Canlilik ve Çevre

CANLILIK VE ÇEVRE

CANLILARIN ARASINDAKİ BESLENME İLİŞKİLERİ VE YAŞAMA BİRLİKLERİ

1) Ototroflar (Üreticiler)
• İnorganik maddelerden organik madde sentezlerler.
• En fazla bulunan gruptur.
• İki tiptir.

A) Fotosentetikler :
• Işık enerjisini kullanırlar.
• Klorofilleri vardır.
• ÖRNEK:Yeşil bitkiler,bakteriler ve mavi-yeşil algler.

B) Kemosentetikler :
• Kimyasal enerjiyi kullanırlar.
• Klorofilleri yoktur.
• ÖRNEK: Nitrit bakterileri, nitrat bakterileri, azot bakterileri, kükürt bakterileri, demir bakterileri

2) Heterotroflar (Tüketiciler)
• Hazır besin kullanırlar.
• 3 tiptir.

A) Holozoik Canlılar :
• Katı besinlerle beslenirler.
• I) Etçiller (Karnivor)
II) Otçullar (Herbivor)
III) Hem etçil hem otçullar (Omnivor)

B) Simbiyotik Canlılar :
I) Mutualizm  (+,+)  Mantar ve su yosunu(Liken)
II) Kommensalizm  (+,0)  Köpek balığı, echenes balığı
III) Parazitlik  (+,-)  Bit,pire,kene
• Tam parazitlik: Sindirim sistemi iyi gelişmemiş, insan ince bağırsağında yaşayan yassı kurtlar
tam parazittir.
• Yarı parazitlik: Ökseotu gibi bitkinin gövdesine sarılarak su ihtiyacını karşılayan parazitlerdir.
C) Saprofit Canlılar :
• Organik maddeleri inorganik maddelere ayrıştırırlar.
• Enzim sistemleri iyi gelişmiştir.
• Hücre dışı sindirim yaparlar.
• ÖRNEK:Çürükçül bakteriler, mantar ve küfler.

NOT 1 : Öglena ve böcekçil bitkiler hem ototrof hem de heterotrofturlar.







Parazitlik Kommensalizm Mutualizm

NOT 2 : Protookoperasyon : Bir arada yaşayan iki türün belirli bir süre birbirlerinden yararlanmaları olayıdır. Timsah-Kürdan kuşu.

GÜNEŞ


FOTOSENTETİKLER I.TÜKETİCİLER(OTOBUR)



KEMOSENTETİKLER



SAPROFİTLER II.TÜKETİCİLER(ETOBUR )



YAŞAMA BİRLİKLERİ
Birey – Populasyon – Komünite – Ekosistem – Biyosfer
Populasyon : Aynı türden canlıların oluşturduğu topluluğa denir.
Komünite : Farklı populasyonların oluşturduğu topluluğa denir.
Ekosistem : Canlıların yaşamış olduğu cansız çevreye denir.
Biyosfer : Ekosistemi tamamen çevreleyen yapıya denir.
Ekoton : Sınır bölgesidir.Buradaki tür sayısı en fazladır.
Mikroklima : Farklı iklim ortamları.
Habitat : Canlının adresidir yani ekosistemde
yaşadığı yerdir.
Ekolojik Niş : Canlının habitattaki görevidir.
Süksesyon : Baskın türün değişmesidir.
Flora : Bitki topluluğuna denir.
Fauna : Hayvan topluluğuna denir.

Ekosistem  Komünite  Populasyonlar  Topluluklar
Spil dağı Spil dağında Spil dağında Spil dağında
yaşayan canlılar yaşayan çamlar yaşayan çam toplulukları

POPULASYON

Populasyonu etkileyen faktörler:
a) Doğum b) Ölüm c) Salgın hastalıklar d) Savaşlar e) Doğal afetler

f) Besin miktarı g) Yaşama alanı h) Artık miktarı ı) Göç (İçe göç-Dışa göç)

Bir populasyonda ; Birey Sayısı
1) Doğum oranı > Ölüm oranı  Populasyon büyür.
İçe göç > Dışa göç Ortam şartları iyidir.
Genç miktarı çoktur.
Zaman

Birey Sayısı
2) Doğum oranı < Ölüm oranı  Populasyon küçülür.
İçe göç < Dışa göç Ortam şartları kötüdür.
Yaşlı birey fazladır.
Zaman

Birey Sayısı
3) Doğum oranı = Ölüm oranı  Populasyon dengededir.
İçe göç = Dışa göç Ortam şartları normaldir.
Bireyler eşit sayıdadır.
Zaman

• Bir populasyonda yaşanabilen maximum birey sayısına taşıma kapasitesi denir.
• Bir populasyondaki birey sayısı populasyonun yoğunluğu belirler.



Son
Tüketiciler

II. Tüketiciler

I. Tüketiciler

Üreticiler


• Besin piramidinde üreticilerden tüketicilere doğru gidildiğinde sayıda azlık,irilik ve biyokütlede azlık görülür.
• Beslenme seviyelerinde enerji transferindeki hiyerarşi “kim kimi yer” sorusunun cevabına göre belirlenir.
• Besin piramidinde yukarılara doğru çıkıldıkça enerji kaybı olur.

İç Parazitlik (endoparazit): Bağırsakta yaşayan solucan ve kurtlar,bakteriler,mantarlar ve bazı bir hücreliler bu gruptandır. Enzim sistemleri olmadığı için kompleks besinleri sindiremezler.

Dış Parazitlik (ektoparazit): Canlının dışında yaşayan parazitlerdir. Enzim sistemleri ve sindirim sistemleri vardır. Bit,pire,tahta kurusu,kan emici sinekler bu gruba girer.

• Parazit bakterilerin sindirimle ilgili enzim sistemleri gelişmemiştir.
• Bütün parazitlerde üreme sistemi gelişmiştir.
AZOT DEVRİ

• Azotun asıl kaynağı havadır.Fakat bitkiler havadaki serbest azotu doğrudan alamazlar.
• Havadaki azot toprağa iki şekilde bağlanır.
1)Bazı bitkilerin köklerindeki yumrularda yaşayan azot bağlayıcı bakterilerle
2)Şimşeğin elektrik enerjisi sonucu atmosferdeki azotun oksijenle birleşmesiyle NO2- , Bununda suyla birleşmesiyle HNO3 oluşur ve buda toprağa karışır.

• Nitrifikasyon : Bitki ve hayvan hücrelerinde bulunan organik azotun yeşil bitkilerin kullanabileceği nitrat tuzlarına dönüştürülmesidir.3 safhadır.
1) Ayrışma : Çürükçül bakterilerin azotlu besinleri ayrıştırarak NH 'e dönüştürmesidir.
2) Nitritleşme : Nitrit bakterilerinin NH3’ü HNO3’e dönüştürmesidir.
3) Nitratlaşma : Nitrat bakterilerinin HNO3'ü nitrat tuzuna dönüştürmesidir.

• Denitrifikasyon : Bitkiler tarafından kullanılmayan nitrat tuzlarının denitrifikasyon
bakterileri tarafından parçalanarak atmosfere serbest azot olarak göndermesidir.


HAYVAN TOPLULUKLARI

1) Organize Olmuş Gerçek Topluluklar
• Bal arısı,karınca toplulukları insan toplulukları gibi
• Topluluktan ayrılan birey tek başına hayatını sürdüremez.

2) Belli Amaçlarla Belli Zamanlarda Oluşan Topluluklar
• Antartika kıyılarındaki adalarda üreme mevsiminde bir araya gelen,üreme bitince de dağılan
kral penguenler bu tür topluluktur.
• Tüm hayatı boyunca sürü halinde yaşayan canlılara örnek fillerdir.