Bediüzzaman'ın Gençleri

Gençlik, insan hayatının en zor ve en problemli zaman dilimidir. Bu anlarda somut kavram dönemi olan çocukluktan, soyut kavram dönemine geçiş yaşanır.

İnsanın varlığı algılamaya ve sorgulamaya başladığı bu zaman, pek çok kişilerce özel bakış ve düşünce ekseninde irdelenmiştir. Bunlar arasında en önemlisi asrımızın sorunlara çare üreten kişisi olan Bediüzzamandır. O, kendi zamanına kadar olan tüm mutasavvıfların gençliğe bakışından farklı bir bakış benimser. Onun, gençlik anlayışında riyazetle güçsüzleşmiş, nefsi öldürmekle benine dönmüş bir genç yoktur. Buna karşılık, nefsini öldürmek yerine onu terbiye etmiş, enerjik, dinamik, başkası için fedakarlıkla benini aşmış bir genç vardır.

O, diğer mutasavvıfların etraflarında oluşturdukları yaşlılar halkasını değiştirip, etrafında gençlerden bir halka oluşturmayı başarmıştır. Bu başarısı hiç şüphesiz onun gençlik anlayışından kaynaklanmaktadır.

Bediüzzaman, genci öncelikli olarak ahiret hayatı için hazırlarken, dünyadan kopuk bir sistem uygulamaz. İçtimai hayatın içerisinde bir genç modelini benimser. Bu asırda bir gencin toplumdan soyutlanarak dinini yaşaması mümkün değildir. Kendisinden ahiretini nasıl kurtaracakları konusunda yardım isteyen gençlere öncelikle kabir gerçeğini ders verir. Bu derste dikkat edilecek önemli bir nokta vardır. O, gençlere ölüm var demez. Genç için ölüm, mücerret bir kavramdır. Kabir ise somut bir kavramdır. O, gencin hem dünya hayatına bakar, hem ahiret hayatına. Bir gencin 50 yıl sonraki kabir hayatına bakışında ağlarken, gençliğin 50 yıl sonraki toplum hayatında, eğer doğru eğitim verilmezse, nasıl bir anarşi tehlikesi oluşturacağı konusunda da ciddi endişeler taşır.

Bediüzzaman, şimdiye dek alışıla gelmiş cehennemle korkutma veya cennetle müjdeleme sisteminin dışında bir eğitim anlayışına sahiptir. Gençlere o andaki günahın içindeki cehennem acısını gösterirken, aynı zamanda imanın içindeki cennet lezzetini de bu dünyada algılatmayı sağlar. Onun gençlere tavsiyelerinde müşahhas bakış önemli yer tutar. Somut dünyadan soyut dünyaya geçme döneminde olan gence algılamasını kolaylaştırmak için somut örnekleri ders verir. Meşru olmayan bir hayat çizgisinin daha bu dünyada bile ne derece üzücü hadiselere sebebiyet verdiğini örnekler. Bu konuda gençlere kabristanlara, hastanelere ve hapishanelere sormalarını önerir. Buralar gençlikte yapılan yanlışların acı çekilen sonuç mekanlarıdır.

Bediüzzaman, gençlik psikolojisinde çok önemli bir hususu göz ardı etmez ve ısrarla vurgular. İnsanın ilginç bir yanı, her yaş döneminin geçeceğini kabul ederken, gençliğin ise bitmeyeceği evhamıdır. Oysa çocuk iken bir an önce gençliğe ulaşmak için yaşlarını büyütenler, her nedense gençlik yaşlarını sabitleştirirler. Bediüzzaman, "fanilik" kavramını sık sık vurgular ve gençliğin çok çabuk geçeceğini ifade eder. Yanlış geçen gençliğin ihtiyarlıkta ne derce pişmanlık ağlayışlarına ve üzüntülerine sebebiyet vereceğinin altını önemle çizer.

Onun, gençlik anlayışında "ihtiyar gençler" modeli önemli yer tutar. Peygamberimizin "bahtiyar genç" olarak belirttiği ihtiyar gibi ahiretini düşünen genç sistemi öncelikle esas aldığı bir gençlik anlayışıdır.

Bediüzzamanın gençlik anlayışını algılayabilmek için, öncelikle onun peygamberimizin gençlerle olan iletişimine ve onları istihdam edişindeki yöntemine de bakmak gerekir. Çünkü onun, gençlerle olan ilişkisi ve gençliğe eğitim metodu peygamberi sistemi örnek ve rehber edinmiştir.

Bediüzzzamanın, gençlerin eğitimi konusunda üzerinde durduğu önemli bir husus da annelerdir. Ona göre günümüz annelerinin tercihinde öncelikli sıranın dünya hayatı olması, gençlerin imani hayatlarındaki temel sarsıntılarının temel noktasını oluşturmaktadır. Ahiret inancı verilmeyen gençlerin toplumda bir "semi katil" (zehirli katil) gibi zarar vereceğini vurgular. Gençlerin enerji ve tecavüze sebebiyet verebilen güç ve kuvvet dönemlerini polis gücüyle değil ancak her yerde gizli polisleri bulunan bir Allah inancı ile dizginlenebileceği üzerinde ısrarla durur. Gençlerin eğitiminde beş temel esas belirler: Hürmet merhamet, haramdan çekinmek, emniyet, serseriliği bırakıp itaat etmek.

Bediüzzamana göre inancını kaybetmiş bir gencin iki duruş şekli vardır. Ya psikolojik bunalımla hayatı unutmak için sefahate meyledeceği, ya da anarşist olacağıdır.
Bunun için de vicdanın ışığı iman ilimleri ile, aklın nuru olan fen ilimlerini birlikte tahsil eden genç modelini ortaya koyar. Birkaç dil ile eğitim veren idealindeki bu üniversiteyi ilk doğuda kurmak istemesi de tespitlerinde ne derece isabetli olduğunun göstergesidir.

Bedüzzaman, iman esaslarının ciddi yalpalanmalar geçirdiği bir dönemde yaşar. Gençler ve 50 yıl sonrası toplum hayatı için ciddi endişeler taşıyan Bediüzzaman, gençlere yol kılavuzu mahiyetinde olan Gençlik Rehberi isimli eserini kaleme alır. Dönemin ileriyi göremeyen idarecileri tarafından bu eseri için mahkemeye verilir.


Bediüzzaman yanında genellikle 30 yaşlarını geçmeyen gençleri istihdam eder. Bu gençlerin ergenlik bunalımlarından uzak olması da önemli bir husustur. Şu an aileler tarafından nasıl memnun ve rahat ettirileceği konusunda acziyetin yaşandığı bu dönemdeki pek çok genç, Bediüzzaman ile en zor şartlarda hapishaneleri paylaşması, onun gençleri eğitimindeki gücünün göstergesidir. Onun gençlerle iletişimindeki en önemli bir yönü de gençlere gösterdiği çok büyük şefkatidir. Bu konuda genç talebesi Mehmet Fırıncıya "Sana yetmiş anne şefkatindeyim." der.

Gençlerin en enerjik dönemlerini "gençtir" diyerek atıl bırakan, "gençtir" diyerek her şeyi mübah gören bir mantık, onların masum ruh dünyalarının günahlarla ilk karşılaşmadaki bunalımlarını ve acılarını "ergenlik" olarak isimlendirmektedir. Bediüzzamanın etrafındaki gençler, dünya ve ahireti omuzlarında taşıyacak kadar güçlü, dingin ve problemsiz bir ruh hali içerisindeler. Hala onun eserlerini okuyan gençlerin de aynı ruh halleriyle mücehhez olmaları, onun gençlik anlayışının irdelenmesine ve eğitim sistemimizin onun gençlik modeline ne kadar ihtiyacı olduğunu göstermektedir.



***