Çocuklarda Kafa Travmaları
Çocukların balkon, pencere gibi düşme olasılığı yüksek olan yerlerde hiçbir zaman gözetimsiz bırakılmaması travmaların ve olası kötü sonuçların...
Çocuklar halk arasındaki deyişte olduğu gibi düşe kalka büyüler. Çoğu kez çocukları ilahi bir güç koruyor gibidir. Olabilecek çok ciddi yaralanmalar ve travmalar kıl payı atlatılır. Fakat her zaman şanslı olunmaz. Çocuklarda travmaya bağlı ölümlerin büyük kısmı kafa travmalarından meydana gelir. Ölüm dışında gelişmekte olan beyin dokusunda ciddi yaralanmalar sonucu kalıcı hasarlar meydana gelebilir.
Çocukların hastaneye yatırılma nedenlerinde kafa travmaları ikinci sıklıkta gelir. Kafa travması görülme sıklığı bir yaşından büyük, 15 yaşından küçük çocuklarda en yüksektir. Küçük çocuklarda yaralanmalar öncelikle evde ve ev çevresinde düşmelerden kaynaklanır. Erkeklerde kızlardan fazla görülür. Erkek çocuklar kızlara göre daha hareketli olduklarından onların travmaya maruz kalmaları kızlardan yüksek orandadır. Yüksekten düşme kentlerde yaşayan çocukların önlenebilir ölümlerin önemli bir nedenidir. Kentlerde yaz aylarında balkondan, pencereden düşmeler, kırsal yörelerde damdan düşmeler sık görülür. Düşmeden sonra trafik kazaları ikinci sırayı alır.
Sınıflandırma :
En sık görülen travma kafa derisinin şişmesi, kafatası derisinde oluşan ödem ve hematomlardır. Kafa travmalarının çoğu bilinç kaybı, zedelenme, kontüzyon ya da kırık olmadan küçük travmalara bağlıdır. Önemli beyin hasarı görülen yaralanmalar çok daha ciddi ancak daha seyrektir. Beyin travması ile birlikte veya beyin travması olmadan kafatası kırıkları da sık görülür.
Zedelenme : Kafa travmasından hemen sonra bilinç kaybıyla ortaya çıkan geçici ve hızla geri dönüşü olan bir neron işlev bozukluğu durumudur. Zedelenme olan hastalarda genellikle nörolojik belirti yoktur ancak hem olayı hem de olaydan öncesini hatırlamazlar. Zedelenme gerçekleşmiştir ama kısa sürede düzelmiştir.
Kontüzyon : Kanama ve lokal ödemle birlikte beyin dokusunda ezilme veya yırtılmadır. Genellikle belirgin bir kanama bulgusu olmadan yaygın beyin ödemi oluşur. Çocuklukta en sık görülen ağır beyin hasarlarından biridir. Kontüzyon olan hastalarda nörolojik belirtiler kontüzyonun tam olarak yerine bağlıdır. Güç ve duyu bozuklukları, duyularda değişme, kafa içi basınçta artış olabilir. Bir süre hastane bakımı, gözlem altında tutulma, bazı tedavilerle kısa sürede iyileşirler.
Yaygın Akson Hasarı : Aksonların yırtılması ve miyelin kılıflarının bütünlüğünün kaybolmasından kaynaklanır. Genellikle belirgin bir kanama bulgusu olmaksızın yaygın beyin ödemi oluşur. Çocuklukta en sık görülen ağır beyin hasarlarından biridir. Çocukta bilinç düzeyi genelde baskılanmıştır. Genellikle uzun vadeli hasarlar ortaya çıkar. Ödem sonucu oluşan basınç artışları bazı anormalliklere yol açabilir.
Hematomlar : Beyin dokularında kanama sonucu kan birikmesidir. Hematomlarda görülen nörolojik semptomlar yaralanmadan çok beynin sıkışmasına bağlıdır. Biriken kan basınç artışına yol açmaktadır. Erişkinlerde ki bilinç kaybı, arada açık bir dönem ve sonra nörolojik ağırlaşma genellikle çocuklarda görülmez. Genellikle bazı ilaç tedavileri ile izlenir. Nadiren ameliyat gerekli olabilir.
Kırık: Kafatası Kemiklerinin bütünlüğü bozulduğunda kafatası kırıkları meydana gelir. Kırıklar düz bir hat şeklinde, çökme tarzında ve kafanın herhangi bir yerinde oluşabilir. Yüze gelen darbelerde burun kemikleri, sinüslerde kırıklar oluşabilir. Açık kırık olmadığı yani kırık nedeniyle kafatası derisinin de kesilerek, beyin dokusu dış ortam havası ile temasa geçmediği sürece çok ciddi olmayabilir. Açık kırıklar her zaman çok ciddi yaralanmalardır. Kapalı kırıklar ve çatlaklar hasarın durumuna ve özelliğine bağlı hasarlar meydana getirirler. Nörolojik belirtiler olabilir ya da olmayabilir. Bu hasarın özelliğine göre değişir.
Tedavisi :
Basit kafa travması olan çocukların çoğu aklı başında anne baba tarafından gözlem altında tutulabilir. Kafa travması olan her çocuğun bir beyin cerrahi ya da nöroloji uzmanı tarafından muayene edilmesi gerekir. Çoğunlukla Röntgen, BT, MR gibi ileri tetkikler gerekebilir. Bilinç değişikliği, kısa bir süre de olsa bilinç kaybı, kafatası kırıkları, süregiden kusma ve nörolojik bulguları olan çocuklar hastanede gözlem altında tutulmalıdır. Genellikle evde veya hastanede gözlem süresi birkaç saat ile birkaç gün arasındadır. Bu süre içersinde sorun gelişmediğinde daha sonrasında sorun ortaya çıkması olasılığı oldukça düşüktür.
Bu konuda dikkat edilmesi gereken en önemli konu düşmelere yol açabilecek riskli durumların önlenmesidir. Çocukların balkon, pencere gibi düşme olasılığı yüksek olan yerlerde hiçbir zaman gözetimsiz bırakılmaması travmaların ve olası kötü sonuçların büyük ölçüde önüne geçecektir.
Dr. Ruhi Çakır
