Dönemsonu İşlemleri

Dönemsonu İşlemleri


• Bir muhasebe döneminin sonunda hesapların dökümünü gösteren genel geçici mizan, dönem sonu (envanter) bilgileri olmaksızın bilanço ve gelir tablosunun doğru düzenlenmesine olanak vermez. Çünkü, mal hareketlerinin kayıt yöntemlerindeki farklılıklar, bazı alacakların tahsil olanağının kısmen veya tamamen ortadan kalkması, yabancı paralarda ve menkul kıymetlerde meydana gelen değer değişiklikleri, duran varlıkların amortismanı, borçlarda meydana gelen değişiklikler ile gelir ve giderlerle ilgili tahakkuk, tahsil ve ödeme işlemlerinden kaynaklanan farklılıklar gibi nedenlerle varlık, borç, öz sermaye, gelir ve gider unsurlarının gerçek değerleriyle hesaplarda görünen değerleri her zaman aynı olmaz. Adı geçen unsurların gerçek veya gerçeğe en yakın değerleriyle ilgili hesaplarda gösterilmesi ve bu hesaplardan yararlanılarak düzenlenen mali tablolarda işletmenin durumuyla ilgili doğru bilgilerin yer almasının sağlanabilmesi için dönem sonu işlemleri gereklidir.

Dönem sonu işlemleri nelerdir ve her bir işlem ne zaman ve nasıl yürütülür?

• Dönem sonu işlemleri; sayım, değerleme ve dönem sonu envanter kayıtları olmak üzere üç aşamada özetlenebilir.

• Sayım adı verilen aşamada; işletmenin sahip olduğu varlıklar ile borçların miktar olarak tespiti ve kontrolü yapılır. Değerlemede ise sayım aşamasında miktar olarak belirlenen varlıklar ile borçların para cinsinden tutarları (kaç liralık oldukları) belirlenir.

Böylece varlık ve borçlar muhasebe diliyle ifade edilebilir hale getirilmiş olur. Değerleri tam ve gerçeğe uygun olarak belirlenmiş varlıklar ile borçlar arasındaki fark da öz sermayeyi verecektir. Sayım ve değerleme işlemlerinin tümüne "muhasebe dışı envanter" adı verilmektedir.

• Bundan sonra, mevcut muhasebe kayıtları ile muhasebe dışı envanter bilgilerinin karşılaştırılması sonucunda ortaya çıkan farkları, hesaplarda düzeltmeler yaparak gidermek üzere, gerekli kayıtlar (yevmiye ve büyük defterde) yapılır. Bu kayıtlara da "muhasebe içi envanter" adı verilmektedir. Dönem sonunda bulunacak kar veya zararın vergi yasalarımız açısından durumu nedir?

• Dönem sonu işlemleri kapsamındaki "değerleme" ile ilgili hükümlerin Ticaret Kanunu ile Vergi Usul Kanunu’nda farklı biçimde düzenlenmiş olması, uygulamada iki farklı kar kavramının ortaya çıkmasına neden olmuştur. Uygulamada muhasebe ilkeleri

ve Ticaret Kanunu hükümlerine göre bulunan kara "ticari kar", Vergi mevzuatına göre bulunan kara ise "mali kar" (vergi karı veya vergi matrahı) adı verilmektedir. Mali kar, üzerinden vergi hesaplanacak tutar olmaktadır