Topaz...

TOPAZ

Topaz silisli magmatik kayaçların son evrelerinde F taşıyan buharlar yardımıyla oluşur. Riyolitik lavların boşluklarında, granitlerde, özellikle de kalay içeren pegmatitlerde karakteristik bir mineraldir. Kassiterit, apatit, florit, beril, kuvars, muskovit ve zinvaldit ile birlikte bulunur. Sertliği, aşınmaya dayanımı nedeniyle ağır mineral olarak da gözlenir.
GRANAT

Magmatik kristallenmenin son evrelerinde oluşurlar. En yağın olarak düşük-yüksek dereceli metamorfik kayaçlarda bulunurlar. Magmatik kayaçlarda ise tali bileşendirler. Metamorfizma derecesinin belirteci olarak kullanılırlar. Pirop, kimberlit, peridotitlerde ve serpantinleşmiş peridotitlerde yaygındır (Foto 18). Ekloj illerdeki granatların bileşimi piropalmandtn arasında değişir, piroksen ve kiyanitle birlikte bulunur. Almandin orta-yüksek dereceli rajiyonal metamorfızma ürünü olan şist ve gnayslar içerisinde çok fazladır (Foto 17). Nadiren granit, pegmatit ve kontakt metamorfıklerde bulunur. Ayrıca sert ye bozunmaya karşı dayanıklı olmasından dolayı sedimanter kayaçlarda da bulunur. Spesartin, granit pegmatitlerinde ve metazomatik skarn kayaçlannda bulunur (Foto 16). Grassular, saf olmayan kalkerli kayaçlann kontakt ve bölgesel metamorfizması, ayrıca kalsiyum metasomatizması sonucu oluşan tipik bir mineral olup, kalsit, vollastonit, vezüvyanit, diyopsit ve skapolitle birlikte bulunur (Foto 15). Nadiren metamorfizma geçirmiş bazaltik lavlarda serpantİnitlerde oluşur. Andradit tipik olarak, kontakt veya termal metamorfizma geçirmiş saf olmayan kireçtaşlannda ve özellikle metasomatik skarn yataklarında oluşur.
Andradit, kontakt metamorfizması geçirmiş kalkerli kayaçlarda ve oksitlenmiş skarnlarda meydana gelir. Ayrıca andezit gibi kalsiyumlu magmatik kayaçlann termal metamorfizması ile ilişkili metasomatizma sonucunda oluşur. Topazolit ve demantolit özellikle serpantinlerde ve klorit şistlerde oluşan andradit türleridir. Siyah renkli titan içeren andradit türü olan melanit ve şörlomit andraditten tamamen farklı parajenezlerde oluşur. Çoğunlukla alkalin magmatik kayaçlarda, nefelin-siyenit ve ijoyit gibi; ve bunların fonolit ve nefelinit gibi volkanik türlerinde oluşur.
Granat grubunun en nadir türü olan uvarovit kromlu ultrabazik kayaçlar içinde serpantİnitlerde genellikle kloritle birlikte bulunur. Metamorfize kireçtaşlannda ve skarn cevherlerde gözlenir.
Hidrogrossular, bir çok kayaçta grossular olarak tanımlanabilir. Metamorfize marnlarda ve altere gabroyik kayaçlarda, rodinjitlerde oluşur. Aynca metasomatik Ca getiriminin olduğu kayaçlarda da bulunabilir.
Granat mineralleri talk, serpantin ve klorite altere olur. Fakat atmosferik koşullarda oldukça duraylıdır. Aşınma ve alterasyona dayanıklı olduklarından plaserlerde ve sedimanter kayaçlarda tali bileşen halinde bulunurlar. Metamorfizma derecesinin artmasıyla pelitik kayaçlardaki granattan n Mg içeriği azalır, Fe ve Mg içeriği artar.
EPİDOT

Epidot mineralleri oldukça geniş bir parajenezde oluşur. Tipik olarak bölgesel metamorfizmada gözlenir, ancak kontak metamorfizma ve asidik magmatik kayaçların kristaüzasyonu sırasında da oluşabilirler.
Klinozoisit epidot serisinin üyeleri oldukça geniş bir metamorfık parajenezde oluşur fakat özellikle yeşilşist ve epidot-amfibolit fasiyesinin kayaçlannda karakteristiktir. Epidot -130 atm, 320°C gibi düşük sıcaklık ve basınçlarda da oluşabilir. Bu epidotlar demirce zengindir ve pistasitik bileşime yakınlık gösterir ve klorit, prehnit, albit ve kalsitler birlikte oluşur. Metamorfizmanın yüksek evrelerinde epidot pumpelliyit içeren toplulukla bulunur. Yeşilşist fasiyesinde epidot; klorit, aktinolit, albit, kuvars ve daha az oranda muskovitle birlikte bulunur. Kalkşistlerde epidot, margarit, kalsit ve kuvarsla birliktedir. Epidot içeren topluluklar özellikle kalkerli kayaçların kontakt metamorfızması neticesinde gözlenirler. Burada epidot klinopiroksen, kalsit, granat, vezüvyanit, skapolit, vollastonit ve plajiyoklaz ile birliktedir. Epidot yaygın bir gang mineralidir, fakat asidik mıtgmatik kayaçların tali minerali olarak nadiren gözlenir. Magmatik kristallenmenin rrken evrelerinde oluşur. Epidot ayrıca plajiyoklazm alterasyon ürünü olarak da oluşur.
HORNBLEND

Mağmatik kayaçlar içerisinde (granit, siyenit, diorit, porfirit, andozit, bazalt gibi) metamorfik kayaçlar içinde bulunurlar. Hornblend ayrıştığı zaman klorit, epidot ve serpantine dönüşür.
OJİT

Proksen grubu kayaçlardandır. Mağmatik kayaçların bazik türlerinde bulunurlar. Andezit, diyonit, diyabet, bazit ve ultrabazik kayaçların içinde bulunurlar.

KAYNAKLAR:

1.Google.com
2. maden
3.mta
4.Sistematik mineroloji, Doç. Dr. Muazzez ÇELİK, Dr. Necati KARAKAYA,
5.Mineroloji ve mineraller Teknolojisi (ders notları) Prof. Dr. Şuayip ÜŞENMEZ.
6.İnşaat Mühendisleri İçin Jeoloji Doç. Dr. Nail ÜNAL.

__________________