Biyoloji Ders Notları_2

BİLİM VE BİLİMSEL METOD



BİLİM: Tarafsız gözlem ve deneylerle geliştirilen, yeniliklere açık olan düzenli bilgilerin birikimidir.

Bilimin amacı; gözlenmiş olayları açıklamak, olaylar arasındaki bağıntıları kurarak genel sonuçlara ulaşmaktır.

GÖZLEM: Bütün bilimler gözlemle başlar. Bu nedenle Bilimsel metodun ilk basamağı gözlemdir. Gözlemler iki gruba ayrılır.

A - NİTEL GÖZLEMLER: Duyu organlarımızla yapılan, ölçme aracı kullanılmayan, kişiden kişiye değişen gözlemlerdir.
Örnek: Su çok sıcak, çok uzun yol v.b.

B - NİCEL GÖZLEMLER: Araç gereç kullanılarak yapılan, kişiden kişiye değişmeyen gözlemlerdir.

Örnek: Hava 28°C, Bitkide boyca büyüme 10 cm gibi.

VERİ: Aynı koşullarda tekrarlanırsa, aynı sonuçları veren probleme ait gerçeklerdir.

HİPOTEZ: Problem için ileri sürülen geçici çözümlerdir.
İyi bir hipotez şu özellikleri taşımalıdır:
1- Deney ve gözlemlere açık olmalı
2- Yeni bulunan gerçeklerle daha güçlenmeli
3- Olaylar arasında ilişki kurabilmeli
4- Eldeki verilerle güçlenmeli.
5- Araştırılabilir denenebilir özellikte olmalı.

TAHMİN: “Eğer hipotez doğru ise .......dır” şeklindeki ifadelerdir.

KONTROLLÜ DENEY: Bir deneyde bir faktörün dişinda tüm faktörler sabit tutularak, degişen faktörün deneye etkisinin ortaya konmasidir.
Kontrollü deneyin temel özelligi basit ve tekrarlanabilir olmasidir.

TEORI: Yeni bulgularla sürekli desteklenen hipotezlerdir.

KANUN: Teori zaman içerisinde ayni sonuçlarla tekrarlanir ve çürütülemezse evrensel bir gerçeklilik kazanir. Buna kanun denir.

BILIM ADAMININ ÖZELLIKLERI
Iyi bir bilim adami;
1- Sabirlidir.
2- Tarafsizdir.
3- Şüphecidir.
4- Eldeki verileri iyi degerlendirmelidir.

BILIMSEL PROBLEM VE ÇÖZÜM AŞAMALARI
Gözlem yapildiktan sonra bilimsel metodun ikinci aşamasi problem bulmaktir. Bu probleme bilimsel kimlik kazandiran ögeler, bireysel olmamasi, deneylere ve gözlemlere açik olmasi, yeni bilimsel problemlere imkan tanimasidir.

Bilimsel bir problemin çözüm aşamalari şunlardir:

1- Problemi belirlemek
2- Problemle ilgili verileri toplamak
3- Hipotez kurmak
4- Hipoteze dayali tahminlerde bulunmak
5- Kontrollü deneyler yapmak
6- Kontrollü deney ve gözlemler hipotezi dogruluyorsa
7- Teori halini alir.
8- Teori evrensel bir gerçekse kanun olur.

Not: Kontrollü deney ve gözlemler hipotezi desteklemiyorsa yeni bir hipotez kurulur.

ÖRNEK:

Aşagidakilerden dördü dogrulugu kolaylikla denetlenebilen, bir tanesi bu gözlemlere dayanarak ulaşilabilen bir sonuç niteligindedir. Bu sonuç hangisidir? (1982/ÖSS)

A) Yükseklerde yaşayan memelilerin nabizlari daha hizlidir.
B) Yükseklerde yaşayan memelilerin kaninda daha fazla alyuvar vardir.
C) Yükseklerde yaşayan memeliler daha çok oksijene ihtiyaç duyarlar.
D) Yükseklerde yaşayan memeliler daha sik soluk alip verirler.
E) Yükseklerde yaşayan memelilerin kan basinçlari daha fazladir.

ÇÖZÜM:

Yükseklik arttikça yerçekimi ve oksijen azalir buna bagli olarak kanbasinci, soluk alişi ve O2 taşiyan alyuvar sayisi artar. Tüm bu degişmeler O2 den yararlanmaya yöneliktir.
Cevap C’dir.

ÖRNEK:

Karıncalarda, döllenmiş yumurtalardan oluşan larvaların farklı beslenmesine bağlı olarak kraliçe ya da işçi bireyler gelişir.
Yukarıdaki olay, türlerin bireyleri arasındaki farklılaşmalara neden olan bir duruma örnektir.
Aşağıdakilerden hangisi aynı duruma ait bir örnek değildir? (1993 / ÖSS)

A) İstiridyelerin yapıştığı yere bağlı olarak değişik kabuk şekilleri kazanması
B) Bir ortamda, bir tek bireyden üreyen terliksi hayvanların boylarının birbirinden farklı olması
C) Çuha çiçeğinin düşük sıcaklıkta yetiştirildiğinde kırmızı, sıcakta yetiştirildiğinde beyaz olması
D) Düşük sıcaklıkta yetiştirilen sirke sineklerinde yavruların düz kanatlı, yüksek sıcaklıkta yetiştirilenlerde ise kıvrık kanatlı olması
E) Bukelemunun, üzerinde bulunduğunun rengine göre renk değiştirmesi

ÇÖZÜM:

Bukalemunun renk değiştirmesi kalıtsal bir yetenektir. Diğer seçeneklerde verilenler soru kökünde verilen gibi çevre koşullarının etkisi sonucu oluşmaktadır.
Cevap E’dir