Ticaretin Sınıflandırılması....

TİCARETİN SINIFLANDIRILMASI
Coğrafya bakımından Ticaret
1- İç Ticaret: Bütün alım satımların memleket sınırları içinde vatandaşlar tarafından yapılmasına denir.
2- Dış Ticaret: Ulusal sınırlar aşılarak diğer memleketlerle yapılan ticarettir.
Üçe ayrılır
a) İhracat: Kendi sınırlarımızda üretilen malların dış ülkelere satılmasıdır. Gelişen ülkelerin hedefi üretimi arttırıp malları dış ülkelere satarak döviz kazanarak yatırım yapmaktır.
b) İthalat: Kendi sınırlarımızda bulunmayan malların dış ülkelerden satın alınmasıdır.
c) Transit Ticaret:Bir ülkeden diğer bir ülkeye gidecek malların bir kısmının ulusal sınırlarda bir müddet kalmasıdır. Ülkeye döviz kazandırması bakımından önemlidir.
Satın Alma Bakımından Ticaret
1- Toptan Ticaret: Üreticilerden aracı kurumlara yapılan büyük ölçüdeki satışlardır. Bu işi yapanlara toptancı denir.
2- Yarı Toptan Ticaret: Üretici ve toptancıların hem satıcı hem de tüketicilere yaptığı satışlardır.
3- Perakende Ticaret:Doğrudan tüketicilere yapılan satışlardır. Bu satış çeşidinde üretici veya aracılar satışı tüketiciye yaparlar.
Kanunlar Bakımından Ticaret
Ticaretin kanunlara uygun yapılmasıyla ilgili düzenlemeleri kapsar. Anlaşmazlıkların hangi yollarla çözüleceğine ait çalışmaları takip eder. Ticaretin hukukla ilgili kısmıdır.
1- Serbest Ticaret: Yürürlükteki kanun ve tüzüklere uyularak herkes tarafından yapılan ticarettir.
2- Sınırlanmış Ticaret: Halkın genel sağlığını korumak amacıyla ve diğer sebeplerle, bir memleketin mal ve hizmet ticaretinin yapılması kanunlarla sınırlandırılmış ticaretidir. Burada amaç, bütünlüğü ve kamu düzenini sağlamaktır.
3- Tekel Altına Alınmış Ticaret: Ulusun korunması, düzenli yaşaması ve bunun devamı için devlet bir kısım işleri ve bunlara ait ticareti kendi üzerine almıştır. Kanunlarla düzenlenmiş olan bu işleri kamu kurum ve kuruluşları yapabilir. Örnek: TCDD. İşletmeleri, Merkez Bankasını para basması, PTT. Hizmetleri devletçe Tekel altına alınmıştır.
TİCARETİN SINIFLANDIRILMASI
Tacir: Ticari bir işletmeyi kısmen de olsa kendi adına işleten kimseye tacir denir. Bir kişinin tacir sayılması için aşağıdaki şartları taşıması gerekir.
1- Ticari bir işletmenin var olması,
2- Ticari işletmenin işletilmesi,
3- Ticari işletmeyi kısmen de olsa kendi adına işletmesi.

Tacirler kanun karşısında kişilik olarak ikiye ayrılır:
a) Gerçek Kişi Tacirler,
b) Tüzel Kişi Tacirler: Tüzel kişi sayılan ticaret şirketleri ile ticari bir işletme işleten devlet, vilayet, belediye gibi kamu tüzel kişileri tarafından kurulan işletmeler ile derneklerin kurdukları işletmelerdir. Örnek: Ziraat Bankası, Etibank, TC. Şeker Fabrikaları gibi.
Vergi Kanunları Bakımından Tacirler
Vergi kanunları bakımından tacirler iki sınıfa ayrılır.
Birinci sınıf Tacirler
1- Birinci Sınıf Tacirler: Satın aldıkları malları olduğu gibi ve işledikten sonra satan ve yıllık alımlarının tutarı 65. 000 YTL.yi veya satışlarının toplamı 85.000 YTL.yi aşanlar,
2- Birinci bentte yazılı olanların dışındaki işlerle uğraşıp da bir yıl içinde elde ettikleri gayri safi iş hasılası ....................YTL.yi aşanlar,
3- Bir ve ikinci bentlerde yazılı işlerin birlikte yapılması halende, ikinci bentte yazılı iş hasılatının beş katı ile yıllık satış tutarının toplamı 65.000 YTL.yi aşanlar,
4- Her türlü ticaret şirketleri,(Adi şirketler iştigal çeşidi yukarıdaki bentlerden hangisine giriyorsa o bent hükümlerine tabidir.)
5- Kurumlar vergisine tabi olan diğer tüzel kişiler, birinci sınıf tacir sayılır.
6- İhtiyari olarak bilanço esasına göre defter tutmayı tercih edenler birinci sınıf tacir sayılır.
İkinci Sınıf Tacirler
İşletme hesabına göre defter tutan ve aşağıdaki özellikleri taşıyanlar ikinci sınıf tacir sayılırlar,
1- Vergi usul kanununun 177. maddesinin dışında kalanlar,
2- Kurumlar vergisi mükelleflerinden işletme hesabı esasına göre defter tutmalarına Maliye Bakanlığınca müsaade edilenler,
3- Yeni işe başlayan tacirler, yıllık iş hacimlerine göre sınıflandırılıncaya kadar ikinci sınıf tacir gibi hareket edebilirler.
Tacirlerin Sınıf Değiştirmesi
Tacirler birinci sınıftan ikinci sınıfa veya ikinci sınıftan birinci sınıfa geçiş yapabilirler. Buna göre:
Birinci sınıftan İkinci Sınıfa Geçiş
İş hacmi bakımından birinci sınıfa dahil olan tacirlerin durumları aşağıdaki şartlara uyduğu takdirde, bunlar bu şartların tahakkukunu takip eden hesap döneminden başlayarak ikinci sınıfa geçebilirler. İkinci sınıf tacir olmanın şartları şunlardır.
1- Bir hesap döneminin iş hacmi VUK.nun 177. maddesinde yazılı hadlere göre %20 yi aşan bir oranda düşük olursa,
2- Arka arkaya üç dönemin iş hacmi kanundaki hadlerden %20 ye kadar bir oranda düşük olursa, tacir birinci sınıftan ikinci sınıfa geçiş yapar.
İkinci Sınıftan Birinci Sınıfa Geçiş
İkinci sınıfa dahil tacirlerin iş durumları aşağıdaki şartlara uyduğu taktirde bunlar, bu şartların tahakkukunu takip eden hesap döneminden başlayarak birinci sınıfa geçerler.
1- Bir hesap döneminde iş hacmi kanundaki hadleri %20 oranında aşarsa,
2- Arka arkaya iki dönem iş hacmi kanundaki hadleri %20 oranına kadar aşarsa
3- İkinci sınıf tacirler kendi istekleri ile bilanço esasına göre defter tutmak isterlerse (ihtiyari sınıf değiştirme) sınıf değiştirirler.
Tacirin Sorumlulukları
Türk Ticaret Kanununa göre tacirlerin 2 çeşit sorumlulukları vardır. Bunlar:
Birinci Derece Sorumluluklar
1- İflasa tabi olmak,
2- Ticaret ünvanı seçmek ve kullanmak,
3- Ticaret siciline kayıt olmak,
4- Ticaret defterleri tutmak.
İkinci Derece Sorumluluklar
1- Basiretli bir iş adamı gibi hareket etmek,
2- İhbar ve ihtarlara belirli şekillerde uymak,
3- Fatura ve makbuz verme mecburiyeti,
4- Her çeşit borçlarının ticari sayılması,
5- Ücret ve cezanın indirilmesini isteyememek,
Tacirin Hakları
Tacirlerin sorumlulukları yanında kanundan doğan hakları da vardır. Tacir hakları Türk Ticaret Kanunu ve diğer ilgili kanunlarla güvence altına alınmıştır. Tacir hakları şunlardır.
1- Ücret isteme hakkı,
2- Faiz isteme hakkı,
3- Faiz oranını serbestçe tayin etme hakkı
4- Gecikme faizi alma hakkı,
5- Oda seçimlerine katılma hakkı.

Tacirlerin Yükümlülükleri
Tacirlerin genel sorumluluk ve hakları dışında çeşitli kamu kurumlarına karşı yükümlülükleri bulunmaktadır. Bunlar:
Maliyeye Karşı Yükümlülükler
1- İşe başlama bildirimi,
2- İşi bırakma bildirimi
3- İş ve konu değişikliği bildirimi,
4- Defter tutma yükümlülüğü,
5- Beyanname verme Yükümlülüğü
6- Vergi levhası asma yükümlülüğü,
7- Ödeme kaydedici cihaz kullanma yükümlülüğü,
8- Vergi karnesi alma yükümlülüğü,
9- Katma değer vergisi yükümlülüğü,
10- Stopaj yükümlülüğü,
Sosyal Sigortalar Kurumuna Karşı Yükümlülükler
1- İş yeri bildirgesi
2- Sigortalı işe giriş bildirgesi
3- Aylık sigorta prim bildirgesi
4- Dört aylık sigorta prim bildirgesi
Bağ-Kur’a Karşı Yükümlülükler
1- Bağ-Kur giriş bildirgesi
2- Bağ-Kur basamak seçimi
3- Basamak yükseltmek.
Diğer Kurum ve Kuruluşlara Karşı Yükümlülükler
Belediyelere Karşı Yükümlülükler: İlan ve Reklam Vergisi, Eğlence Vergisi, Haberleşme Vergisi, Elektrik ve Doğal Gaz Tüketim Vergisi, ve tatil günlerinde Çalışma Ruhsatı Harcı adı altında vergi alınmaktadır.
Ticaret Siciline Karşı Yükümlülükler; Tacirler ticaret siciline kayıt olmak zorundadırlar.
Meslek Kuruluşlarına Karşı Yükümlülükler: Doktorlar tabipler odasına. Avukatlar baroya, Esnaf ve Sanatkarlar Esnaf derneklerine, kaydolmak zorundadırlar.
Bölge Çalışma Müdürlüğüne Karşı Yükümlülükler: Tacirlerin işletmelerine işçi alma ve çıkarma durumlarında Bölge çalışma Müdürlüklerine bir ay içinde bildirimde bulunmak zorundadırlar.