Karnıbahar

Karnıbahar

Pek lezzetli yemek ve salatalarıyla sonbahar, kış ve ilkbahar sofralarımızı zenginleştiren Karnabahar, Turpgiller'dendir. 20-40 cm. kadar boylanabilen ikiyıllık otsu karnabaharın anayurdu Akdeniz havzasının doğu kesimidir. Ülkemizde de bol bol yetiştirilen karnabahar bitkisinin koyu yeşil renkli, beyaz damarlı iri yaprakları lah:-):-):-):-):-)nkine çok benzer.

Karnabaharın yenilen kısmı; başını (kellesini) oluşturan çiçeklik ve çiçekleridir. En makbul karnabaharlar başı sıkı olanlardır. Güzlük karnabaharın başı orta irilikte, sıkı ve beyaz çiçekli; kışlık karnabaharın başı iri, sıkı ve beyaz çiçekli ve mart karnabaharının başı ise küçük, sıkı ve beyaz çiçekli olur. Gevşek başlı ve sarımsı çiçekli karnabaharlar makbul sayılmaz. Ancak, son zamanlarda Batı ülkelerinde pembe, mor ve sarı çiçekli karnabahar çeşitleri de yetiştirilmiştir. Karnabahar; çorbası, kızartması, sade ve zeytinyağlı musakkası ile salataları yapılarak tüketilir.

BESİN DEĞERLERİ

100 gr. karnabaharın içerdiği besin değerleri şöyle sıralanabilir: 27 kalori; 2,7 gr. protein; 5,2 gr. karbonhidrat; 0 kolesterol; 0,2 gr. yağ; l gr. lif: 56 mgr. fosfor; 21 mgr. kalsiyum; 0.7 mgr. demir: 295 mgr. potasyum: 60 IU A vitamini; 0,09 mgr. B1 vitamini; 0,08 mgr. B2 vitamini; 0,6 mgr. B3 vitamini ve 55 mgr. C vitamini.

SAĞLIĞIMIZA YARARLARI

Başta potasyum minerali olmak üzere, beden için yararlı önemli besin maddelerini bolca içermesinin yanı sıra;

o Karnabahar, tüm Turpgiller'deki sebzeler gibi bedenin kansere yakalanma rizikosunu aza indirger: Özellikle kalınbağırsak ve mide kanserlerine karşı etkilidir.

o Antioksidan madde yönünden de zengin olduğu için kalp hastalıklarına yakalanma, kalp krizi geçirme ve katarakt illetine tutulma rizikosunu da azaltır.

o Karnabahar, demir minerali oranı yüksek olduğu için kansızlığı önler.

o Potasyum minerali yönünden zengin olduğu için de yüksek tansiyonu düşürür, tansiyonu belli düzeyde tutar.

Dikkat: Bu etkilerinden yararlanmak için karnabahar haftada 2-3 kez yenilir. Ancak, tüm Turpgiller'deki sebzelerde olduğu gibi karnabahar da bedenin iyot emilimini azaltır, özellikle içme suyunda iyodun az olduğu yörelerde sıkça karnabahar yiyenler iyotlu besinler ya da iyotlu tuz almaya özen göstermelidir.

BİTKİSİNİN ÜRETİLMESİ

Bitkinin üretimi iki aşamalı olarak yapılır: Birinci aşamada, tohumlar, yanmış çiftlik gübresi karıştırılmış sıcak tavalara sonbahar mevsiminde soğuk havada serpme ya da ikişer cm. aralıkla sıralı olarak yüzeysel biçimde ekilir. Tohumların üzeri 1-2 cm. kalınlıkta gene gübreli toprakla örtülüp süzgeçle sulanır.

Tohumlar, ortalama 10-24 sıcaklıklarda çok sayıda ve çabuk çimlenir. Fideler 5-6 yapraklı hale gelince asıl yerlerine şaşırtılmaya hazır olur. ikinci aşamada fidelerin çevresi dikkatle sulanır. Kökleri zedelenmeden yerlerinden sökülür. Bahçe ya da tarlamızın güneş gören, kış donlarını uzun süre yaşamayan bölümünde önceden işlenerek hazırlanmış yerlerine, 50-60 cm. aralıkla dikilir.

BİTKİSİNİN YETİŞTİRİLMESİ

İklim isteği: Karnabahar, ılık iklimli yörelerin bitkisidir. Çok sıcak havaları sevmez. Sıcak ve kurak hava koşullarında sıkı baş bağlamaz. Bitki ilkbaharda çiçek açtığında, don olayından büyük zarar görür. Aynı dönemde havalar yağışlı ve sisli geçerse tohum da bağlamaz.

Toprak isteği: Karnabahar bitkisi toprak bakımından seçici değildir. Her türlü toprakta yetiştirilebilir. Ama, su tutma yeteneği yüksek olan derin, kumlu-tınlı ve killi-tınlı toprakları yeğler. Karnabahar üretiminde en yüksek verim, pH'ı 5,5-6,6 olan topraklarda alınır. Fidelerin dikiminden birkaç ay önce toprağı bir-iki kez kazılır. Kesekleri kırılıp yabancı maddeleri temizlenir.

Sulama ve toprak işleme: Karnabahar bitkisi kesinlikle susuz bırakılmamalıdır. Özellikle fidelerin dikiminden sonra 2 ya da 3 günde bir sulanır. Üçüncü sulamadan sonra toprağı tava geldiğinde çapalanır. Daha sonra, birkaç sulamayı takiben bir çapalama daha yapılır ve gerektikçe bitkinin toprağındaki yabani otlar derin kazılmadan çapayla temizlenir.

Gübreleme: Karnabahar bitkisinin iyi gelişmesi için toprağının yeterince gübrelenmesi gerekir. Toprağının yeterli organik madde içermesini sağlamak üzere fidelerin dikiminden önce aynı toprakta bakla ve yonca gibi bitkiler yetiştirilip sonra bunlar toprağa gömülerek yeşil gübreleme yapılır. Fidelerin dikiminden önce, toprağa yanmış çiftlik gübresi verilir. Daha sonra bitkinin sulanması sırasında arada bir azotlu, fosfatlı ve potaslı kompoze fenni gübreler de verilir.

Hasat (Derim): Karnabahar bitkisi, dikimden 40-50 hafta geçtikten sonra yeterli büyüklük ve olgunluğa erişince geciktirilmeden hasat edilir. Bunun için bitkinin başında çiçek açma belirtilerinin görünmesi beklenmemelidir. Hasat, sabahleyin bitkinin üzerinde çiy varken yapılır. Ama, hava dona çekmişse öğleye kadar beklenir.

Hastalık ve zararlılarıyla mücadele: Karnabahar bitkisine dadanan zararlı ve hastalıklarla, uzmanlara danışılarak ve uygun tarım ilacı kullanılarak düzenli, eksik ve aksatılmadan mücadele sürdürülür.