Hashas

Schlafmohn / Poppy / Papaver / Papaveraceae / Papaver somniferum glabrum / Oplum poppy) Yüzyillardan beri ekilmekte olan bir kültür bitkisidir. Hashas ziraatinin ilk defa nerede baslamis oldugu kesin olarak belli degildir. Bâzi yazarlara göre Akdeniz havzasihttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif Anadolu ve Mezopotamya’dir. Türklerin eski anayurtlari olan Orta Asya’da hashas ziraatini yapmakta olduklari ve göçler ile bu kültürü etrafa yaydiklari düsünülmektedir. Etiler zamaninda Anadolu’da hashas ekimi yapildigi arkeolojik kazilarla ortaya çikmistir. Anadolu birçok cografik ve ekolojik hashas gruplarinin toplandigi bir yerdir. Bu sebeple Anadolu’da çok çesitli hashas gruplarina rastlanir. Memleketimizde yetistirilen hashas iki alt türe ayrilmaktadir:
1) Papaver somniferum alt tür anatolicum (Körhashas): Bitki 50-120 cm boyundahttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif az veya orta dallihttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif kapsülleri büyük (5 cm çapli)http://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif kalin kabukluhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif konikhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif yuvarlakhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif olgunlasinca delikleri açilmayan türdür.
Bu alt türün de beyaz ve mor çiçekli olan varyeteleri (çesit) vardir.
Varyete albescens (Akhashas): Çiçekler saf beyazhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif tohumlar beyaz veya devetüyü renklidir. Ekilmekte olan hashaslarin % 60-70’ini bu varyete teskil etmektedir. Bilhassa soft bölgede (Amasyahttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif Tokathttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif Çorumhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif Malatya) ekilmektedir.
Varyete violascens (Karahashashttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif Gökhashas): Çiçekler açik veya koyu morhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif tohumlar gri veya kahverengidir. Yukaridaki varyeteye göre daha az ve genellikle onunla birlikte ekilmektedir.
2) Papaver somniferum alttür spontaneum (Açikhashas):
Bitki 60-100 cm boyundahttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif kapsülleri küçük (2http://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif5 cm çapli)http://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif çok ve nadiren orta dallihttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif ince kabuklu olup olgunlasinca kapsül meyvede delikler açilir. Bu alt türün de varyeteleri vardir. Ekimi körhashas alt türünün varyetelerine göre az olmakla beraber Bilecikhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif Kütahyahttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif Usakhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif Afyonhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif Burdurhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif Ispartahttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif Denizli ve hashas zirâati yapilan hemen her mintikada bulunur. Varyete violaceum’un çiçekleri açik mordan koyu mora kadar degisen renklihttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif dip kisimlari koyu mor renklidir. Tohumlar mavimsi-gri veya kahverengidir. Anadolu’da açik hashasin ençok rastlanan varyetesidir.
Türkiye’de yetistigi yerler: Anadolu.
Kullanildigi yerler: Bitkinin kullanilan kisimlari ham meyvelerinin çizilmesi ile elde edilen afyonhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif kurutulmus ham meyvelerhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif yapraklarhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif tohumlari ve tohumlarindan elde edilen yagidir. Hashas yapragi elde edildigi alt türe ve gövdedeki yerine göre sekli az çok degisir. Bilhassa hâricen kullanilan bâzi merhemlerin bilesimine girer ve agri dindiricidir. Hashasbasihttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif hashasin olgunlasmasindanhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif sütlüyken toplanan ve kurutulanhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif tohumlari çikarilan kapsül meyveleridir. Bilesiminde toplanma zamanina göre degisen afyon alkoloitleri vardir. Harici agri dindirici olarakhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif özellikle dis hekimliginde kullanilir. Tohumlarinin yagi isehttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif tohumlari sogukta tazyik edilmesi sûretiyle elde edilen yagdir. Sogukta elde edilen yagin bilesiminde asitler azhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif sicakta elde edilen yagin ise asitleri fazladir. Sogukta elde edilen yaghttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif bâzi merhemlerin bilesimine girer. Sicakta elde edilen yaghttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif yemek yagi ve sanayide sabun yapiminda kullanilir. Içerdigi zehirli maddele dolayisiylahttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif hekim kontrolü ve tavsiyesi olmadan kesinlikle kullanilmamalidir.