Maliyet Muhasebesi İle İlgili Genel Bilgiler...

Birinci Bölüm

MALİYET MUHASEBESİ İLE İLGİLİ GENEL BİLGİLER
1-TEKDÜZEN HESAP PLANINDA 7/A SEÇENEĞİ

1.1-7/A Seçeneğinde Maliyet Hesapları:

Tekdüzen muhasebe sisteminin, genel muhasebe kısmı 1972 yılı başında KİT'lerde uygulamaya konulmuştur. Maliyet muhasebesi kısmı ise 1977 yılında uygulamaya konulmuştur. Maliyet muhasebesinin 5 yıl sonra uygulamaya konulmasının nedeni, tekdüzen genel hesap planında maliyet hesapları kısmını oluşturan 700'lü hesapların açık ve ayrıntılı olarak anlatılmamış olmasıdır.

Tekdüzen hesap planında maliyet hesapları kısmını oluşturan 700'lü hesaplar üç grup altında toplanmaktadır.* Bunlar;
-Gider Hesapları
-Gider Yansıtma Hesapları
-Fark Hesapları

1.1.1-Gider Hesapları:

Gider hesapları mal ve hizmet oluşturulması için yapılan giderlerin toplandığı ve maliyet unsurlarına dönüştürülerek giderlerin izlendiği hesaplardır.

Gider hesapları dönem sonlarında ilgili yansıtma hesapları ile karşılaştırılarak kapatılır. Örmeğin; 710-Direkt İlk Madde ve Malzeme gider hesabı, 711-Direkt İlk Madde ve Malzeme giderleri yansıtma hesabı ile karşılaştırılarak kapatılır.
Gider hesapları şu hesaplardan oluşmaktadır;*
700-Maliyet Muhasebesi Bağlantı Hesabı
710-Direkt İlk Madde ve Malzeme Gider Hesabı
720-Direkt İşçilik Gider Hesabı
730-Genel Üretim Gider Hesabı
740-Hizmet Üretim Gider Hesabı
750-Araştırma ve Geliştirme Gider Hesabı
760-Pazarlama, Satış ve Dağıtım Gider Hesabı
770-Genel Üretim Gider Hesabı
780-Finansman Giderleri

Gider hesaplarından 710,720,730,750,760,770,780 nolu hesaplar üretim işletmelerinde, 740,750,760,770,780 nolu hesaplar hizmet işletmelerinde, 750,760,770,780 nolu hesaplar ticaret işletmelerinde kullanılmaktadır.

1.1.2-Gider Yansıtma Hesapları:

Dönem içerisinde üretimin yapılması için meydana gelen maliyetlerinin izlendiği gider hesaplarının dönem sonunda kapatılması için gider yansıtma hesapları kullanılır. Dönem sonlarında ilgili hesaplar ile karşılaştırılarak kapatılır ve alacaklı hesap niteliğine sahip olur.

Gider yansıtma hesapları şu hesaplardan oluşmaktadır;3
701-Maliyet Muhasebe Yansıtma Hesabı
711-Direkt İlk Madde ve Malzeme Yansıtma Hesabı
721-Direkt İşçilik Gideri Yansıtma Hesabı
731-Genel Üretim Gideri Yansıtma Hesabı
741-Hizmet Üretim Gideri Yansıtma Hesabı
746-Özel Mamul Mühendisliği Giderleri Yansıtma Hesabı
751-Araştırma ve Geliştirme Gideri Yansıtma Hesabı
756-Programlanmış Büyük Proje Giderleri Yansıtma Hesabı
761-Pazarlama, Satış ve Dağıtım Gideri Yansıtma Hesabı
771-Genel Yönetim Gideri Yansıtma Hesabı
781-Finansman Gideri Yansıtma Hesabı

1.1.3-Fark Hesapları:

Fark hesapları mal ve hizmetin üretilmesinde üretime başlanmadan belirlenen maliyetler (standart maliyetler) ile mal ve hizmetin üretimi tamamlandıktan sonra gerçekleşmiş olan maliyetler (fiili maliyet) arasındaki farkların izlendiği hesaptır.

Fark hesapları farkın olumlu ve olumsuz olmasına göre borç veya alacak bakiyesi verir. Dönem sonlarında 6. grupta bulunan ilgili hesap ile kapatılır.

Fark hesapları şu hesaplardan oluşmaktadır;4

712-Direkt İlk Madde ve Malzeme Fiyat Farkları
713-Direkt İlk Madde ve Malzeme Miktar Farkları
722-Direkt İşçilik Ücret Farkları
723-Direkt İşçilik Zaman Farkları
732-Genel Üretim Giderleri Farkları
733-Genel Üretim Giderleri Verimlilik Farkları
734-Genel Üretim Giderleri Kapasite Farkları
742-Hizmet Üretim Giderleri Farkları
747-Özel Mamul Mühendislik Gider Farkları
752-Araştırma ve Geliştirme Gider Farkları

757-Programlanmış Büyük Proje Gider Farkları
762-Pazarlama, Satış ve Dağıtım Gider Farkları
772-Genel Yönetim Gider Farkları
782-Finansman Gider Farkları

1.2-7/A Seçeneğine Tabi Olma Şartları:

Muhasebe sistemi uygulama genel tebliği üç sıra no ile 7/A seçeneğine tabi olma şartları açıklanmıştır.

Buna göre 7/A seçeneğine tabi olmak için iki şartın gerçekleşmesi gerekmektedir. Bu şartlar;
-İşletmenin aktif toplamının 25 milyar TL'yi aşmış olmasıdır.
-İşletmenin net satışlarının 50 milyar TL'yi aşmış olmasıdır.

Ayrıca aktif toplamı ile net satışı ne kadar olursa olsun 7/A seçeneğini kullanmak isteyen Ticaret İşletmeleri 7/A seçeneğine tabi olabilir.

1.3-7/A Seçeneğinde Maliyet Yerleri ve Maliyet Dağılımı:

İşletmelerde maliyetler maliyet yerlerinde toplanır. Maliyet yeri, üretimin yapıldığı ve maliyetlerin meydana geldiği işletmenin bir bölümü veya bölüm içerisindeki bir yer şeklinde tanımlanabilir.

Tekdüzen hesap planında maliyet yerleri aşağıdaki gibidir;5
0-Esas üretim maliyet yeri
1-Yardımcı üretim maliyet yeri
2-Yardımcı hizmet maliyet yeri
3-Yatırım maliyet yeri
4-Üretim yerleri yönetim maliyet yeri
5-Araştırma ve geliştirme maliyet yeri
6-Pazarlama, satış ve dağıtım maliyet yeri
7-Genel yönetim maliyet yeri

Maliyet dağılımı, yardımcı maliyet yerlerinde toplanan giderlerin belirlenen yöntemlerle esas maliyet yerlerine dağıtılmasıdır. Buna göre dağıtma konu olabilecek maliyetler, genel olarak üretime, yönetime, satış ve yatırım faaliyetlerine yardımcı olarak kurulan bölümlerin maliyetleridir.

Dağıtım işlemi sona erdikten sonra dağıtıma konu olan maliyetlerin genel toplamı, yansıtma hesapları aracılığı ile ilgili hesaplara borç olarak kaydedilir.

2-MALİYET MUHASEBESİ İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR:

2.1-Maliyet Muhasebesinin Tanımı:

Üretim İşletmeleri belirlemiş oldukları maliyet dönemi içinde ürettikleri mal veya hizmetin toplam ve birim maliyetlerini bulmak ve bu maliyetleri diğer dönemler ile karşılaştırmak ve analiz etmek zorundadırlar.

Maliyet muhasebesi, bir maliyet döneminde, maliyetle ilgili belgelere dayanarak maliyet türlerini belirleme, maliyetleri maliyet yerlerine yükleme, üretilen mal veya hizmetin gerçek maliyetini hesaplama, kayıt etme, raporlama ve analiz etme işlemlerinin toplamıdır.6

Kısaca maliyet muhasebesi üretim ile ilgili yapılan tüm işlemleri kapsamaktadır. Ayrıca maliyet muhasebesi işletme içinde oluşan iş ve işlemleri miktar ve değer olarak izlemeye yöneliktir.

İşletmeler sonuçları belirlemiş oldukları maliyet dönemleri itibariyle belirlerler. Maliyet dönemleri 1,3,7,8 ve hatta 12 aylık olabilir. Ancak maliyet döneminin kısa tutulması daha avantajlıdır. Çünkü diğer dönemlere oranla gerçeği daha fazla yansıtır.

2.2-Maliyet Muhasebesinin Gelişimi:

İnsanlar var oluşlarından bugüne kadar yaşamlarını sürdürmek için üretim yapmıştır. İlk zamanlarda ürettiklerini, kendilerinin üretemediği ve başkalarının ürettiği şeylerle takas etmişlerdir. Ancak takas ederken ürettiklerinin maliyetini göz önünde bulundurarak takas işlemini gerçekleştirmişlerdir. Buradan da anlaşıldığı gibi insanlar ilk zamanlarda maliyetle ilgilenmeye başlamışlardır. Teknolojinin gelişmesi ile yani üretimin atölyelerde ve fabrikalarda yapılması ile maliyet sistemine önem verilmiş ve maliyet ile üretim arasında mantıklı ilişkiler kurulmuştur.

Aynı malı üreten işletmelerin çoğalması ile rekabet ortaya çıkmıştır. İşletmeler, birbirleri ile rekabet edebilmek, üretecekleri mal veya hizmetin maliyetini aşağı çekebilmek için maliyet muhasebesinden faydalanmaya mecbur kalmıştır.

Bugün maliyet muhasebesi büyükten küçüğe mal ve hizmet üreten her yerde kullanılmaktadır.

2.3-Maliyet Muhasebesinin Önemi:

Maliyet muhasebesi finansal iç bilgi sisteminin temelini oluşturur. Bu nedenle maliyet muhasebesi yönetim açısından çok önemlidir. Yönetim, hangi mamul üretileceğine karar vermek, ürettiği mamulün birim maliyetini hesaplayabilmek, işletmenin başarı değerini ölçmek için maliyet muhasebesine ihtiyaç duyar.

Maliyet muhasebesi, her bir mal veya hizmetin birim maliyeti, çalışan bir parçanın, bölümün veya fabrikanın maliyeti, işçilik maliyeti, hurda, düzeltme maliyeti, aktivitelerin değişen bölümleri ile maliyet davranışları gibi konularda bilgiler sağlar.

Yönetim, fiyatların kararlaştırılması, üretim planlaması ve maliyet kontrolünde, organizasyonun planı ve maliyet kontrolünde, üretim planları, işçilik maliyeti kontrolünde, kar planlaması, üretim ve satış karları maliyet kontrolünde maliyet muhasebesinden faydalanılır.

2.4-Maliyet Muhasebesinin Amaçları:

Üretim işletmelerinde, üretilen mamul ve hizmetlerin maliyetlerini hesaplamak için çeşitli maliyet hesaplamaları kullanılmaktadır. Bu hesaplamaların konusu da maliyet muhasebesinin amaçlarını oluşturur.

Buna göre maliyet muhasebesinin amaçları aşağıda olduğu gibidir.
-Üretilen mamul veya hizmetlerin maliyetinde kullanılan çeşitli giderlerin dağıtılması,
-Maliyetlerin yükselmesi durumunda maliyet fiyatı gelişimini gözetmek,
-Mamul satış fiyatının belirlenmesine yardımcı olmak,
-Stokların kontrol edilmesine yardımcı olmak,
-Faaliyet sonuçlarının elde edilmesine yardımcı olmak,
-Giderler üzerinde kontrolün sağlanması,
-Kısa, orta ve uzun dönemli planlama faaliyetleri için gerekli bilgilerin sağlanması,
-İşletme faaliyetlerinin kontrolünde ve analizinde yardımcı olmaktır.




3-ÜRETİM, MALİYET, GİDER-HARCAMA, HASILAT, KAR/ZARARIN TANIMI:

3.1-Üretimin Tanımı:

Üretim, insanların ihtiyaçlarını gideren vasıtaların sağlanması ve ihtiyaçları karşılayacak hale getirilmesidir. İnsanların üretim faaliyeti, var olan bir çok malı sentez ve analiz işlemiyle ihtiyaçları tatmine yarayacak hale getirerek bunları arzulayanların emrine sunma işlemidir.

Bazı kişilere göre üretim, yeni maddeler yaratmaktır. Madde yaratmak tabiatın kudret ve kuvveti dahilinde olan bir iştir. İnsanların yaptıkları sadece dünya üzerindeki mevcut mallardan fayda sağlamaktır. Başka bir deyişle insanların yaptıkları şey eşya üzerinde şekil ve yer değişikliğidir. Malları farklı yerdeki ihtiyaç sahiplerine sunmak için yapılan hizmetlerde üretimdir. Örneğin;yiyecek ihtiyacımız için buğdayın ekilip biçilmesi sonra mamul hale getirilmesi, tüketime hazırlanması ve ihtiyaç sahibine verilmesi üretimdir.

Büyük bir üretim faaliyeti kendi içinde ayrı ayrı küçük üretim işletmelerinin neticesidir. Örneğin;Buğdayın sadece ekilip biçilmesi bir üretim aşamasıdır. Büyük üretim faaliyetlerini, maddeleri meydana getiren atomlara benzetebiliriz. Bir çok atom birleşerek bir cismi meydana getirirler. Bir çok üretim faaliyeti de birleşerek ihtiyaçları gideren malları meydana getirirler. Fakat atomların meydana gelişleri ile malların meydana gelişleri farklıdır. Mallar, ihtiyaçları tatmin edebilecek özelliği kazanıncaya kadar bir çok değişime uğrar.

Üretim ihtiyaçlarımızı giderecek mal veya hizmetleri elde etmek amacıyla yapılan her türlü faaliyettir. Üretim faaliyetinin esas amacı insan ihtiyaçlarını tatmin etmektir.

Üretim faaliyetinin doğabilmesi için dört faktöre ihtiyaç vardır. Bunlar; tabiat, emek, sermaye ve müteşebbistir.7

a-Tabiat:Tabiat üretimin esas ve temel faktörüdür. Tabiatın en önemli unsuru topraktır. Toprak tabiatın insanlara bahşettiği bir imkanıdır. Çünkü hayat orada başlar, orada biter. Bütün faaliyetlerimiz toprağa bağlıdır.

Tabiat toplumların her birine türlü imkanları eşit olarak dağıtmamıştır. Yer altı ve yer üstü zenginlikleri dünyanın her köşesinde aynı değildir. Bazı yerlerde yerüstü zenginlikleri fazla, bazı yerlerde yeraltı zenginlikleri fazladır.

b-Emek: Emek üretim faktörlerinden biridir. Aktif faktörde denir. Emek insan gücüdür. Üretimde kullanılan insan gücü hem bedeni, hem de fikri olur.

c-Sermaye: Üretim faktörlerinden üçüncüsü sermayedir. Sermaye üretimde emek ile beraber uygulanır ve ihtiyacımız olan mallar ortaya çıkmaktadır.

d-Müteşebbis: Şu ana kadar açıkladığımız üretim faktörlerinin birleşmesiyle üretim yapılabilir. Bu birleşme işlemini her türlü sorumluluğu üzerine alarak belirli bir organizasyona bağlayan kişiye müteşebbis denir.

Müteşebbis, üretim faktörlerini bir araya getirerek, onları harekete geçiren ve bu konuda her türlü riski üstlenen kişidir. Müteşebbis üretim faktörlerini birleştirmekte ve elde edilen sonucun her türlü külfetine katlanmaktadır.





3.2-Maliyet Tanımı:

İşletmelerin kendi faaliyet konusunu oluşturan mamul veya hizmetleri elde edebilmek için harcadığı çeşitli üretim faktörlerinin para ile ölçülebilen değerine maliyet denir.

Bu tanımlamaya göre özellikle şu üç noktaya dikkat edilmelidir:8

-Bu faktör harcamasının ürün maliyetine girebilmesi için bunun o işletmenin faaliyet konusunu oluşturan mamul veya hizmeti elde etmek amacıyla yapılmış olması gerekir.
-Para ile ölçülebilen bir değer olması gerekir.
-Üretimde kullanılacak üretim faktörlerinin tespit edilmesi gerekir.

Özellikle, ekonominin gelişme göstermesi, işletmelerin büyümesi ve mal ve hizmetin çeşitlerinin artması sonucu işletmeler maliyetlere önem vermişlerdir. Günümüzde maliyetle ilgisi olmayan ekonomik bir birim yoludur. Ekonomik değeri olan her şeyin bir maliyeti vardır. Bu nedenle bütün işletmeler maliyetle karşılaşırlar. Çünkü bir malın veya hizmetin üretiminden satışına kadar bütün faaliyetlerde maliyetin bilinmesi gerekir.

Maliyetlerle ilgili bilgilerden işletme içinde; en çok satış fiyatının tespitinde, işletme faaliyetlerinin sonuçlarının belirlenmesinde ve çeşitli işletme kararlarının verilmesinde faydalanılır. İşletme dışında da maliyetler işletmelerin karşılaştırılmasında, mesleki ve resmi kuruluşlara bilgi vermede ve planlamada kullanılır.



3.3-Gider-Harcama Tanımı:

Gider, işletmenin faaliyetlerini ve varlığını sürdürebilmesi ve karşılığında bir gelir elde etmesi için belirli bir dönemde kullandığı ve tükettiği mal ve hizmetlerin faydası, tükenmiş maliyetlerin gelirden düşülen kısmıdır.

Tanımlamadan da anlaşıldığı gibi giderden söz edebilmek için aşağıdaki koşulların olması gerekir;9
-Yararı tükenen maliyetler işletmenin devamlılığı ile ilgili olmalıdır.
-Maliyetlerin yararının belli bir dönemde tüketilmiş olması gerekir.

Harcama ise. bir varlık elde etmek, bir hizmet sağlamak amacıyla yapılan ödemelerdir. Harcama için temel unsur ödemedir.

Harcama bir şey üretmek için veya üretime etkisi olmayan bir olaydan dolayı yapılabilir. Ayrıca yapılan harcamaların bir kısmı bir varlığın elde edinilmesi için yapılacağı gibi hasılatın elde edinilmesi için de yapılabilir.

3.4-Hasılatın Tanımı:

Hasılat, işletmenin satmak için başkasından satın aldığı veya işletmelerin ürettiği mal veya hizmetin satışından veya satış dışından sağlanan değerlerdir. Hasılat üretim dışı hasılat veya işletme hasılatı olarak ikiye ayrılır;

Üretim dışı hasılat; Üretilen mal veya hizmetlerin satışı dışında sağlanan değerlerdir. Örneğin; kiralar, kur farkları, tahvil karları, kar payları v.b.

İşletme hasılatı; Üretilen mal veya hizmetlerin satışı ile üretimle ilgili işlemler karşılığında sağlanan değere denir. İşletme hasılatı kendi içinde üçe ayrılır;

-Satış hasılatı: Üretilen mal ve hizmetin satışı sonucu elde edilen değerdir.

-İşletmenin aktifleşen üretimi: İşletmenin kendisi için yaptığı ve gider olarak yazdığı üretimdir.

-Yan hasılat: Üretim sonucunda meydana gelen kırıntı, döküntü gibi maddelerin satışından elde edilen değerdir.

3.5-Kar/Zararın Tanımı:

İşletmelerin temel amacı, belirli bir maliyete katlanarak mal ve hizmet üretmek ve maliyetten daha fazla gelir elde etmektir. İşte maliyet ile gelir arasındaki olumlu farka kar, maliyet ile gelir arasındaki olumsuz farka zarar denir.

4-MALİYET SİSTEMİNİN TANIMI:

Maliyet sistemi üretilen mal veya hizmetlerin ne kadara mal olduğunu hesaplamaya yarayan bir sistemdir. Maliyetlerin kapsam, nitelik ve hesaplanış şekli ile ilgili bir takım maliyet hesaplama yöntemlerinin birlikte kullanılmasından maliyet sistemi oluşur.10

İşletme amaçlarını gerçekleştirmede maliyet sisteminin büyük önemi vardır. Çünkü maliyet sistemi ile birim maliyetler belirlenir, işletme faaliyetleri ölçülür, planlanır, alınacak kararlara yardımcı olunur.

İşletmeler üretmiş oldukları mal veya hizmetlerin ne kadara mal olduğunu sağlıklı olarak belirlerler ise işletmelerin başarı durumu artar. Çünkü maliyetlerin doğru olarak hesaplanması savurganlığı ortadan kaldırır ve karı en yüksek düzeye çıkarmak için hangi ürünlerin, hangi pazarlarda, hangi fiyatlarla satılması gerektiğini belirler ve kar planlaması ve kontrolünü sağlar.

5-MALİYET SİSTEMİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER:

İşletmelerin üretmiş oldukları mal ve hizmetlerin maliyetlerini hesaplama yöntemleri farklıdır. Bu farkları doğuran faktörleri şöyle sıralayabiliriz;11

-İşletmenin teknik yapısı
-İşletmenin üretim politikası
-İşletmenin büyüklüğü
-Yönetimin maliyet sisteminden beklentileri

Maliyet sistemi üzerinde ilk etkili olan faktör işletmenin faaliyet konusunun gerektirdiği üretim tekniğidir. Tek tip mal üreten bir işletmenin maliyet sistemi ile çeşitli malların üretildiği bir işletmenin maliyet sistemi arasında çok farklılık vardır. Ayrıca teknik bakımdan birbirine bağlı safhalar biçiminde üretimde bulunan işletmeler ile temel üretimin yanında zorunlu olarak birleşik üretim yapan işletmelerin maliyet sistemi de farklıdır.

Maliyet sistemini etkileyen ikinci önemli faktör üretim politikasıdır. Örneğin; yedek parça üretimi yapan bir işletme yedek parçaları seri halde üretebileceği gibi sipariş üzerine de üretim yapabilir. Bu durumda farklı maliyet sisteminin uygulanması gerekir.

Maliyet sistemini etkileyen üçüncü faktör işletmenin büyüklüğüdür. İşletmelerin büyüklüğü ile teknoloji seçimi arasında doğrudan bir ilişki vardır. Bilgisayarlı üretim kontrolü ve robot kullanımı gibi büyük yatırımlar ancak belirli bir üretim düzeyinde karlı olur.

Maliyet sistemini etkileyen en son faktör ise yönetimin maliyet sisteminden beklentileridir. Yöneticiler, maliyet muhasebesinden etkili bir kontrol ve planlama aracı olarak verecekleri kararlarda yararlanmak isterler. Bu da ancak gelişmiş ve ayrıntılı maliyet sistemi ile mümkün olur.

6-ÜRETİM MALİYETİNİN TANIMI ve UNSURLARI:

Üretim maliyeti bir üretim döneminde üretim faaliyetlerinin tamamladığı noktada meydana gelen maliyetlere denir. Bu maliyetler; direkt ilk madde ve malzeme, direkt işçilik ve genel üretim giderlerinden oluşur.

Üretim maliyetleri, mal ve hizmet üreten işletmeler için çok önemlidir. Çünkü üretim maliyetleri, işletmenin faaliyet konusu olan mal ve hizmet üretiminde harcanan üretim faktörlerinin değeridir. Ayrıca işletmeler üretilen malların maliyetini bularak satılan malların maliyetini hesaplayabilir.

Üretim maliyetinin unsurları direkt ilk madde ve malzeme, direkt işçilik ve genel üretim giderleri oluşturur.

6.1-Direkt İlk Madde ve Malzeme Gideri:

Direkt ilk madde ve malzemeler, üretim işlemi sırasında mamul bünyesine doğrudan doğruya giren ve mamulün özünü oluşturan maddelerdir. Bu maddeler fiziksel veya kimyasal değişikliğe uğrayarak mamul bünyesinde kullanılırlar.


6.2-Direkt İşçilik Gideri:

Direkt işçilik gideri mal veya hizmet üretiminde çalışan işçilere ödenen ücretlerin toplamıdır. Bu gider ile üretilen mamul arasında ekonomik veya mantıklı bir ilişki kurulabilir.

6.3-Genel Üretim Gideri:

İşletmenin mal ve hizmet üretimi için yaptığı direkt ilk madde ve malzeme gideri ile direkt işçilik giderinin dışında kalan giderlere genel üretim gideri denir. Genel üretim giderleri üretim maliyetine doğrudan doğruya yüklenemez, dağıtım yolu ile üretim maliyetine yansıtılır nitelikte olması gerekir.

Genel üretim giderlerinin başlıcaları şunlardır;12
-Endirekt malzeme gideri
-Endirekt işçilik gideri
-Dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetler
-Çeşitli giderler
-Amortisman gideri
-Genel yönetim ve finansman gideri

7-MALİYET MUHASEBESİNİN DİĞER MUHASEBE DALLARI İLE İLİŞKİSİ:

7.1-Maliyet Muhasebesi ile Yönetim Muhasebesi Arasındaki İlişki:

Yönetim muhasebesi yönetimle ilgili olan tüm faaliyetleri belirlemek, kaydetmek ve yorumlamak için kullanılır. Yönetim muhasebesi ile stratejiler açıkça ifade edilir, planlanır ve kontrol edilir, kararlar alınır, kaynakların kullanılacağı belirlenir. Kısaca yönetim muhasebesi bir tarafta işletmenin ölçümlenmesiyle ilgilenirken diğer taraftan da işletmenin planlanması ve gelecekte karar verme amacıyla ilgilenir.

Yönetim muhasebesinin yönetimdeki etkisi şöyledir;
-Stratejik plan
-Bütçeleme ve kar planlama
-Finansal yönetim
-Finansal mesaj ve bilgi işlem
-Finansal kontrol
-Denetim

Yukarıdaki bilgilerden de anlaşıldığı gibi Yönetim muhasebesi ile maliyet muhasebesi arasında benzerlik vardır. Yönetim muhasebesinin konusu geniş ve daha tekniktir. Ayrıca yönetim muhasebesinin temel malzemesi, maliyet muhasebesinin çıktılarının sağlandığı temel bilgilerdir.

Hem yönetim muhasebesinin hem de maliyet muhasebesinin temel ilgileri aşağıda olduğu gibidir;
-İç plan
-Kontrol ve karar verme amaçları ile maliyetlerin etkisi
-Aktiviteler ve üretimle ilgili bilgiler

7.2-Maliyet Muhasebesi ile Genel Muhasebenin İlişkisi:

Genel muhasebe, işletmelerin varlık, sermaye ve borç değişikliklerini tespit eden ve hesap dönemi içindeki başarıyı, yani kar ve zararı belirleyen muhasebe türüdür. Genel muhasebe işletmenin dış dünyası ile ilgili hesapsal ilişkileri izler. Genel muhasebe kayıtları her işletme tarafından tutulması zorunlu kayıtlardır. Bu kayıtlar sürekli bir zaman hesabıdır. Genel muhasebe kayıtları belirli bir dönemdeki durumu gösterir.
Maliyet muhasebesi işletmelerde üretilen mal veya hizmetlerin maliyetini hesaplamaya yarayan bir muhasebe türüdür. Maliyet muhasebesinde de hesaplar döneme göre yapılmakta ancak burada önemli olan zaman değil, bir mamul birimi veya mamul serisidir.

Maliyet muhasebesi, adeta genel muhasebenin içine yerleşmiş ve onu tamamlamıştır. Maliyet muhasebesi maliyetlerle ilgili rakamları genel muhasebeden ve diğer ilgili servislerden alır, bu rakamları üretimle ilgili hesaplara kaydeder. Daha sonra üretim tamamlanınca tamamlanan mamuller maliyeti üzerinden mamul stokları hesabına devreder. Satışlarla birlikte yeniden genel muhasebe kayıtlarına dönülür ve genel muhasebe ile ilgili hesaplara kaydedilir.

Maliyet muhasebesi ile genel muhasebe arasındaki farkları şöyle sıralayabiliriz;
-Bilgi verdikleri kişiler ve çıkar grupları farklıdır.
-Bilgilerin kullanış amaçları farklıdır.
-Bilgilerin niteliği farklıdır.

7.3-Maliyet Muhasebesi ile Finansal Muhasebe Arasındaki İlişki:

Finansal muhasebe işletme dışı gereksinme sahipleri için bilgi sağlamaya yöneliktir.13Finansal muhasebe varlık, borç ve öz sermaye durumu dışında, bir hesap dönemine ilişkin faaliyet sonuçları, öz sermaye değişimi ve nakit akışına ilişkin raporları sağlar.

Finansal muhasebe için maliyet bilgilerine ihtiyaç duyulur. En önemlisi finansal muhasebede yer alan stok değerlemesi ve kar hesaplaması için maliyet bilgilerinden yararlanılır.

Gerçekte maliyet muhasebesi finansal muhasebenin bir uzantısıdır ve finansal muhasebeden sağlanan bilgiler yardımıyla üretilen mamul ya da hizmetlerin maliyeti hesaplanır. Maliyet muhasebesinde üretilen mamul ya da hizmetlerin maliyetleri hesaplanırken finansal muhasebe kayıtlarından yararlanılır.

Maliyet muhasebesi sisteminde finansal muhasebe sisteminden elde edilen bilgiler yardımıyla üretilen mamul ya da hizmet maliyetleri hesaplanırken; finansal muhasebe sistemi altında işletme sonuçlarının çıkartılması ise, maliyet muhasebesi sisteminden sağlanacak bilgiler yardımıyla yapılmaktadır.