Duyu

Duyu organlarının en önemlisi ve kuvvetlisi. Gözhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif omurgalılarda en gelişmiş duyu organı oluphttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif insanlarda mükemmelleşmiştir. Karanlık bir gecede gökyüzüne baktığımızda milyonlarca kilometre uzaklıktaki yıldızları görebilmekteyiz.

Basit yapılı canlıların bâzılarında (deniz yıldızlarıhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif öglena ve klorofilli su yosunları gibi) ışığa karşı duyarlı kısımlar mevcuttur. Su yosunları ve bitkilerinhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif özellikle çiçeklerinhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif görme ve hissetme kâbiliyetlerinin bulunduğunu gösteren ciddî araştırmalar mevcuttur.

Bâzı sürüngenlerdehttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif şakak kemiği içinde göze benzer bir organ görmeyi sağlar. Bunların gözleri ayrı ayrı görürler ve üzerlerinde pullar vardır (kozalaksı göz).

Su yüzeyinde yaşayan bâzı balıkların dört gözü vardır.Üstteki iki göz havayıhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif alttaki ikisi suyun içini görmeyi sağlar.

Eklembacaklıların hepsinde göz hareketsizdir ve gözlerinde göz billuru bulunmaz. Bunların gözühttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif çok sayıda sâde gözün birleşmesinden meydana gelmiştir (petek göz).

Örümceklerde göz billuru (lens) vardır. Gözleri oldukça gelişmiştir ve sayıları on ikiye kadar çıkar.

Gözün Yapısı (Anatomisi)

Göz önemihttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif hassâsiyetihttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif çeşitli darbelerden ve tesirlerden kolayca etkilenebilmesi dolayısıyla insan vücudunda sağlam bir miğfer içine yerleştirilmiştir.Gözün içinde bulunduğu ve kemiklerle çevrili bu boşluğa göz çukuru (orbita) ismi verilir.Üstte kaş ve kaş kemiğihttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif dışta ve altta şakak kemiğihttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif içte burun kökü ile çevrelenmiştir. Göz kapağıhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif yabancı maddelerden gözü korur. Göz çukurunun hacmi 29 cm3 kadardır.İçinde göz yuvarlağıhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif gözü hareket ettiren kaslarhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif damar ve sinirler ile bunlara yastık vazifesi gören yağ dokusu bulunur.

Göz yuvarlağı (glob): Gözhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif iç içe soğan zarı gibi üç tabakadan yapılmıştır.

a. Sert tabaka: En dışta oluphttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif bağ dokusundan yapılmıştır.Önde şeffaf saat camı gibi saydam tabaka (kornea)http://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif arkada beyaz renkli sert tabaka (sklera)dan meydana gelmiştir.Saydam tabaka 43 diyoptrilik kırma gücüne sâhiptir. Korneahttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif gözyaşıhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif göz içi suyu ve etrâfındaki damarlardan sızıntı yoluyla beslenir.Saydamlığını kaybedersehttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif göz cisimleri göremez olur. Sâdece ışığı ve hareketleri fark edebilir. Göz nakli ameliyatındahttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif saydamlığını kaybeden kısımhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif dâire şeklinde kesilerek çıkarılırhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif yerine ölü gözünden alınan parça konur.Gözün tamâmının nakli tıbben mümkün değildir. Sert tabaka (sklera) beyaz oluphttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif önde üzerini soğan zarına benzeyen kaygan ve damarlı bir mukoza (konjonktiva) örter.

b. Damar tabaka sert tabakanın içinde bulunur. Bol kan damarları ihtivâ eder. Bunlar gözün beslenmesini sağlar. Damar tabaka da üç kısımdan meydana gelmiştir:1) Koroid:Arkada büyük bir kısmını meydana getirir. 2) Siliar cisim: Koroid ile iris arasında oluphttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif uyum işini yapan siliar kas burada bulunur.Göz içi merceğini de lifçikler yardımı ile tutar. 3)İris Göze rengini verir ve gözün diyafram görevini yapar. İrisin ortasındaki boşluğa göz bebeği (pupilla) ismi verilir.Gözün rengi iristeki kromatofor hücrelerdeki pigment (renkli tânecikler) ile sağlanır.Pigment miktarı az ise göz açık renklihttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif fazla ise göz koyu renkli olacaktır. Bebeklerin irisindeki pigment miktârı dâimâ az olduğu için gözleri açık renklidir.

Göz bebeği (pupilla) devamlı küçülüp büyür.Işıktahttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif âni üzüntühttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif âni seshttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif âni soğuk veya sıcaktahttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif uyurkenhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif ameliyat için bayıltılanlarda küçülür.Karanlıktahttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif el kuvvetli olarak sıkıldığındahttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif kokainmanlarda ve can çekişme esnâsında büyür.

c. Sinir tabaka (retina): Gözün en iç tabakası oluphttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif görmeyi sağlayan kısım burasıdır. İki cins hassas hücresi vardır:Koniler ve batoneler (basiller). Bir gözde 5 milyon konihttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif 120 milyon basil bulunur.Koniler gündüz görmeyihttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif renk ve şekil görmeyi sağlarkenhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif basiller alaca karanlıkta ve etrâfı görmeyi sağlar.

Göz merceği (lens): Göz merceği iris ve pupillanın gerisindehttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif saydamhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif ince kenarlı bir mercektir. Yeni doğanlarda ve çocuklarda yumuşak olan mercekhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif yaş ilerledikçe katılaşır.Ortalama çapı 9 mmhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif kalınlığı ise 4-5 mm kadardır.Lens normalde 16 diyoptrilik kırma gücüne sâhiptir.Çocuklarda uyum (akomodasyon) esnâsında 14 diyoptrilik yedek kırma gücü ile 30 diyoptrilik kırma gücüne ulaşabilir. Yedek kırma gücü yaş ilerledikçe azalır.

Vitrehttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gifgözün içini doldurur. Şeffaf olan bu sıvı yumurta akı kıvamındadır. % 99’u suhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif % 1’i proteindir ve hacmi 3http://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif9 cm3 kadardır.

Görme sinirihttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif göz içindeki hassas hücrelerden başlar. Sağ ve soldan gelen sinir birleşir ve liflerin yarısı çapraz yaparak yine iki ayrı sinir hâlinde sağ ve sol arka beyindeki görme merkezine ulaşırlar.

Gözün dış kaslarıhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif altı adettir.Gözün içehttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif dışahttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif aşağıhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif yukarıhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif aşağı içe ve dönme hareketlerini sağlarlar.Göz kasları arasındaki dengesizlikten şaşılık meydana gelir.

Gözyaşı bezleri iki tânedir. Esas göz bezi göz çukurunun üst-dış kısmına yerleşmiştir.

Gözyaşı bezlerinden salgılanan yaşhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif konjonktiva ve kornea yüzeyini nemlendirdikten sonrahttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif göz kapaklarının iç kısımlarındaki deliklerdenhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif küçük kanallar vâsıtasıyla burun kökündeki gözyaşı kesesine dökülür. Buradan da küçük bir kanalla burun boşluğuna akar.

Gözyaşıhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif saydam tabaka (kornea) yı düzgün hâle getirir.Hücreleri besler.Mekanik olarak yıkama yapar ve içindeki mikrop öldürücü maddeler yardımıyla biyolojik temizlik yapar.

Göz kapakları: Göz kapaklarının dış yüzünü ince derihttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif iç yüzünü konjonktiva örter. Kapakları açan ve kapatan adaleler vardır. Kapak kenarlarında kirpikler bulunur. Kirpiklerhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif üst kapakta 150http://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif alt kapakta 75 adet kadardır. Diplerinde yağ ve ter bezleri bulunur. Bu bezlerin iltihabına “arpacık” ismi verilir.

Yukarıda anlatılanlardan anlaşılacağı gibihttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif gözhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif muazzam bir yapıya sâhiphttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif çok kıymetli bir organımızdır. Evrim teorisinin kurucusu sayılan Darwin; gözhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif beyin gibihttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif karışık organların nasıl meydana geldiğini anlatmaktan âciz olduğunu bildirmişhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif bir arkadaşına yazdığı mektupta; “Gözün teşekkülünü düşündükçe tepem atacak gibi oluyor!” demiştir.
(Organum visuale) Görme organı küre şeklinde bir çift organdır. Çok kıymetli ve hassas organlarımızdan oluphttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif nazik oluşuna uygun olarak iyi korunmuştu