RAMAZAN
Kameri aylardan dokuzuncusunun ismi. Müslümanlarin oruç tutmakla mükellef olduklari, dinimizce yüce ve kutsal kabul edilen ay.
Ramazan, arapça bir kelimedir. Bu mübarek ay'a Ramazan isminin verilmesindeki hikmet söyle belirtilmistir:
1- Yaz sonunda, güz mevsiminin evvelinde yagip yeryüzünü tozdan temizleyen yagmur manasina "ramda" kelimesinden alinmistir. Bu yagmurun yeryüzünü temizledigi gibi, Ramazan ay'i da müminleri günah kirlerinden temizler. Nitekim bir hadis-i serifte Peygamber Efendimiz (s.a.s); Kim inanarak ve alacagi sevabi Allah'tan bekleyerek Ramazan orucunu tutarsa, geçmis günahlari bagislanir" (Buhari, Savm, VI) buyurmustur.
2- Günesin siddetli hararetinden taslarin yanip kizmasi anlamina olan "ramad" kelimesinden alinmistir. Böyle kizgin yerde yürüyenin ayaklari yanar, zahmet ve mesakkat çeker. Bunun gibi oruç tutan kimse de açlik ve susuzlugun hararetine katlanir, mesakkat çeker, içi yanar. Kizgin yer orada yürüyenlerin ayaklarini yaktigi gibi, Ramazan da müminlerin günahlarini yakar, yok eder.
3- Kilicin namlusunu veya ok demirini inceltip keskinlestirmek için yalabik iki tasin arasina koyup dögmek anlamina olan "ramd" dan alinmistir. Bu ay'a Ramazan isminin verilmesi de Araplarin bu ayda silahlarini bileyip hazirladiklarindan dolayidir (bk. M. Hamdi Yazir, Hak Dini Kur'an Dili, (t.y), I, 643-4).
Ramazan ay'ina "on bir ayin sultani" denilmistir. Bu ayin özelliklerini söyle siralayabiliriz:
1- Kur'an-i Kerim'de ismi açik olarak geçen tek ay Ramazan ayidir.
2- Kur'an-i Kerim bu ay içerisinde indirilmistir. Yüce Rabbimiz; Ramazan ay'i öyle bir aydir ki, insanlara dogru yolu gösteren, hidayeti ve hakki batildan ayirmayi açiklayan Kur'an, bu ayda indirildi" (el-Bakara, 2/185) buyurmustur.
3- Kur'an-i Kerim'de, "bin aydan daha hayirli" oldugu belirtilen Kadir gecesi bu ay içerisindedir.
4- Dinimizin bes temelinden biri olan oruç ibadeti bu ayda üzerimize farz kilinmistir. Kur'an-i Kerim'de; "Sizden kim bu aya yetirirse oruç tutsun" (el-Bakara, 2/185) buyurulur. Ramazan ay'i girince sartlarini tasiyan kimselere oruç farz olur (bk. Oruç). Ramazari ayinin girmesi iki durumdan biriyle sabit olur:
a- Ramazan hilalinin görülmesiyle (bk. Ru'yet-i Hilal),
b- Hilal her hangi bir sebepten dolayi görülemezse, Saban ay'i otuza tamamlanarak Ramazan orucuna baslanir. Hz. Peygamber (s.a.s) bu konuda söyle buyurmustur: "Ramazan ayinin hilalini görünce oruç tutunuz (Sevval ayinin) hilalini görünce iftar ediniz, oruç tutmayi birakiniz. Sayet gök yüzü kapaliysa Saban ayinin günlerini otuza tamamlayiniz" (Buhari, Savm, 5,11).
5- Fitir sadakasi vermek bu aya mahsus bir ibadettir (bk. Fitir Sadakasi).
6- Teravih namazi da bu ay'a mahsus ibadetlerimizdendir. Ebü Hüreyre (r.a)'dan söyle rivayet edilmistir:
"Resulullah (s.a.s)'in Ramazan hakkinda söyle buyurdugunu isittim: Kim inanarak ve sevabini umarak Allah rizasi için teravih namazi kilarsa geçmis günahlari bagislanir" (Buhari, Teravih,I; ayrica bk. Teravih).
7- Itikafa girmek: Ramazan ay'inin son on gününde itikafa girmek sünnettir. Hz. Peygamber (s.a.s) Ramazan'in son on gününde daha çok ibadet ve taatta bulunurdu. Hz. Aise validemizden söyle rivayet edilmistir:
"Resulullah (s.a.s) Ramazan ayinin son on günü girince elini etegini toplar, geceyi ihya eder ve ev halkini uyandirirdi" (Buhari, Kadr, V). Yine Hz. Aise (r.a.) dan söyle rivayet edilmistir: "Hz. Peygamber (s.a.s) Ramazan'in son on gününde vefatina kadar itikafa girdi. Irtihalinden sonra da zevceleri itikafa devam ettiler" (Buhari, Itikaf I).
8- Ramazan ayinda Kur'an-i Kerim'i okumak, hayir ve hasenatta bulunmak: Ibn Abbas (r.a.) dan söyle rivayet edilmistir: "Resulullah (s.a.s) insanlarin en cömerdi idi. Onun bu cömertligi Ramazan ay'i girip de kendisiyle Cebrail (a.s.) karsilastigi zaman daha da artardi. Cebrail (a.s.) Ramazan ay'i çikincaya kadar her gece Resulullah (s.a.s) ile bulusup, Resulullah (s.a.s) Kur'an'i arzeder (okur) du. Resulullah (s.a.s) Cebrail (a.s) ile bulustugunda insanlara rahmet getiren rüzgardan daha cömert, daha faydali olurdu" (Buhari, Savm, 7).
Hadis-i seriften Ramazan ayinda Kur'an-i Kerim'i hatmetmenin sünnet oldugu anlasildigi gibi, gücü yetenlerin çokça sadaka vermeleri, hayir ve hasenatta bulunmalarinin da sevap oldugu anlasilmaktadir. Enes (r.a)'dan rivayet edildigine göre Hz. Peygamber (s.a.s)'e; "Hangi sadaka daha faziletlidir?" diye sorulunca, "Ramazan ayinda verilen sadaka" buyurmustur (Tirmizi, Zekat, 28).
Ramazan ay'i dinimizce en faziletli ve mukaddes bir aydir. Bu konuda Peygamber Efendimiz (s.a.s)'den bir takim hadis-i serifler rivayet edilmistir:
Ebü Hureyre (r.a)'dan Resulullah (s.a.s)'in söyle buyurdugu rivayet edilmistir: "Ramazan ay'i girince göklerin kapisi (baska bir rivayette Cennetin kapilari) açilir, Cehennemin kapilari kapanir, seytanlar zincire vurulur" (Buhari, Savm, V).
Cabir b. Abdullah Resulullah (s.a.s)'in söyle buyurdugunu rivayet etmistir:
"Ümmetime Ramazan ayinda bes sey verilmistir ki bunlar benden önceki hiç bir peygambere verilmemistir":
1- Ramazan ayinin ilk gecesi olunca Allah Teala ümmetime (rahmet bakisiyla) bakar. Allah her kime (rahmet bakisiyla) bakarsa ona ebedi olarak azab etmez.
2- Aksamladiklarinda agizlarinin kokusu Allah katinda misk kokusundan daha güzeldir.
3- Melekler her gün ve gece onlara istigfar ederler,'Allah'tan bagislanmalarini dilerler.
4- Allah Teala Cennetine emredip; "Kullarim için hazirlanip süslen. Onlarin dünya mesakkatlerinden kurtulup, benim yurduma ve ihsanima istirahat için gelmeleri yaklasti" buyurur.
5- Gecenin sonu olunca, Allah hepsini bagislar. Orada bulunanlardan biri; "O gece Kadir gecesi midir?" deyince: "Hayir, çalisanlari görmüyor musun? Onlar çalisip islerini bitirince kendilerine ücretleri tam olarak ödenir" buyurdu (Beyhaki'den naklen et-Tergib, II, 92).
Ubade b. es-Samit (r.a)'dan: Resulullah (s.a.s) Ramazan ay'inin yeni girdigi bir gün söyle buyurdu:
"Size bereket ayi Ramazan geldi. Bu ayda Allah sizi kusatip rahmetini indirir. Günahlari bagislayip, dualari kabul eder. Allah bu ayda sizin hayir hususunda yarismaniza bakar ve sizinle meleklerine karsi iftihar eder. Allah'a hayir ameller takdim ediniz. Saki, günahkar, bu ayda Allahin rahmetinden mahrum olan kimsedir" (Taberani'den naklen et-Tergib, II, 99).
Ibn Hüzeyme'nin naklettigine göre Selman (r.a) söyle anlatmistir; Resulullah (s.a.s) bir Saban ayinin son gününde bize söyle hitab etti:
"Ey insanlar! Yüce ve mübarek bir ay'in gölgesi üzerinize basti. O ayda bir gece vardir ki bin aydan daha hayirlidir. Allah o ayda oruç tutmayi farz kildi. Geceleyin ibadet yapmayi (teravih) kilmayi nafile kildi. O ayda bir hayir isleyen kimse diger aylarda bir farz islemis gibi olur. O ayda bir farz isleyen ise diger aylarda yetmis farz isleyen gibidir. O, sabir ay'idir, sabrin karsiligi ise Cennettir. O, yardimlasma ay'idir. O ayda müminin rizki bollastirilir. O ayda kim bir oruçluyu iftar ettirirse bu, günahlarinin bagislanmasina ve Cehennemden kurtulmasina sebep olur. Ayni zamanda oruçlunun sevabi kadar sevap verilir. Oruçlunun sevabindan da birsey noksanlasmaz. " Ashab; "Ya Resulullah! Hepimiz oruçluyu iftar ettirecek bir sey bulamiyoruz" deyince Resulullah (s.a.s):
Allah bu sevabi oruçluyu kuru bir hurma ile veya bir yudum su ile ya da bir yudum süt karisigi ile iftar ettirene de verir. O öyle bir aydir ki; evveli rahmet, ortasi magfiret ve sonu da Cehennem atesinden kurtulustur. O ayda köle ve hizmetçilerinin yükünü hafifleten kimseyi Allah bagislar ve Cehennem atesinden kurtarir" (et-Tergib, II, 94-95).
