Atinalı Ksenephon

M.Ö. 430 - 335) Yunan filozofu ve yazarı. Gryllos'un oğlu olan, Sokrates'in felsefesini benimseyen Ksenephon, Prodikos'dan ders almıştır. M.Ö. 401'de dostlarından biriyle (Thebai'li Proksenos) Anadolu'ya geçti. Asker olmadığı halde Pers Krallığı'na yapılan sefere katılıp savaşın yenilgiyle sonuçlanmasından sonra paralı askerlerin geriye dönüşünde önemli rol oynadı (Onbinlerin Dönüşü).

Filozof, Anabasis (İç Ülkelerde Sefer) adlı eserinde bu seferi anlattı. Atina'da sürgün cezasına çarptırılınca Isparta'nın hizmetine girip Koroneia'da Atina'ya karşı savaştı (M.Ö. 396); daha sonra Isparta'nın Skillus'ta (Elis) kendisi için ayırdığı küçük bir araziye yerleşti. Burada karısı ve iki oğluyla (Gryllos ve Diodoros) yirmi yıl kadar yaşadı. Kitaplarının çoğunu Skillus'da yazdı. M.Ö. 371'de Isparta ile Elis arasında çıkan savaş yüzünden Skillus'u terk etmek zorunda kaldı ve Korinthos'a geçti.

M.Ö. 365'e doğru Atinalılar Ksenephon'un sürgün cezasını kaldırdılar, ama filozofun bundan sonra Atina'ya dönüp dönmediği bilinmiyor. Ksenephon bir çok eser yazdı, bu eserlerin tümü günümüze kadar gelmiştir, yalnız ikisinin Ksenephon'a ait olduğu şüphelidir: Athenaion Politeia (Atinalıların Devleti) ve bir inceleme yazısı olan Kynegetikos (Av Üzerine). Ksenephon'a ait olduğu kesin olarak bilinen eserler arasında şunlar sayılabilir: Sokrates ile ilgili inceleme yazıları:

Apologia Sokratus (Sokrtes Savunması); To Symposion (Şölen); Apomnemoncumata Sokratus (Sokrates'den Hatıralar); askeri hatıralar: Anabasis (Sefer); tarihi anlatılar: Hellenika (Hellen Olayları); Agesilas; tarihi ve felsefi bir roman: Kyru Paideia (Kyros'un Çocukluğu); iktisatla ve siyasetle ilgili eserler: Oikonomikos (İktisat Üzerine), Lakedaimonion Politeia (Isparta Devleti), Hieron (Kutsal), Paroi-Peri Prosodon Tes Athenaikes Politeias (Atina Devletlerinin Gelirleri Üzerine); teknik inceleme yazılar: Peri Hippikes (Binicilik Üzerine), Hipparkhikos (Süvarilik Üzerine). Ksenephon derin olmaktan çok açık görüşlü bir filozoftu.