Finansal Yapı Analizi..

I- FİNANSAL YAPI ANALİZİ


BİLANÇO


Genel olarak baktığımızda Alcatel Teletaş firmasının 2000 yılında 70 Tio Aktif toplamından 78 Tio Aktif toplamına çıkarak bilançosal büyüme kaydettiğini söylüyebiliriz. Ancak bu büyümenin yanı sıra aktiflerindeki 1999 likidite oranlarını kaybetmiş ve aktif kalitesinde kısa vadeden uzun vadeye kayarak düşme yaşanmıştır.

A) AKTİFLER


Alcatel Teletaş’ın 1999 ve 2000 yılı bilançosunda aktif kalemlerini incelediğimizde Hazır değerlerinde ciddi bir azalış görmekteyiz Banka mevduatlarında 15.1 Tio’dan 7.7 Tio’ya bir düşüş olmuştur. Buda şirketin likiditesinde bir azalma olduğunu gösterir. Kısa vadeli alacakları enflasyona rağmen aynı seviyede kalmıştır. Buna karşılık şüpheli alacaklar karşılığında 0.9 Tio’dan 2.1 Tio’ya yükselme alacaklarının kalitesindeki düşmeyi göstermektedir.

Stoklarda 4.4 Tio’dan 9.1 Tio’ya %114 yükseliş yaşanmıştır. Ayrıca 1999 yılında sadece 14 Mia TL olan uzun vadeli alacaklar 2000 yılında 4.9 Tio’ya yükselmiştir. Yine maddi duran varlıkları %81 artmıştır. Tüm bunlar şirketin aktiflerini uzun döneme yaymakta ve kalitesini düşürmektedir.

B) PASİFLER

Pasif tarafında şirketin banka kredilerinde az bir düşüşe karşılık ticari borçlarında 14.4 Tiodan 20.7 Tio’ya %39’luk bir artış gözlemlenmektedir. Yine uzun vadeli borçlarında %34 lük bir artış yaşanmıştır.

Kıdem tazminatlarında %81 ile kayda değer bir artış gözlenmektedir. Şirket dönem içinde sermayesini 2 Tio’dan 8Tio’ya çıkarmıştır.












GELİR TABLOSU


Alcatel’in gelir tablosunu incelediğimizde Brüt Satışlarının 74 Tio’dan 113 Tio’ya yükseldiğini görmekle beraber Satışlara oranla çok daha fazla artan ( %76) satışların maliyetleri yüzünden Brüt karlılı 2000 yılında 1999’a nazaran %14 yükselmiştir.


Faaliyet giderlerindeki %52’lik yüksek artış Araştırma ve Geliştirme, Pazarlama,Satış ve Dağıtım ve Genel Yönetim Giderlerindeki yüksek artışlardan kaynaklanmaktadır. 2000 yılında uygulanan ekonomik program nedeniyle kurların çıpaya bağlı kalmasından ötürü şirketin Diğer Gelir ve Karları (Kambiyo, Kur Farkı, Faiz vs.) %39 düşmüş ve gelir tablosunu önemli derecede etkilemiştir.

Kısa vadeli kullanılan kredilerden dolayı ciddi bir finansman gider artışı yaşanmamakla beraber bunu 2000 yılında yaşanan düşük faiz oranları ve kur çıpasından kaynaklanan bir durum olduğu düşünülebilir.

Sonuç olarak Brüt Satışlarını sadece %14 arttırabilen Alcatel Faaliyet giderlerinde bu oranda bir artış sağlayamadığından ve Diğer faaliyet gelirlerinde artış yerine %35 düşüş yaşadığından 2000 yılını 5.9 Tio zararla kapamıştır. Bu tutar 1999 yılında 4.4 Tio kar olarak karşımıza çıkmaktadır.


FİNANSAL VE İŞLETME RASYOLARI


A) LİKİDİTE RASYOLARI


Şirketin likiditesindeki azalma bilanço rasyolarında daha net ortaya çıkmaktadır.Ancak bu azalmaya rağmen 2000 yılında halen kabul edilebilir oranlara yakın oranlar ortaya çıkmıştır.

Cari oran’a baktığımızda 1999’da 1.43 olan oran 2000 yılında 1.16 ya gerilemiştir. Halen 1’in üzerinde bulunması olumludur ve şirketin stoklarını piyasa değerinden nakte çevirdiği ve alacaklarını tahsil ettiği takdirde kısa vadeli borçlarını ödeyebileceğini göstermektedir.

Acid Test Oranı 1999 yılında iyi bir oran olan 1.32 iken 2000 yılında 0.98’e gerilemiştir. Bu rasyodan stokların satılmaması halinde Kısa vadeli borçların nekadarının karşılanabileceğini görebilmekteyiz.

Alcatel Teletaş’ın likiditesindeki gerilemeyi gösteren en çarpıcı rasyo ise Nakit Oran rasyosudur. 1999’da Hazır değerler Kısa vadeli borçların %42’sini karşılarken bu oran 2000 yılında %16’ya gerilemiştir.











B) OPERASYONEL RASYOLAR


Aktif devir hızı rasyonda 1999’da 1 olan rasyo 2000 yılında 1.37’ye çıkmıştır. Şirket cirosundaki artışa karşın aktiflerde 2000 yılında çok sınırlı kalan artış sebebiyle gerçekleşmiştir. Satışların artmasına karşın aktiflerin aynı oranda artmayarak bu rasyonun yükselmesi Satış karındaki gerilemeyi işaret etmektedir.

Alacak devir hızındaki 1999 yılında 3.64 olan rasyo 2000 yılında 3.42 gerilemiş buda dolayısıyla 1999’da 100 gün olan Alacakların ortalama tahsil süresini 2000 yılında 107 güne çıkarmıştır.

Stok devir hızında 1999 yılında 10.4 olan oran 2000 yılında 8.1 e gerilemiştir. Buda stokların daha verimli kullanıldığı izlenimini vermektedir. Stok rakamları daha evvel bilançoda incelediğimiz gibi artmıştır, ancak bunun yanında brüt satışlarda gözlemlenen artış ve daha hızlı stok devir hızı taşınan stoğun makul ve kabul edilebilir olduğunu gösterir.

C) MALİ YAPI RASYOLARI


Şirketin mali gücünü ve kaynaklarının durumunu görmek için mali yapı rasyolarını incelediğimizde;

Pasif toplamın Öz Sermayeye oranının 1999’da 3.34 olduğunu ve bunun 2000 yılında 4.01’e yükseldiğini gözlemlemekteyiz. Buradan sermaye yeterliliğinin azaldığını anlıyabiliriz. Toplam Pasiflerin içinde sermayenin payının azaldığı ve yabancı kaynakların arttığı anlamıda çıkar. Halen bu büyüklükte bir firma için yeterli bir orandır.

2000 yılında hem kısa vadeli borçların hemde uzun vadeli borçların aktif toplama olan oranının yükseldiğini görmekteyiz, Öz sermayenin pasif toplam olan oranının düşmesi bunu doğrulamaktadır. Şirketin ihtiyacı olan kaynaklarda toplam olarak bakıldığında yabancı kaynakların oranı yükselmiştir.

Şirketin 2000 yılında arttırmış olduğu maddi duran varlıkları, Maddi Duran varlıkların, Öz Sermaye ve Uzun Vadeli Borçlar toplamı oranının artmasında gözlemlenebilir.



D) KARLILIK ORANLARI


Önceki incelemelerde bahsi geçen şirket aktif verimindeki azalma ve artan Satış maliyetlerinin oranlara yansımasına baktığımızda;

Net dönem karının, Aktif toplama oranı 2000 yılında şirket zararda olduğundan dolayı –0.08 olarak çıkmıştır.1999 yılında 0.06 olan bu oranın eksiye dönmesi aktiflerin verimsiz kullanıldığını göstermektedir.







Net dönem karının, Öz sermayeye oranı, yine 2000 yılında zarar yazıldığından ötürü-0.3 çıkmıştır. Bu oran 1999 yılında verimli bir oran olan 0.21’dir. Bunun anlamı şirket ortaklarının yatırmış oldukları sermayeden 1999 yılında %21 oranında getiri elde ettikleri, oysa 2000 yılında ise %30 zarar ettikleri ve reel sermayenin azalması anlamına gelir.

Yine artan Satılan Maliyetlerinden ötürü Brüt Satışların Karının, Net Satışlara oranında 2000 yılında %30 gerilediğini, bu oranın 1999 yılında %39 olduğunu gözlemleyebiliriz.



FON AKIM TABLOSU


Bilindiği üzere fon akım tablosu incelenen şirketin inceleme yılındaki kaynaklarını nerelerden yarattığını ve bunları nasıl kullandığını ortaya koyar. Bu tablo hazırlanırken bilanço, gelir tablosu ve nakit akış tablosundan yararlanılır.

Alcatel Teletaşın 1999 yılı fon akım tablosu hazırlanırken 1999 ve 1998 yılı mali tabloları incelenmiş, 2000 yılı fon akım tablosu hazırlanırken 2000 yılı ve 1999 yılı mali tabloları incelenmiştir.

1999 yılına baktığımız zaman şirket toplamda 40.6 Tio TL kaynak yaratmıştır. Bu kaynaklar sırasıyla 10.9 Tio TL Faaliyet karından, 69 Mia TL Olağanüstü gelirler ve karlardan sağlanan karlardan, 24.6 Tio TL kısa vadeli borçlardaki artıştan ( Daha fazla borçlanmak suretiyle ), 2.9 Tio TL uzun vadeli borçlardaki artıştan, 1.9 Tio TL Dönen varlıklardaki azalıştan ( Kasa, Bankadan harcıyarak veya kısa vadeli alacakları tahsil edip harcamak suretiyle ) kaynaklanmıştır. Tablonun başındaki Faaliyet karından sağlanan kaynağı hesap ederken Fiilen fon çıkışı yaratmayan giderler faliyet karına eklenir çünki bunlar bir gider olmasına karşın şirketten herhangi bir fon kullanımı gerektirmemektedir, bunun bir örneği satıştan iskontolardır. Satıştan iskontolar bir giderdir ancak fon çıkışına sebep olmazlar.

Yine aynı şekilde Fon girişi gerektirmeyen gelirlerde, faaliyet karından çıkarılır. Bunun bir örneğide üreticilerden alınan iskontolardır.

Amortismanlarda fon çıkışına sebep olmayan giderler olduklarından, kaynak çıkışına sebep olmayan olmayan amortismanlar faaliyet karına eklenirler.

1999 yılı Kaynak Kullanımına baktığımız takdirde, toplamda yaratılan kaynak miktarı olan 40.6 Tio TL kaynak kullanımı olmuştur. Bu kaynaklar sırasıyla 562 Mia TL olağan dışı zarara, 1.5 Tio TL Ödenen Vergiye, 1.4 Tio TL ortaklara ödenen Temettü’ye, 26.9 Tio TL Dönen varlıklardaki ( Kasa,Banka ve Kısa Vadeli alacaklarda artış suretiyle) artışa, 7.4 Tio TL Duran varlıklardaki artışa ( Bina, Makina Tesisat Cihaz, Finansal duran varlıklar ve Demirbaşlardaki artış suretiyle) ve son olarak 2.7 Tio TL’de kısa vadeli borçların geri ödenmesi suretiyle kullanılmıştır.






Genel Olarak bakıldığında 1999 yılında yaratılan kaynaklar verimli bir oranda duran ve dönen varlıklara dağtılmıştır. Dönen varlıklara aktarılan 26.9 Tio TL şirketin likiditesini arttırmıştır.

2000 yılına ise baktığımızda Satışların yüksek olmasına karşılık Satılan malın maliyetleri ve faaliyet giderlerinin yüksekliğinden ötürü 15.4 Tio TL gibi 1999 yılına nazaran azalan bir kaynak yaratılmıştır.

Faaliyet karından sağlanan kaynak 2.4 Tio TL olmuştur. Fiilen faliyet zararı olmasına karşın amortismanlar fiili bir kaynak çıkışı yaratmadığından, Fon çıkışı yaratmayan giderler de yukarıda bahsettiğimiz gibi eklenir ve Fon girişi yaratmayan gelirlerde düşüldüğünde bu rakam bulunur.

Olağan üstü gelirler ve karlardan sağlanan kaynak artarak 1.4 Tio TL olmuştur. Kısa vadeli borçlardaki artış 6.5 Tio TL, uzun vadeli borçlardaki artış 0.9 Tio TL, ve Dönen Varlıklardaki azalış da 3.2 Tio TL olmuştur ki önceki incelemelerimizde gördüğümüz dönen varlıklarda duran varlıklara kayan aktif bozulmasının bir kanıtıdır.Son olarak sermaye arttırımı yoluyla 731 Mia TL’lik bir kaynak yaratılmıştır.

2000 yılında yaratılan kaynakların kullanımına baktığımız takdirde 3 ana kaleme kullanıldığını görmekteyiz. Toplamda 15.4 Tio TL olarak yaratılan kaynak sırasıyla 76 Mia TL’si Olağanüstü zararlara, 2 Tio TL’s Ödenen vergiye, ve son olarak 13.3 Tio TL Duran varlıklardaki artışa harcanmıştır.





II-GELECEK YIL İÇİN ÖNERİLER


Alcatel Teletaş, fiili olarak telekominikasyon sektöründe hem altyapı hemde iletişim alanında faaliyet göstermektedir. Alt yapı projeleri daha kapsamlı ve yatırım gerektiren projeler olduklarından stok maliyetleri, taşınan stokların satılabilme zorluğu ve tahsil sürelerinin uzunluğu sebebiyle bilançoları herzaman dönemsel olarak negatif etkileyebilmektedir. Yapılan yatırımların tahsil süresi uzun olduğundan bir bilanço döneminde çok pozitif bir tablo çıkarken yatırım zamanı bilançosunda da çok negatif ve aktifleri bozulmuş bir bilanço ortaya çıkar.

Ancak bütün bu sektörel etkilerin yanında Alcatel’in 2000 bilançosunda döviz kurlarının artış oranının çok sınırlı kaldığı bir yılda satılan malın maliyetindeki aşırı yükselme dikkatle incelenmeli ve sebepleri araştırılmalıdır. Alternatif üreticiler taranmalı ve kendi imalatları olan ürünler içinde maliyet düşürücü yatırımlara öncelik verilmelidir.










Yine 2000 yılında göze çarpan bir diğer gelişme ise Pazarlama ve Genel Yönetim giderlerinde şirketin Brüt Satış karlılığının düşmesine rağmen yaşanan artışlardır. Şirketin pazarlama ve yönetim harcamalarını gözden geçirmesinde fayda vardır.

Finansman giderleri 1999 yılında finansman gelirleri ile karşılanabilmiştir ancak 2000 yılındaki düşük faiz oranları ve kur çıpası sebebiyle bu oran ancak yarı yarıya karşılanabilmiştir. Böyle dönemlerde şirketin kazandığından fazla faiz ödemesi yerine atıl likit kaynakların yüksek faizli olan kısa vadeli yabancı kaynakları geri ödemesi daha kar yaratıcı bir yönetim anlayışı olacaktır.

Şirket gözlemlenidiği üzere aktiflerinde kısa vadeden uzun vadeye ve dönen varlıklardan, duran varlıklara kayma gözükmektedir. Oysa Pasif tarafında aynı oranı görememekteyiz, Buda şirketin Aktif kalitesini bozmaktadır. Şirket yönetiminin stratejik bir şekilde kaynak kullanımına dikkat ederek aktif ve pasiflerdeki vadeleri dengelemesi, şirketin geleceği ve karlılığı açısından doğru olacaktır. Örnek vermek gerekirse getirisi uzun vadede dönücek olan AR-GE (Araştırma ve Geliştirme ) yatırımları uzun vadeli yabancı kaynaklarla finanse edilmeli bunun finansman yükü şirket üzerine alınmamalıdır.


Son olarak şirketin alt yapı yatırımlarındaki uzun vadede tahsil edilecek gelirleri, kısa vadede gelir sağlıyan cep telefonu ve aksesuarları satışı ile dengelemesi ve böylece nakit akışını düzene koyması gerekmektedir. Uzun vadeli yatırımlar gelir sağlar iken gerekli kaynaklar tahsil süresi çok daha kısa olan bu tip işlerle finanse edilmelidir.