Dvd (-)(+) r/rw karmaşasına son
DVD medyanız eksi mi artı mı? Bir kere mi yazılabilir, defalarca mı? DVD standartları konusunda aklınızı kurcalayan tüm soruların yanıtı bu yazıda...
DVD medyaları arasındaki standart bol¬luğu akıllara hangisi en uygunu sorusunu getirir. Bu sorunun aslında tek ve net bir yanıtı yok. Zira bu standartların her birinin hem kendilerine göre belirli avantajları, hem de kullanılacakları yere göre farklı uyumluluk sorunları var. Dolayısıyla tek bir seçenekten bahsetmek imkansız. Zaten DVD standartlarının ortak bir zemine oturmuş olmamasından da kastedilen aslında bu farklı DVD medyaları bolluğudur. Diğer taraftan CD cephesindeyse karşımızda topu topu 2 farklı standart var. Bir kere yazılabilir CD'ler ve defalarca yazılabilir CD'ler.
DVD medyalarında farklı standartlar olmasını tıpkı dijital fotoğraf makinelerinin bellek kartları gibi düşünebiliriz. MMC, SD, CF, MS, MS Duo gibi akla ilk gelen kartların hepsinin yaptığı işlem aslında aynı. Veri depolamak. Ama bu kartların tamamının fiziksel görünüşleri birbirlerinden farklı ve bu yüzden de bellek kartları okuyucuları bu kartların tamamını okuyamaz. Ancak yeni nesil bellek kartlarında 5-in-1 (5'i bir arada) gibi ibarelerle gösterilen farklı türdeki bellek kartları yuvalarını tek bir çatı altında toplama özelliği DVD medyaları için de geçerli; ufak bir farkla.
DVD medyalarının tamamı ya 12 ya da 8 cm çapındalar. Yani fiziksel görünüşleri dışarıdan bakıldıklarında birbirlerinin tıpatıp aynısıdır. Asıl fark bilgileri depolama mimarilerinde yatmaktadır, işte DVD medyalarındaki faklı standartlar karmaşası kavramı da bu mimarilerde gizlidir.
Gerçi günümüzde optik medya üreticileri kullanıcılara bu karmaşayı yaşatmayacak şekilde yazıcılar üretiyorlar. Yani DV-RAM de dahil tüm standartları okuyabilen ve yazabilen DVD yazıcılar sayesinde kullanıcılar bundan bir yıl öncesine göre daha avantajlılar.
Bunda her standart için ödenen lisans bedellerinin oldukça aşağıya çekilmesi sonuçta bu yeni maliyetlerin aynen DVD yazıcılara yansıtılmasının payı oldukça yüksek. Bu bilgiler ışığında yeni satın aldığınız bir yazıcıda - ya da + standardı ikilemi yaşamayacaksınız. Ancak yine de bu standartların her birinin hikayesini bilmekte yarar var.
Hangi standartlar var?
Günümüzde DVD standartları temel olarak üçe ayrılıyor, ancak 7 farklı spesifikasyon içeriyor. Spesifikasyonlar, iki standardın kendi aralarında yine ikiye ayrılmasından kaynaklanıyor. Birinci standart "DVD EKSİ" olarak adlandırılıyor ve "DVD-" şeklinde simgeleniyor. Bu simgeden sonra gelen R ya da RW harfleriyse o medyanın bir defa yazılabilir, ya da defalarca yazılabilir özelliğini simgeliyor; "DVD-R ve DVD-RW" gibi. Her iki seçenek için ayrı ayrı sepsifikasyonlar bu¬lunuyor. Dolayısıyla bu grubu kendi aralarında da ikiye bölmek çok daha doğru.
İkinci standartsa "DVD ARTI" olarak adlan¬dırılıyor ve "DVD+" şeklinde simgeleniyor. Benzer şekilde bu simgeden sonra gelen R ya da RW harfleri, aynen o medyanın bir defa yazılabilir ya da defalarca yazılabilir özelliğini gösteriyor; "DVD+R ve DVD+RW" gibi. Bu standarttaki her iki seçenek için de benzer şekilde iki farklı spesi¬fikasyon var.
Son ana DVD standardıysa DVD-RAM adını taşıyor. Bu sınıftaki medyalarda bir R ya da RW ayrımı yok. Çünkü mimarileri gereği doğuştan defalarca yazılabilir türdeler. Ayrıca DVD-RAM'ler tıpkı bir sabit disk gibi kullanılabilirler. Yani bu medyalara dosya yazılmaz, basitçe kopyalanır ve istenildiği an başka bir dosya topluluğu daha bu medyaya aktarılabilir, hatta dosyalardan istenilenler gerektiği zaman sanki bir sabit diskten siliniyormuş gibi yokedilebilir. Bu 5 farklı spesfikasyona ek olarak hem - hem de + yazılabilir Dual Layer spesifikasyonlarını da unutmamak gerek. Yeni nesil DVD sürücülerin bu yedi spesifikasyonu da destekler hale gelmeleri en azından masaüstü ve dizüstü bilgisayar pazarında önemli bir rahatlık sağlıyor. Zira bundan sadece bir-iki sene öncesine kadar DVD RAM'ler başka bir cihazla okunup yazılabilirken DVD-R medyalara DVD+RW yazıcılar herhangi bir veri yazamıyordu.
Bugünse yazıcınız tüm standartları, ya da en azından sadece DVD-RW ve DVD+RW'yi desteklediği sürece, piyasadan elde edeceğiniz boş DVD medyasının kullanılamaz durumda olma gibi bir olasılığı bulunmaz.
İlk DVD formatı: DVD-R
DVD Forum tarafından desteklenen DVD-R standardı ilk olarak 1997 yılında gö¬rücüye çıktı ve o zamanlar 3.95 milyon byte'lık bir kapasiteye sahipti. Bu rakam da¬ha sonra 4.7 milyon byte'a çıkarıldı.
Bu formatın en büyük geliştiricisi Pioneer firmasıdır ve ilk olarak video kaydı ihtiyacı düşünülerek oluşturulmuştur. Bu özellik daha sonraki sürümlerde datayı da kapsayacak şekilde genişletilmiştir.
DVD-R'lar tıpkı CD-R'lar gibi sadece bir kere yazılabilir medyalardır. Gerçi bu medyalar multisession tekniğiyle en fazla 191 defa veri yazma işlemine tabi tutula¬bilirler ancak, sonuçta disk yüzeyinin tamamına sadece bir kere veri yazılabilir. Tek yüzlü olabilecekleri gibi, DVD formatının sağladığı bir özellik olarak 2 yüzlü de üretilebilir. Bu durumda kapasite yaklaşık 2 katma çıkar (9.4 milyon byte). Bir DVD-R'da veri yazma hızı CD-R'larda olduğu gibi "x" katsayısıyla ifade edilir ancak bu kat¬sayının değeri saniyede 11.08 Mbit, yani 1.385.000 byte, ya da 1.352 KB'dir. Bu değer CD-R'larda kullanılan x katsayısının yaklaşık 9 katıdır (CD-R'larda bu katsayı saniyede 150 KB anlamındadır).
DVD-R'lara veri yazılırken genellikle CLV (Constant Linear Velocity), yani sabit lineer hız adı verilen bir teknik kullanılır. Bu teknikte DVD-R'a veri kaydedilmesini sağlayan lazer ışığının disk üzerindeki hareket hızı sabit kalır. Yazma işlemi diskin ortasından dışa doğru sürdürüldüğü için, diskin dönme hızı yazma işleminin sonlarına yaklaşıldığında yavaşlar.
Örneğin diskin dönme hızı yazma işlemine ilk başlandığında dakikada 1500 devire yakındır. Bu devir hızı disk uç noktalarına doğru gidildikçe dakikada 600 devrinde altına düşebilir.
DVD-R özellikleri
Sadece bir kere yazılabilir DVD medyalarıdır.
Piyasada çok rahat bulunabilirler
Bulunabilirliklerinin yanı sıra, sahip olunabilirlikleri de çok makuldür. Bugün bir DVD-R'ı 1 milyon TL'ye (1 YTL'ye) bile bulmak mümkün
CD-R'larla karşılaştırıldığında sahip olma maliyeti açısından çok daha avantajlı¬dır
İki yüzlü olan DVD-R'larda veri de¬polama kapasitesi 9.4 milyon byte'a çıkar
8 cm'lik mini DVD-R'lardaysa kapa¬site 1.6 milyon byte ile sınırlıdır
Fiziksel görünümleri bir CD ile tıpa tıp aynıdır. Çapları 12 cm, kalınlıkları ise 1.2 milimetredir
DVD-R standardında yazma hızı gü¬nümüzde resmi olarak 8x ile sınırlıdır. 16x spesifikasyonu halen onay aşamasındadır.
DVD-R'lara genellikle CLV ya da türevleri tekniğiyle veri yazılır. Bu yöntem özellikle DVD gösterimi gibi uygulamalar da son derece akıcı bir görüntü sağlar. Ancak yedekleme amacıyla yapılan yazma işlemle¬rinden sonra dosyalara erişim süresi CLV tekniğinde rakip standartlara göre daha uzundur.
Bir DVD-R medyanın yaşam ömrü uygun ısı, nem ve ışık ortamı sağlandığında 100 yıla kadar uzayabilir.
Günümüzde DVD-R medyaların en hızlı yazma işlemine izin verenleri 12x ile sı¬nırlıdır. Bu hız her ne kadar standart bir de¬ğer olmasa da, kimi DVD yazıcı üreticiler, özellikle 8x'lik medyalara daha hızlı veri yazabilmektedirler. Ancak DVD Forum tarafından 16x yazma hızını destekleyen DVD-R'lar için gerekli spesifikasyonlar geliştirici¬lerin dikkatine sunulmuş durumda ve bu spesifıkasyonların son halini alması bekleniyor. Diğer taraftan piyasada 8x hızlı DVD-R medya bulmaksa bugün için bile hala zor. Çok sınırlı sayıda üretici 8x hızlı DVD-R üretmeye başladı
DVD-R'lar piyasadaki çoğu DVD player'la uyumludur. DVD-R'a yazılmış olan bir DVD film rahatlıkla hem set-top-box türü cihazlarda çalışabileceği gibi PC'lerde de sorunsuzca oynatılabilir.
Defalarca yazılabilir bir format: DVD-RW
DVD Forum tarafından desteklenen bir diğer standart da DVD-RW'dir. 1999 yılının sonlarında görücüye çıkan bu formatın en büyük geliştiricisi tıpkı DVD-R'da olduğu gibi yine Pioneer firmasıdır. Tekrar yazılabilir DVD medyalarını simgeler. Veri depolama kapasiteleri diğer yazılabilir DVD med¬ya ailesinde olduğu gibi tek yüzde 4.7 milyon byte'dır.
Bu tip medyalar eski tip cihazlarla uyumluluk sorunu yaşayabilir. Son 2-3 yıl içinde üretilen DVD oynatıcılar DVD-RW medyalara kaydedilmiş video dosyalarını so¬runsuzca oynatabilir. DVD-RW'lerde, lazer ışığa duyarlı katmanın sürekli form değiştirebilir bir yapıda olmasından dolayı, defalarca veri yazımına izin verilir. Bir DVD-RW'de veriler tıpkı CD-R ya da DVD-R'da olduğu gibi tepeler ve çukurlarla disk üzeri¬ne yazılır.
Bir sonraki yazma işlemine başlamak içinse iki seçenek vardır. Ya ilk defa veri kaydedilecek DVD-RW diskte veri türü "multi-session" olarak seçilir, ya da disk ikinci kere kullanılmadan önce formatlanır. Eğer veri yazma türü "multi-session" olarak belirlenirse, kaydedilen görüntüler, ya da dosyalar DVD set-top-box türü cihazlarda algılanmayabilir. Bu nedenle bir DVD-RW'deki video dosyalarının sağlıklı bir şekilde çalışabilmesi için o medyanın kayıt işlemi sırasında "sonlandırılması" (Bu her DVD yazıcı programında "Finalize" seçeneği ile gösterilmiştir) gerekir.
Bir DVD-RW rnedyaya teorik olarak bin defa veri yazılıp silinebilir. Silme işlemi sadece diskin tamamının formatlanması şeklinde yapılabilir. Yazma işleminin 1.000 rakamıyla sınırlandırmasının ana nedeni, verilerin yazıldığı özel tabakanın üstündeki yansıtıcı tabakanın koruyucu özelliğinin kaybolmasıdır. Aslında bu yansıtıcı tabaka 100 kere yazma işleminden sonra giderek zayıflamaya başlar ve bine yaklaşıldığında tamamen etkisiz hale gelir. Bu nedenle lazer ışını, disk üzerindeki verileri artık okuyamaz.
DVD-RW medyalara veri yazma hızı günümüzde 4x ile sınırlıdır. Bu rakam önümüzdeki yıl içinde 8x hızına çıkabilir. Ancak tıpkı DVD-R medyalarda olduğu gibi, bu medya türünde de 4x hızlı ürün bulmak şimdilik zor gibi görünüyor.
