Okaliptüs

(Eucalyptusbaum / Heberbaum / Eucalyptus / Ökaliptüs / Sitma agaci) Haziran-temmuz aylari arasindahttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif mor renkli çiçekler açan büyük agaçlardir. Yaprak sekli bitkinin yasina göre degisir. Gençlerde sapsizhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif ovalhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif açik yesil; yaslilarda ise uzunca saplihttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif orak seklindehttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif derimsi ve koyu yesildir. Çiçekler morumsu kirmizi renkte oluphttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif her bir yapragin koltugunda birkaçi bir arada bulunur. Meyve küçük ve çok miktarda tohum tasiyan oval sekilli bir kapsüldür. Ana vatani Avustralya olan bu agaçhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif halk arasinda sitma ve kinin agaci olarak da taninmaktadir.
Anadolu’ya ilk defâhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif Mugla vilâyetinin Fethiye kazâsinda Dalaman’da bir çiftlik kuran Misir Hidivi Abbas Hilmi Pasa tarafindanhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif süs agaci olarak sokulmustur. Diger taraftan Mersin-Adana demiryolu ugragindaki istasyonlarda 1886 yilinda Fransizlar tarafindan istasyon agaci olarak kullanilmistir. 1830’a dogru Avustralya’dan Italya’ya getirilen çesitli cins ökaliptüslerin kis olmasi dolayisiyla çogunlugu kurudugundan bu agacin yumusak iklimde yasamadigi kanaatine varildi. 1852’de Cezayir’de tekrar denendi. Daha sonra da Kuzey Afrika ve Güney Avrupa’da denenerek sicak mintikalarda yetisecegi anlasilmistir. 1893’tehttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif Osmanli Devleti idâresinde bulunan Suriye’de M.H. Morelhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif Beyrut’taki mâlikânesinde çok miktarda ökaliptus yetistirmis ve bu mâlikânesine Lâtince olarak “Villâ Eucalypta (Ökaliptüs Köskü) adini vermistir. Çok miktarda ökaliptus bugün Afrikahttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif Avrupahttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif Asya sicak iklimlerinde yetistirilerekhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif iktisâdîhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif sihhî maksatlarla dünyânin her kitasinda üretilmekte ve gün geçtikçe de ragbet bulmaktadir. Ökaliptus agaçlarihttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif çok yüksek olan kâbiliyetihttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif fazla miktarda toprak suyunu alip havaya vermesi sâyesinde bataklik yerlerin kurutulmasinda insanliga olan hizmetlerinin taninmasini müteakiphttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif yalniz Avustralya’da olan gelisme alani kisa bir zamanda çok genislemistir. Bir ökaliptus agacinin yilda ortalama 250 ton suyu alip havaya verdigi tecrübelerle anlasilmistir. 1938’den berihttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif yurdumuzun güney batakliklarinda da yetistirilmesine büyük önem verildi ve kisa zamanda çok ümit verici neticeler alindi. Tarsus’un Karabucak batakliginin kurutulmasiyla bölgedehttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif sitma hastaliginin yayilmasinda önemli rol oynayan sivrisinegin nesli kesildi.
Çesitleri: Yüzden fazla çesidi olmakla birliktehttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif taninmis ve önemli çesitlerinden bâzilari sunlardir:
1. Eucalyptus alpina
2. Eucalyptus amplifolia
3. Eucalyptus amgydalina
4. Eucalyptus andreana
5. Eucalyptus calophylla
6. Eucalyptus citriodora
7. Eucalyptus cocciféra
8. Eucalyptus cordata
9. Eucalyptus cornuta
10. Eucalyptus cosmophylla
11. Eucalyptus diversicolor (Collossea)
12. Eucalyptus globulus
13. Eucalyptus gomphocephala
14. Eucalyptus leucoxilon
15. Eucalyptus robusta
16. Eucalyptus rostrata
17. Eucalyptus viminali
18. Eucalyptus longifolia.
Dünyânin birçok yerindehttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif bilhassa Brezilya’dahttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif Kuzey Afrika veGüney Avrupa’dahttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif Dogu ve Bati Asya’da bir zaman sitma saçarak insanlari ölüme sürükleyen korkunç batakliklarhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif bugün ökaliptus agacinin gölgesinde saglik ve varlik kaynagi olmustur. Ökaliptuslarhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif batakligi kurutarak etrafini da tarima elverisli hâle getirmektedir. Ökaliptus ormanlarihttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif hava tesirlerini yumusatarak büyük rüzgârlara mâni olurlarhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif bitkilere zararli olan toz ve dumanlari tutarlarhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif firtina ve dolu zararlarini kismen önlerler. Üç yasindan büyük olan ormanlardaki çayir ve ot miktari da büyük ölçüde oldugundanhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif hayvanlarda verimi arttirmaktadir. Ayrica aricilikta da büyük faydalari görülmüstür. Ilk yillardahttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif aralarina misir ekilerek degerlendirilebilir. Yurdun güneyinde kurulan ökaliptus ormanlarindanhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif büyük ölçüde yakacak temin edilmektedir.
Kullanildigi yerler: Tâze yapraklarinin su buhari ile distillenmesi sûretiyle elde edilen ökaliptushttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif muhtelif cilahttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif kafuruhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif çam sakizi ve zamkhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif yine bir nevi vernik olan kokulu reçine îmâlinde kullanilmaktadir. Halk hekimligindehttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif özellikle solunum yolu hastaliklarinda tercih edilir. Öksürügü keserhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif bogaz ve burun iltihaplarini giderir. Idrar yollarini temizler. Hâricen deri üzerine sürülmek sûretiyle antiseptik olarak da kullanilir. Ökaliptus yapraklari dogrudan dogruya kaynatilarak kullanildigi gibihttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif yaginin tipta da pekçok faydalari vardir. Ilâç olarak veya kaynatma ile buguhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif koku hâlinde de kullanilir. Yapraklar nefes darligihttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif kabizhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif balgam söktürücü olarakhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif hasere sokmalarinahttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif her nevî ateslenmeyehttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif nezlehttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif nevraljihttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif bronsithttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif romatizmahttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif sekerhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif üremi gibi hastaliklardahttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif yag veya eksitilerek sirkehttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif toz sabunhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif pudra ve mâcun seklinde kullanilir. Ayrica ökaliptus kabuklarindanhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif kino reçinesi adi verilen ve içinde bol miktarda tanen bulunan bir maddehttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif kuru damitim yoluyla elde edilmektedir. Yine ökaliptus odununun kuru damitimiyla elde edilen diger ürünler; 100 kilo odundan; 25-27 kilo kömürhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif 7 kilo asit asetikhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif 2 kilo alkol metilenhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif 3 kilo katran elde edilebilir.