir surları, bazı mimari yapı kalıntıları, tiyatro ve stadyum kalıntıları ziyaretçilerin ilgisini çekmektedir.
TUFANBEYLİ/ŞAR (KOMANA) ÖRENYERİ


Toros Dağları üzerinde, Adana'ya 210 km uzaklıktaki Tufanbeyli Şarköydedir. Şar Hitit döneminde Komana adıyla ünlü dini bir merkezdi.
Tarihi Kayseri-Malatya yolu üzerinde yer alan Şar Örenyerinde ayakta kalan eserler Roma dönemine aittir. Ala Kapı denilen Kilise kapısı, Tiyatrosu, Kırık Kilisesi ve antik mimari parçaları önemlidir
ALADAĞ/AKÖREN ÖRENYERİ


Toroslar üzerindeki Aladağ ilçesinin bir beldesi olan Akören yeni tespit edilmiş ören yeridir.
Yapılan araştırmalarda iki mahalleden oluşan Örenyerinde ayakta kalmış olan dört adet kilise, yapı kalıntıları ve sokak izleri tespit edilmiştir. Yazıtların incelenmesinden burasının antik Roma döneminden beri yayla olarak kullanıldığı anlaşılmıştır

CEYHAN/SİRKELİ MUVATTALİ KABARTMASI

Eski MisisCeyhan Karayolu üzerinde, Sirkeli Köyünde Ceyhan Nehri kenarında bir kaya kitlesinin üzerindedir. Yanındaki Sirkeli Höyüğündeki 1938 yılında ABD'li Arkeolog Prof. Dr. Garstang'ı yaptığı kazılardan sonra 1922 yılında yeniden başlanan kazılarıyla ünlenmiştir.
Hitit İmparatoru Muttavali'nin Mısır Firavunu Ramses ile yaptığı ünlü Kardeş savaşına giderken uğradığı için burası kutsanmıştır.
Muvattali Kabartması Anadolu'daki en eski Hitit kabartmasıdır.