Eczanelerde Vergi Ve Muhasebe Uygulamalari

GİDERLER

Öncelikle ticari kazançtan indirilecek giderleri gv. 40 maddesine göre değerlendirelim;
Ticari kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için yapılan tüm genel giderler,
İşyerinde veya işyerinin müştemilatında iaşe ve ibate giderleri, tedavi ve ilaç giderleri, sigorta primleri ve emekli aidatı, giyim giderleri,
İşle ilgili zarar ziyan ve tazminatlar, işle ilgili seyahat ve ikame giderleri,
İşletmeye ait taşıt giderleri veya kiralama yöntemiyle ödenen taşıt giderleri,
İşletme ile ilgili olmak üzere, bina, arazi, gider istihlak, damga, belediye vergileri harçlar ve kaydiyeler gibi ayni vergi resim harçlar,
İşletmeye ait demirbaşlar gibi addolunan haklardan ayrılan amortismanlar,
Fakirlere yardım amacı ile gıda bankacılığı faaliyetinde bulunan dernekler ve vakıflara Maliye Bakanlığı’nın belirlediği usul ve esaslar çerçevesinde yapılan gıda maddelerinin maliyet bedeli,
Gerek işveren gerekse çalışan işçiler için ödenen bireysel emeklilik katkı paylarının vergi matrahlarına göre belli oranlarda indirim olmaktadır.

YAPILAN İSKONTOLAR

Eczane işletmeleri, Sosyal Güvenlik Kuruluşlarına kesmiş olduğu faturalarda her yıl Maliye Bakanlığı ile TEB tarafından yapılan protokol sonucunda %3,5 iskonto yapmaktadırlar.
Bu protokol kapsamına girenlerin, tabii oldukları mevzuat hükümleri çerçevesinde eczanelerden temin edecekleri reçete muhteviyatı ilaçlar için uygulanacak indirim oranları ile eşdeğer ilaç uygulamasında Tebliğde belirtilen hükümler geçerlidir. Eczacı tarafından, tebliğde belirtilen imalatçı/ithalatçı indirimi düşüldükten sonra kalan tutar üzerinden eczacı indirimi yapılır.
Eczacı indirimi 2005 yılı satış hasılatı (KDV hariç)
-220.000 YTL’ ye kadar olan eczaneler tarafından yüzde üç ( %3 )
-220.000 YTL ile 440.000 YTL arasında olan eczaneler tarafından yüzde üç buçuk ( %3,5)
-440.000 YTL ile 550.000 YTL arasında olan eczaneler tarafından yüzde dört ( %4)
-550.000 YTL olan eczaneler tarafından yüzde dörtbuçuk ( %4,5 )
oranında uygulanacaktır.

KURUM İSKONTOLARI

İlaç sanayisi tarafından verilen ve depolarca da uygulanmasını eczanelere yansıtan %11 olan kurum iskontoları sosyal güvenlik kurumlarına kesilen faturalarda aynen yansıtılmakta ve ayrıcada geçmişte %2,5 olan anlaşma gereği verilen iskontoda %3,5 çıkarak toplam %14,5 iskonto yapılmaktadır.
Kurum iskontoları depolar tarafından toplam satış fiyatından KDV ve eczacı kârı düşüldükten sonra hesaplanmaktadır.
Sosyal güvenlik kurumlarına kesilen satış faturalarında ise toplam reçete bedeli üzerinden %14,5 iskonto yapılmaktadır. Bu durumda alınan kurum iskontolarından %2,2 eczacının kaybı olmakta ayrıca geçmişe göre %2,5 olan iskonto %3,5 çıkmasından dolayı %1 de buradan kaybı olmaktadır.
Önemli bir noktada depolardan alınan erken ödeme iskontosunu daha az almanıza neden olmaktadır. Kurum iskontosu hesaplanmasından dolayı tüm fatura altı iskontolarını etkilemektedir.
Yukarıdaki açıklamalarım eczane işletmesinin almış olduğu kurum iskontolarının tamamını sosyal güvenlik kurumlarına faturalama da geçerlidir. Diğer bir boyut eczane işletmesi hiçbir şekilde sosyal güvenlik kurumlarıyla anlaşması yoksa alınan depolardan kurum iskontoları direk olarak kâr olacaktır. Burada önemli olan alınan kurum iskontoları ile sosyal güvenlik kurumlarına kesilen faturalardaki kurum iskontolarının mükayesesi yapılması olacaktır. İskonto aleyhte çıkması gayri safi kâr, lehte çıkması bir zarar unsuru olacaktır.
ÖRNEK:
Vergisel dönem olarak peşin vergi dönemini alırsak
-3 ayda depolardan almış olduğumuz kurum iskontoları toplamı 15.000 YTL
3 ayda eczane satışları toplamı :
- 3 ayda sosyal güvenlik kurumlarına kesilen fatura toplamı 100.000 YTL
- 3 ayda diğer perakende satışlar toplamı 50.000 YTL
TOPLAM 150.000 YTL

Kurumlara yapılan iskonto 100.000 * %11 = 11.000 YTL
Depolardan alınan iskonto 15.000 – 11.000 = 4.000 YTL fazla alınan iskonto gayri safi kâr hesabında göz önüne alınması gerekecektir.

MAL FAZLASI ( MF ) VE ÖZEL İSKONTOLAR

Ecza depoları tarafından eczanelerin çalışma koşullarına göre verilen iskontolar.
Ecza depoları tarafından kampanya veya başka şekillerde verilen bedelsiz mallar.

İLAÇ FİYATLARININ DÜŞMESİ

İlaç fiyatları zaman zaman sağlık bakanlığı tarafından düşürülmekte ve eczane işletmelerinde mevcut stok ve kârlılıklarını etkilemektedir. KDV yönünden ise KDV devirleri artmaktadır. Bazı dönemlerde firmalar tarafından fiyat düşüşleri karşılanmış ama son dönemlerde firmalar karşılamamaktadır. Bu durum eczane işletmelerinde mevcut stoklardaki emtia maliyetini düşürmekte stok maliyetleri düşmekte ve sonuçta kârlılık oranını düşürmektedir. Kârlılık hesaplanırken bu duruma dikkat etmek lâzım ve mevcut stoklara ne kadar yansıdığının tespiti gerekmektedir.
Belli ilaçlar depolardan fatura edilirken fiyatının yüksek olması fakat sosyal güvenlik kurumlarına fatura edilirken %60 a yakın iskonto verilmesi.
- İthal ilaç ve ıtriyat alışları
İthal ilaçların alışları net olup eczane kârı %12-20 olmaktadır.

STOK ( ENVANTER )
Bilanço esasına göre defter tutanlar VUK 190. maddesine göre,
Büyük mağazalar ve Eczaneler mevcutların envanterini 3 yılda bir çıkarırlar. Envanter çıkarılmayan yıllarda hesaba mevcut iktisadi kıymetlerini envanter defterine kayıt ederler.
İşletme hesabına göre defter tutanlar VUK 195. maddesine göre her yıl envanter çıkarırlar.<< emtia üzerine iş yapanlar emtia envanteri çıkarmaya mecburdurlar. >>
VUK I. Bölüm Bilanço esası
VUK II. Bölüm işletme esası

STOK ( ENVANTER )
Bilanço esasına göre defter tutanlar VUK 190. maddesine göre,
Büyük mağazalar ve Eczaneler mevcutların envanterini 3 yılda bir çıkarırlar. Envanter çıkarılmayan yıllarda hesaba mevcut iktisadi kıymetlerini envanter defterine kayıt ederler.
İşletme hesabına göre defter tutanlar VUK 195. maddesine göre her yıl envanter çıkarırlar.<< emtia üzerine iş yapanlar emtia envanteri çıkarmaya mecburdurlar. >>
VUK I. Bölüm Bilanço esası
VUK II. Bölüm işletme esası

RİSTURN GELİRİ
Eczacı kooperatifleri üyeleri yıl sonlarında verilen Risturn ( Temettü ) alırlar. Dağıtımı ise eczanenin çalışma koşullarına göre dağıtılır. << Kooperatifler Kanununa göre Alış-Veriş oranında dağıtılırlar.>>
Gelir Vergisi Durumu
İşletme hesabına göre defter tutanlar GV. Beyannamesinde Diğer Gelirlerin altında kesilen dekontu Risturn geliri olarak beyan ederler.
Bilanço usulüne göre defter tutanlar ise Tek Düzen Hesap Planına göre 64. grup Olağan Gelir ve Kârlar Hesabında izlerler.

Risturn Peşin Alınması
____________________ / ____________________
100 KASA HESABI
640 İŞTİRAKLERDEN TEMETTÜ GELİRİ
____________________ / ____________________

Mal Karşılığı Verilen Risturn
____________________ / ____________________
153 TİCARİ MALLAR
191 İNDİRİLECEK KDV
320 SATICILAR
___________________ / _____________________

Fatura Geldiğinde
___________________ / _____________________
320 SATICILAR
640 İŞTİRAKLERDEN TEMETTÜ GELİRİ
____________________ / ____________________

FİRE
Ticaret ve Sanayi Odalarının yayımlamış olduğu fire zayiat listesinde eczanelerde %3 - %5 arası olarak görülmektedir.
Örnek:
Dönem Başı Mal Mevcudu : 20.300,00
Dönem İçi Alışlar : 180.400,00
TOPLAM : 200.700,00
200.700,00 * %3 =6.021,00
-Firenin yayınlanmış olan oranlar içerinde olması durumunda yapılması gereken muhasebe kaydı.
_______________ / _______________
659 DİĞER OLAĞAN GİDER 6.021,00
VE ZARARLAR HS.
153 TİCARİ MALLAR 6.021,00
_______________ / _______________
*** Bozulan malların daha önce indirim konusu olan KDV si daha sonra ayrıca beyan edilecektir.

KÂRLILIK HESAPLANMASI

Eczane işletmelerinde geçmiş yıllara kıyasla kârlılık oranları çok farklılık arz etmektedir.
İlaçları alış fiyatlarına, ithal ve yerli ilaç alış koşullarına göre kârlılık oranları değişiklik arz etmektedir. Muhasebeci, mali müşavirler ve eczacılar için kârlılık hesaplamaları oldukça karmaşık olmasından dolayı hesaplamalar zorlaşmıştır.
Eczane işletmecileri kârlılıkların gerçek durumunu bilmesi için hangi ilaçtan ne kadar alınmış, ne kadarı satılmış, ne kadar elde stok kalmış gibi verilerin sağlıklı bir şekilde muhasebeye yansıması için verilerin aktarılması yönünde bilgisayar programlarında takibi gerekmektedir.
Maliye Bakanlığı denetim elemanları incelemede karmaşık olan kârlılık oranlarında sağlıklı bir tespit yapması mümkün olamayacak bu da karşılıklı uyuşmazlık durumunu ortaya çıkaracaktır.
Eczane işletmelerinin Bağ-kur’ a kesmiş olduğu faturalarda temmuz ayından itibaren anlaşma gereği kuruma yapılan %3,5 iskontolar faturalarda gözükmemekle bu da ilerde sorun olarak karşımıza çıkmaktadır.
Maliye Bakanlığı tarafından fatura üzerinde gözükmeyen iskontoları kabul etmemekte buda uyuşmazlıklara neden olacaktır. İspat yükümlülüğü eczacı işletmelerine düşmektedir. Ayrıca bu verilen iskontoların 3 aylık geçici vergi dönemlerinde alınan iskontolardan düşülmesi ve kârlılıkların buna göre hesaplanması gerekir burada gözden kaçan bu durumu muhasebeci ve mali müşavirleri uyarmamız gerekecektir.
Eczane işletmelerinin resmi kurumlara kesmiş olduğu faturalar vergi usul kanunu hükümlerine aykırı olup bu konuda eczacı odaları ve birliğe görev düşmektedir. Maliye Bakanlığı ile görüşülerek resmi kurumlara kesilen faturalarda vergi usul kanunu hükümlerine tabii değildir ibaresinin sirkülerle alınması halinde inceleme elemanı karşısında uyuşmazlıklar önlenecek aynı zamanda eczacının karşısında bir tehdit unsuru olan her fatura için usulsüzlük cezası ortadan kalkacaktır.
İlaç fiyatları için yeni kriterler belirlendi. İlaç fiyatları için bundan böyle AB ülkeleri arasında en düşük fiyatlar kriter alınacak. Bu kararın ardından ilaçta kâr payları aşağıdaki gibi belirlendi.
Depocuya satış fiyatının Depocu (%) Eczacı (%)
10 milyon TL’ ye kadar olan kısmı için 9 25
(10 milyon dahil )
10-50 milyon TL arasında kalan kısmı 8 24
( 50 milyon dahil )
50-100 milyon TL arasında kalan kısmı 7 23
( 100 milyon dahil )
100-200 milyon TL arasında kalan kısmı 4 16
( 200 milyon dahil )
200 milyon TL üstünde kalan kısmı için 2 10

ÖRNEK

Mükellefin 2005 takvim yılında satışını yapmış olduğu emtiaların dönem başı, dönem sonu stok miktarları, dönem içinde yapmış olduğu emtia alışları ile satışların maliyeti ve brüt satışları toplamı aşağıdaki şekildedir.

1.
Dönem Başı Stok
5.839,89
2.
Dönem İçi Alışlar
525706,83
3.
Dönem Sonu Mal Mevcudu
75624,32
4.
Satışların Maliyeti
455.921,40
5.
Brüt Satışlar
537987,29
6.
Brüt Kârlılık Oranı ((5-4)/4)
18%


Yukarıdaki tablodan da anlaşılacağı üzere mükellefin 2005 takvim yılı brüt kârlılık oranı; 537.987,29.-YTL. (brüt satışlar) – 455.921,40.-YTL. (satışların maliyeti) / 455.921,40.-YTL. (satışların maliyeti) = % 18 olarak beyan ettiği tespit edilmiştir.
Stok * Alım Iskontoları
Stoklardaki İskonto Payı = ----------------------------------
Dönem İçi Alışlar

75.624 * 56.681
Stoklardaki Iskonto Payı = --------------------------- = 8153
525.706

Net Iskonto = 56.681 – 8153 = 48.528

Mükellefin 2005 takvim yılında emtia alışlarını ağırlıklı olarak 5 firmadan yaptığı tespit edilmiş olup, bu firmalardan istenilen bilgiler doğrultusunda ilaçların alış maliyetleri, almış olduğu iskontoların ( mal fazlası iskontosu – nakit iskontosu – kurum indirimi ) toplam tutarı, eczane kârı ve ilaçların eczane perakende satış fiyatları toplamı, aşağıdaki tabloda yer almaktadır.

Sıra No
Eczane Perakende Satış Tutarı (KDV Hariç )
Eczane Kârı
Mal Bedeli
Uygulanan İskonto ve İndirimler
EczaneAlış Maliyeti (KDV Matrahı)
KDV
Meltem Ecza Deposu
56.301,44
11.169,50
45.131,94
16.896,70
28.235,96
2.274,36
As Ecza Deposu
102.152,49
19.607,56
82.544,93
14.031,36
67.706,67
5.461,86
Selçuk Ecza Deposu
169.124,17
29.596,73
139.527,44
28.807,29
110.720,15
8.903,24
Bursa Ecza Koop
444.005,85
83.323,57
360.682,28
64.521,51
296.160,77
23.977,02
Es Ecza Deposu
38.116,17
7.367,42
30.748,75
6.114,47
24.648,07
1.967,57
Toplam
809.700,12
151.064,78
658.635,34
130.371,33
527.471,62
42.584,05


Mükellefin 2005 takvim yılında emtia alışlarını ağırlıklı olarak 5 firmadan yaptığı tespit edilmiş olup bu firmalardan istenilen bilgiler doğrultusunda mükellefin 2005 takvim yılında yapmış olduğu emtia alış miktarları, kârlılık oranları ve firmalardan yapmış olduğu alışların toplamı alışlara oranı aşağıdaki gibidir.

Sıra No
Ecza Deposu
Eczacı Alış Maliyeti
(KDV Matrahı)
Eczacı Perakende Satış Tutarı (KDV Hariç) YTL
Kârlılık Oranı ( % )
ToplamD.İçi Alışlara Oranı
( % )
1.
Meltem Ecza Deposu
28.235,96
56.301,44
0,99
0,05
2.
As Ecza Deposu
67.706,67
102.152,49
0,51
0,13
3.
Selçuk Ecza Deposu
110.720,15
169.124,17
0,53
0,21
4.
Bursa Ecza Koop.
296.160,77
444.005,85
0,50
0,56
5.
Es Ecza Deposu
24.648,07
38.116,17
0,55
0,05
6.
Toplam Alışlar ( 1+2+3+4+5 )
527.471,62
809.700,12
0,54
1,00
7.
Dönem İçi Alışlar
527.706,83


100,00


Yukarıdaki verilerden de anlaşılacağı üzere mükellefin 2005 takvim yılında brüt kâr oranı % 18 olarak beyan ettiği tespit edilmiştir. Bilindiği üzere ecza depoları; ilaç satışları için fatura düzenlerken, öncelikle ilaçların üzerindeki perakende satış fiyatlarını ( eczacı kârı ve KDV dahil ) faturaya yazmakta, sonra bu tutardan sırasıyla KDV’ yi, eczacı kârını, peşinat ve mal fazlası iskontoları ile kurum indirimini düşerek KDV’ siz satış tutarını bulmakta, bu tutara KDV’ yi ilave ederek fatura tutarını hesaplamaktadır. Dolayısıyla eczacı açısından söz konusu fatura bedelinin KDV hariç tutarı alınan ilacın alış maliyetini göstermektedir.
Yukarıdaki verilerden de anlaşılacağı üzere mükellefin 2005 takvim yılındaki ilaç alışlarını % 56’nı Bursa Ecza Koop dan yaptığı tespit edilmiştir. Mükellefin bu ecza deposundan yapmış olduğu alışların mal bedeli 296.160,77 YTL dir, eczanenin kârı ise 83.323,57 YTL dir, bu rakamlara göre eczanenin kârlılık oranı % 28 olduğu görülmektedir. Bu oran Sağlık Bakanlığı’nın belirlemiş olduğu Beşeri ve Tıbbi Ürünler Fiyatlandırılmasına Dair Kararın 10. maddesine göre belirlenen eczacının azami kâr haddi oranına uygundur. Ancak yukarıda da açıklandığı üzere; bu orana eczacının depodan aldığı mal fazlası iskontosu, nakit iskontosu ve kurum indirimi dahil değildir. Belirtilen bu indirim ve iskontolar dikkate alındığında yukarıda ki tablodan da anlaşılacağı üzere; mükellefin yıl içerisinde almış olduğu ilaçların %100 ünü oluşturan 5 firmadan edinilen bilgiler doğrultusunda ağırlıklı ortalama yöntemi ile belirlenen brüt kâr marjı % 53,5 olarak tespit edilmiştir. Dolayısıyla mükellefin 2005 takvim yılı gayri safi kârlılık oranı tespit edilirken bu oranın dikkate alınması gerekmektedir.
Mükellefe; 2005 takvim yılında brüt kârlılık oranını % 18 olarak beyan ettiği ve bu beyanının mal alışı yapmış olduğu firmalardan istenen bilgilere göre düşük olduğu tespit edildiği ve bunun nedeni sorulduğunda mükellef cevaben “sehven bazı satışlarımıza belge düzenlememiş olabiliriz ancak herhangi bir kastımız yoktur.” Şeklinde beyan ve ifade etmiştir.
Rapora ekli tutanakta yer alan mükellefin ifadesinde de belirtildiği üzere; mükellef resmi kurumlara fatura bedeli üzerinden % 3,5 kurum iskontosu yaptığı ve bu iskontoların toplam tutarının faturalar üzerinden 20.336,18 YTL (KDV Hariç) olduğu tespit edilmiştir.
Ayrıca resmi kurumlara fatura edilen ilaçlar için kurum indirimi adı altında %4 ile %11 arasında bir indirim uygulandığı tespit edilmiştir. Ancak mükellefin resmi kurumlara düzenlemiş olduğu faturalarda ilaçların etiket fiyatı üzerinden direk olarak kurum indirimi düşülmüş tutarının faturaya yansıtıldığı tespit edilmiştir. Dolayısıyla resmi kurumlara düzenlenen faturalarda yer alan brüt tutarların kurum indirimi yapılmış tutarlar olduğu ortaya çıkmaktadır ki; bu durumda mükellefin lehine bir düşünceden hareketle resmi kurumlara düzenlenen faturaların brüt tutarına isabet eden, maksimum % 11 oranındaki, kurum indiriminin; yukarıda tespit edilen kâr marjı üzerinden hesaplanan olması gereken satış hasılatından düşülmesi gerekmektedir. Dolayısıyla mükellefin yıl içerisinde resmi kurumlara düzenlemiş olduğu faturaların brüt tutarı olan 596.220,80 YTL ( KDV Hariç ) üzerinden iç yüzde yöntemi ile hesaplanan ( 596.220.,80 / 0,89 – 596.220.80=) 73.690,21 YTL kurum indiriminin olması gereken hasılattan düşülmesi gerekmektedir.
Rapora ekli tutanakta belirtildiği üzere mükellef; eczanede perakende olarak satılan ilaçlarda, kırılma, dökülme, tarihinin geçmiş olması, elde kalması gibi nedenlerle ortalama olarak % 3 oranında fire meydana geldiğini ifade etmiştir. Bu konuda Danıştay 3. dairesinin 12.11.1986 tarih ve 2208 sayılı kararında “ilaçların kırılma, dökülme, bayatlama, akma ve buharlaşma sebebiyle vereceği % 3 firenin satılan emtianın maliyet bedeline uygulanması gerektiği” belirtildiğinden, mükellefin bu konudaki beyanı Denetmenliğimizce de kabul görmüştür.
Yukarıda yapılan açıklamalar çerçevesinde mükellefin 2005 takvim yılı olması gereken satış hasılatı tarafımızca aşağıdaki gibi hesaplanmıştır.
1
Beyan Edilen Satışların Maliyeti
455.921,40
2
Fire Tutarı ( 1 * 0,03 )
13.677,64
3
Hesaplamaya Esas Satışların Maliyeti(1-2)
442.243,76
4
KDV Hariç Satış Hasılatı ( 3 * 1,535 )
678.844,17
5
Tespit Edilen Kurum İndirimi
73.690,21
6
Faturalardan Tes.Edi.Kurum İskontosu
20.336,18
7
Olması gereken Satış Hasılatı Tutarı ( Y.İçi Satışlar ) ( 4-5-6 )
584.817,78
8
Beyan Edilen Yurt İçi Satışlar
537.987,29
9
Beyan dışı Bırakılan Hasılat Tutarı ( 7-8 )
46.830,49
10
KDV Tutarı ( 9 * 0,08 )
3.746,44

Mükellefin 2005 takvim yılında elde etmesi gereken satış hasılatının, beyan ettiği satış hasılatı ile karşılaştırılması sonucunda, belgesiz ilaç satışlarından kaynaklanan ve beyan dışı bırakılan KDV hariç hasılat tutarı yukarıdaki tabloda hesaplanmıştır. Bununla birlikte tarafımızca yeniden tespit edilip kabul edilen satışların maliyeti tutarı dikkate alınarak mükellefin 2005 takvim yılında olması gereken gelir tablosu aşağıdaki şekilde yeniden düzenlenmiştir.
Ayrıntılı Gelir Tablosu
Mükellefin Beyanı
Olması Gereken Beyan
Fark
Brüt Satışlar
537.987,29
584.817,78

Net Satışlar
537.987,29
584.817,78

Diğer Gelirler
1.700,74
1.700,74

Satışların Maliyeti
455.921,40
455.921,40

Brüt Satış Kârı
83.766,63
130.597,12

Faaliyet Giderleri
26.069,78
26.069,78

Faaliyet Kârı
57.696,85
104.527,34

Dönem Kârı
57.696,85
104.527,34
46.830,49


Yukarıdaki tablodan da anlaşılacağı üzere mükellef 2005 takvim yılında beyan dışı bırakılan satış hasılatı dikkate alındığında 46.830,49 YTL dönem kârını eksik beyan ettiği tespit edilmiştir. Mükellefin lehine hareketle 2005/IV döneminde yaptığı kabul edilmiştir.

ÖRNEK II
Mükellefin kayıtlarına göre, dönem içinde alım ve satımı yapılan emtiaların tutar olarak dengesini gösteren dökümü aşağıdaki gibidir. (Tutarlar YTL.dir )

İLAÇ
İTRİYAT

TOPLAM

Dönem başı Emtia Mevcudu
84.993,37
1.412,42
86.405,79
Dönem İçinde Satın alınan Emtia
225.672,67
7.348,37
233.021,04
Dönem sonu Emtia Mevcudu
98.054,17
2.300,62
100.354,79
Brüt Satışlar ( İlaç + Itriyat )
270.173,85


Net Satışlar
270.173,85


Satışların Maliyeti
212.611,87
6.460,17
219.072,04

Mükellef, 2005 yılı dönembaşı ve dönemsonu envanterinde yer alan emtiaları maliyet bedeli ile değerlediğini, dönem içinde doğal afetler ( yangın, sel v.s. ) nedeniyle herhangi bir emtia eksilme olmadığını, ancak yıl içinde bazı defalar fiyat indirimleri olduğunu, bunların da dikkate alınması gerektiğini, zira fiyatı düşen stok emtiaların etiket fiyatlarını düşürmek zorunda olduklarını ve düşük fiyattan sattıklarını, ayrıca kırılma, dökülme v.s. nedenler gözönüne alındığında, azami % 3’ lük bir kaybın olabileceğini ifade etmiştir.
Mükellef 2005 yılı içerisinde faturalar üzerinde gösterilen, eczacı kârı, özel iskonto, iskonto ve mal fazlası iskontosu gibi adlarla elde ettiği iskontoların tutarlarına ait veriler aşağıdaki gibidir. ( Faturalarda %11 ve %4 gibi değişik oranlarda yer alan kurum iskontoları, bu emtiaların satımında da aynen uygulandığından ve dolayısıyla da eczacı için bir kâr oluşturmadığından faturalardaki iskonto tutarlarından düşülmüştür. Bu nedenle aşağıdaki iskonto tutarlarına kurum iskontoları dahil değildir.)
225.672,67 YTL ilaç bedeli karşılığı; 84.021,27 YTL
Mükellef, 2005 yılı içerisinde satın aldığı ilaçlara ait faturalarda yer alan ve yukarıda dikkate alınmayan kurum iskontolarından ayrıca, Emekli Sandığı, SSK ve Bağ-Kur ile kamu kurumlarına düzenlediği faturalarda %3,5 oranında iskonto hesaplanmıştır. Bu iskontoların toplam tutarının 7.576.,86 YTL olduğu belirlenmiştir.
Mükellef, satış noksanlığının doğması halinde bunun, 2005 yılının Ekim, Kasım ve Aralık aylarında iş yoğunluğu ve elemanlarının dikkatsizliği nedeniyle sehven belgelerinin düzenlenmemesinden kaynaklanabileceğini ifade etmiştir. Ayrıca ıtriyatla ilgili işlemlerinin çok az oluşu nedeniyle ( Toplam alış payı içindeki payı % 3 ), bu emtialara ait belgelerin aynen düzenlenmiş olduğunu ve ıtriyatla ilgili emtiaların kârlılık oranının asgari % 25 olduğunu ifade etmiştir.
Mükellefin, alış faturalarında belirtilen kurum ıskontosu (%11 ve %4 oranında ) adı altındaki lehine miktarlar ise ıskonto toplamlarında dikkate alınmamıştır. Zira bu ıskontolar, resmi reçete bedellerinin ödenmesi aşamasında, eczacı tarafından ( Emekli Sandığı, S.S.K. ve Bağ-Kur ) aynı miktarlarda tenzil edilmektedir. Bu ad altında yapılan tenzillerin miktarının tespiti ise mümkün olmamaktadır. Bu nedenle kurum ıskontoları, aşağıdaki ıskonto toplamlarında yer almamaktadır.
Mükellefin, 2005 yılında satın aldığı ilaç faturaları üzerinde çeşitli adlarla elde ettiği ıskonto tutarlarına ait veriler aşağıda belirtilmiştir.
Yıl içerisinde satın alınan normal ilaç bedeli : 225.672,67 YTL
Bu tutarlardan elde edilen ıskontolar : 84.021,27 YTL
Yıl içerinde satın alınan ıtriyatlar : 7.348,37 YTL
Iskontoların Alışlardaki Payı : % 37,23

Mükellefin yıl içerinde satın aldığı toplam ilaç bedellerinden elde ettiği ıskontolara göre kârlılık oranı ( 84.021,27 YTL * 100 / 225.672,67 YTL =) % 37,23 dür. Yani ödevli 225.672,67.-YTL lik malı alırken, kendisine % 37,23 oranında ıskonto verilmiştir. Ancak burada dönem başı emtia ile dönem sonu emtianın da dikkate alınması gerekir. Bu nedenle gerek dönem başı emtia mevcuduna verilecek ıskonto payı ve gerekse dönem sonu emtia mevcudundan tenzil edilecek ıskonto payı da % 37,23 olarak dikkate alınacaktır.
Eczane işletmelerinde kazanç, mükelleflerin elde etmiş oldukları ıskontolardır. Yine evvelki bölümlerde yapılan hesaplamalar çerçevesinde mükellefin 2005 yılına ait kazancının aşağıdaki gibi olması gerekmektedir.
Burada dönem başı emtiaya isabet eden ıskontoların alıştaki ıskontolara ilavesi, ( zira bu emtiaların alışında da ıskonto elde etmiştir. ) dönem sonu emtialara isabet eden ıskontoların ise tenzili ( zira bu emtialar henüz satılmamıştır ) gerekmektedir. Buna göre yapılan hesaplama aşağıdadır.
Dönem başı İlaç Mevcudu ; 84.993,37 * % 37,23 = 31.643,03 YTL
Alışta elde edilen ıskonto ; 84.021,27 YTL
Dönem sonu İlaç Mevcudu ; 98.054,17 * % 37,23 = 36.505,56 YTL
Yapılan tespit ve hesaplamalarda, yerli ve ithal ilaç ayrımı yapılmamıştır. Mükellef de işlemlerinde bu ayrımı yapamadığından tespiti mümkün bulunmamaktadır. Bu nedenle toplam ilaçlar üzerinden hesaplama yapılmıştır. Bu durumda;
Dönem başı ilaç mevcudu ; 84.993,37 * % 37,23 = 31.643,03 YTL
Alışta elde edilen ıskonto ; 84.021,27 YTL
Toplam ; 115.664,43 YTL
Dönem sonu ilaç mevcudu ; 98.054,17 * % 37,23= 36.505,56 YTL
Kalan ıskonto ; 79.158,74 YTL
Mükellefçe verilen ıskonto ( % 3,5 ) 7.576,86 YTL
Net ıskonto ; 71.581,88 YTL

Mükellefin ıtriyatlardan elde ettiği kârı ise ;
Dönem başı mevcudu = 1.412,42 YTL
Satın alınan emtia = 7.348,37 YTL
Dönem sonu mevcudu = 2.300,62 YTL
S.M.M. = 6.460,17 YTL
Itriyat kârı = 1.615,04 YTL
TOPLAM KAZANÇ = 73.196,92 YTL

Hesaplanan bu kazanç tutarı zayiatlar dikkate alınmadan elde edilen kazançtır. Mükellef zayiatlarla ilgili olarak; dönem içinde doğal afetler (yangın, sel vs.) nedeniyle herhangi bir emtiada eksilme olmadığını, ancak yıl içinde bazı defalar fiyat indirimleri olduğunu bunların dikkate alınması gerektiğini, zira fiyatı düşen stok emtiaların etiket fiyatlarını düşürmek zorunda olduklarını ve düşük fiyattan sattıklarını, ayrıca kırılma, dökülme vs. gibi nedenler göz önüne alındığında, azami % 3’ lük bir kaybın olabileceğini ifade etmiştir. Bu durumda zayiat tutarı; 233.021,04 * % 3 = 6.990,63 YTL.dir. Elde edilen kazanç da ( 73.196,92 – 6.990,63 =) 66.206,29 YTL olacaktır.
Elde edilen bu ıskontolar tutarının, Satılan Malın Maliyetine ilavesi ile de, mükellefin ilgili yıldaki brüt satış tutarı elde edilecektir.
Dönem başı Emtia Mevcudu = 86.405,79 YTL
Satın alınan Emtia = 233.021,04 YTL
Dönem sonu Emtia Mevcudu = 100.354,79 YTL
S.M.M. = 219.072,04 YTL
Elde Edilen Iskonto ve Gelir = 66.206,29 YTL
Brüt Satış Tutarı = 285.278,33 YTL

Bu hesaplamalar ışığında, mükellefin Gelir Tablosunun aşağıdaki gibi olması gerekmektedir. ( Tutarlar YTL.dir)
Brüt satışlar 285.278,33
Net satışlar 285.278,33
Satışların maliyeti 219.072,04
Brüt satış kâr zararı 66.206,29
Faaliyet giderleri 16.131,99
Faaliyet kâr/zararı 50.074,30
GMSİ 1.650,00
Dönem kârı 51.724,30

Yukarıda görüldüğü üzere, mükellefin 2005 yılı kazancı 51.724.30 YTL dir. Bu tutar, 213 Sayılı V.U.K.nun 30/4 maddesi gereğince re’sen takdir edilmiştir. Bu tutardan 36.619,82 YTL.lik beyan edilen kâr düşüldüğünde, fark matrah (51.724,30 – 36.619,92 =) 15.104,48 YTL dir.
Bu hesaplamalar ışığında fark vergi tutarları aşağıya çıkarılmıştır.
Beyan Edilen Matrah
36.619,82
Matrah Farkı
15.104,48
Toplam Matrah
51.724,30
Hesaplanan Gelir V.
15.523,51
Önc. Tarhedilen Gelir V.
10.236,94
Re'sen Tarh.Fark Gelir V.
5.286,57

Tarhedilecek 5.286,57 YTL lik fark gelir vergisi üzerinden, 213 Sayılı V.U.K.nun 341. ve 344. maddeleri gereğince bir kat vergi ziyaı cezası kesilmesi gerekmektedir.

ÖRNEK III
İlaç Itriyat Toplam

Dönem başı mal mevcudu 3.826 1.655 5.481
Dönem içi alışlar 37.008 7.208 44.216
Dönem sonu mal mevcudu 5.374 4.075 9.449

Alış ıskontoları toplamı 1.374
Mal fazlası 2.227
TOPLAM 3.601
Dönem sonu mal mevcudunda ki ıskonto payını bulmak için aşağıdaki formülü kullanabiliriz.
Dönem içi ilaç alışları için ( 37.008.-) alınan toplam ıskonto (3.601.-) olursa ; Dönem sonu mal mevcudundaki ıskonto payı X olur orantısı ile :
5.374 * 3.601
-- ---------------------- = x x= 522,90
37.008


Yıl içinde alınan iskontolar toplamı 3.601
Dönem sonu mal mevcudu iskonto payı 523
----------
Yıl içinde satışların iskonto payı 3.078

Brüt Satışlar 49.996 (Maliyet+Kâr)
% 20 Ecz. Kârı - 9.999
--------------
Satılan Mal.Maliyeti 39.997

Eczacı Kârı 9.999
Iskonto Payı 3.078
--------------
Gayri Safi Kâr 13.077
Resmi Kurum isk. - 1.678
-------------
11.399
Genel Giderler 3.584
-------------
7.815
% 3 Fire 1.490 ( 49.697 * % 3 )
-------------
Net Kâr 6.325
Risturn Geliri 215
-------------
Toplam Kâr 6.540

Kaynak: Bursa SMMM Odası