http://www.konyevi.net/userfiles/ima...s11gu21ld1.gif Sözlük manası: (hadese) fiilinden alınmış bir kelimedir. Yeni, sonradan olan, yeniden meydana gelen manalarına gelir. Tef'il babından (et-tahdîs) konuşmak, bir şeyden bahsetmek, haber vermek anlamına gelir. Bu babdan alınmış isim olan hadis ise tek kelime ile, söz ve haber demektir.
Terim olarak hadis: Hz. Peygamber (sas) e ait sözler, fiiller yani hareket ve davranışlar, tekrirler ve ona ait sıfatlardır. Diğer bir tabir ile sünnet ile eş anlamlıdır.
Hadisin Önemi:
Hadisler ; bize Kur'anı açıklar, ibadetlerin yapılış şekillerin açıklar,Fıkhın (İslam hukukunun) Kur'andan sonra en önemli ana kaynağıdır. Kur'an-ı Kerimde olmayan dini hükümleri ortaya koyar, İslam modelini oluşturur.
Hadisin Bölümleri:
1-Sened: Hadisin ilk kaynağına (Hz. Peygamber (sas) e ulaşıncaya kadar takip ettiği yolu haber vermektir. Senede; Tarîk (yol), vecih (tarz) da denir.
2-Metin: Hadisin ifadeleri, yani manaya gelen,bir konuyu bize aktaran sözleridir.
Hadislerin Yazı İle Tesbiti: İlk dönemlerde Hz. Peygamber (sas) Kur'an ayetleri ile karışmasın diye hadislerin yazılmasına müsaade etmemiştir. Daha sonra bu karışıklığa meydan vermeyecek bazı sahabeye hadis yazmalarına müsaade etmiştir. Hadislerin derlenmesi ise Tabiin döneminde olmuştur.
İlk Hadis Kitapları:
1-Sahifeler: Sahabe ve Tabiin devrinde yazılan hadis mecmualarıdır. Pek azı bize kadar ulaşmıştır. (Abdullah b. Amr b. el-Âs'ın sahifesi, Hemmam b. Münebbih sahifesi, Sa'd b. Ubâde sahifesi, Semure b. Cundeb sahifesi, Caber b. Abdillah sahifesi, Abdullah b Abbas (İbni Abbas) sahifesi.)
2-Cami(musannef) ler: Hadisleri konularına göre ayırarak yazılan hadis kitaplarıdır. Buharî ve Müslimin el-Camiu's-Sahîh'i en meşhurlarıdır.
3-Sünenler: Yazılışları itibarı ile cami'ler gibi konularına göre hadisleri toplamakla birlikte daha çok hükümlere ait hadisleri ihtiva eden eserlerdir. (Sünen-i Ebu Davud, Sünen-i Trimizi, Nese'înin el-Müctebâ'ı, ed'Dare Kutnî'nin Süneni, Neyhakî'nin Sünen'i, Ebu Caferi't-Tahavi'nin Meâni'l-Asâr'ı, ed-Darimî'nin sünen'i.)
4-Müsnedler: Hadisleri senedindeki sahabeye göre tasnif edilerek yazılan eserlerdir. Yani hadisin ilk ravisi olan Sahabi'nin alfabetik isim sırası veya meşhur oluş sırasına göre tasnif edilir. (Ahmet b. Hambel, Ebu Davut et-Tayâlisî, el-Humeydî, Müsedded, Ebu Bekr el-Bezzar, Mu'camlar 'ın Müsnedler'i)
Hadisin Sınıflandırılması:
1-Genel Sınıflandırma:
a-Nebevî Hadisler; Ef. (sas) e ait söz, takrir ve davranışlardır. Yani Peygambere ait hadislerdir.
b-Kudsî Hadisler; Bunlara İlahî hadisler Rabbanî hadisler de denir ki; Manası Allah'a ait ifadesi yani sözü Peygambere (sas) ait olan hadisledir. Bir mesele İlham veya Rüya yoluyla Peygambere bildirilir bunu peygamber kendi lisanı ile ifade eder. Bunlar "Allah şöyle buyurdu ki," gibi ifadelerle Allah'a nisbet edilerek rivayet edilmiştir. Kudsî hadisleri ayetten ayrılan tarafı; Ayetin ifadesi yani sözleri de Allah(cc) a ait olmasıdır.
2-Senede Göre Sınıflandırma:
a)Senedinde kopukluk olmayan hadisler; Müsned, muttasıl, mevsîl hadisler
b)Senedinde kopukluk olan hadisler: Mürsel, munkatı, muallak, müdelles hadisler.
3-Ravi Sayısına Göre Hadisler:
a)Âlî isnad; Bir nesilden aynı hadisi çok kişinin rivayet etmesi
b)Nazil isnad; Bir nesilden aynı hadisi az kişinin rivayet etmesi
4-Metne Göre Sınıflandırma:
a)Sahih Hadis; Sağlamlığında ve Hz. Peygambere (sas) ait olmasında şüphe olmayan hadislerdir. "Adalet ve zabt sahibi ravilerin kesiksiz bir senetle birbirlerinden rivayet ettikleri; şâz ve illetli olmaktan uzak olan hadisdir.
b)Hasen Hadis; Adalet şartını haiz olmakla beraber zabt yönünden sahih hadis ravilerinin derecesine ulaşmayan kimselerin, kesiksiz isnatla rivayet ettikleri ş'az ve illetten uzak hadislerdir.
c)Zayıf Hadis; Kendisinde sahih ve hasen hadislerin vasıfları bulunmayan hadislerdir. (Bunların ya ravilerinde adalet yoktur veya zabt yönünden kusurludur veya senedinde kesiklik vardır veya şâzlıdır veya gizli bir kusurla illetlidir.)
d)Zayıf Hadisler; Mürsel,Munkatı', Mu'dal, Müdelles, Tedlîsu'ş-Şuyuh, Mu'allel, Muzdarib, Maklûb, Şâz, Münker ve Metruk olmak üzere on gurba ayrılır.
Metin konusunu teşkil eden şahıslara göre de hadis çeşitleri
a)Merfu' hadisler; Hz. Peygamber'e (sas) ait olan söz,fiil ve takrirlerdir.
b)Mevkûf hadisler; Sahabeden rivayet edilen söz fiil ve takrirlerdir. Bunlar daha çok ibabdet dışı konulardır.
c)Maktû hadisler; Tabi'îndan rivayet edilen söz ve fiillerdir. Bunlar maktu' hadisin içine girerler ki dinde hüccet sayılmazlar.
Bir Hadiss-i Şerif ; "Amellerin kıymeti ancak niyetlere göredir. Herkesin niyeti ne ise eline geçecek olan da ancak odur. Artık kim kavuşacağı bir dünya (menfaatı) veya evleneceği bir kadın için hicret ederse, hicreti hicret ettiği şeye göredir." (Buhari: 1/2)
