Ömür Sermayesi
Osman Ersan
2003 - Nisan, Sayı: 206, Sayfa: 038
Ömür, doğum ile ölüm arasında geçen bir zaman dilimi olup, Cenâb-ı Hakk’ın insanoğluna bahşettiği en büyük bir nîmet ve baha biçilmez bir sermayedir. Bu ilâhî sermayeyi, bir saniyesini bile boşa geçirmeden rızây-ı bârîye uygun olarak değerlendirmeye çalışmalıdır. Zîra insan, dünyasını da, âhiretini de bu zaman zarfında kazanmaktadır.Dinimizde zamanın, vaktin kıymeti büyüktür. Her ibadetin kendine ait bir vakti vardır. Hatta vakit, ibadetin şartıdır. Müslüman, içinde bulunduğu zamanı en uyanık bir şekilde, ibâdet ve taatle değerlendirmeli ve Allah’dan gâfil olarak bir tek nefes almamaya dikkat etmelidir.Mutasavvıflar, vaktin kıymetini bilmek anlamına; “Sofi, İbnü’l-vakt (vaktin oğlu) olmalıdır.”demişlerdir. Yani ömrünün ve bilhassa içinde bulunduğu vaktin kıymetini bilmeli demektir.Cüneyd-i Bağdâdî Hazretleri der ki:“Vakit çok değerli bir şeydir. Bir geçti mi, bir daha geri gelmez.”İbnü’l Cevzî der ki:“Bir insana yakışan, zamanın şerefini, vaktin kıymetini bilmek, bir anını bile zâyî etmemektir.”İbrahim Ethem Hazretlerine biri sorar:“Bir mü’minin hâli nasıl olmalı?” İbrahim Ethem cevap verir:“Son nefesinde nasıl olacaksa hep öyle, her zaman öyle olmalıdır.”Mevlânâ Sadettin Kaşgarî şöyle der:“İnsanın her nefes alışında bir hazîne heder olup gider. Her nefeste bilmelidir ki Allah hâzır ve nâzırdır."Bir Fransız atasözü şöyledir:“Kaybedilen bir saniyeyi, dünyanın bütün hazineleri bile geri getiremez.”Zamanın önemi, bir Türk atasözünde; “Vakit, nakittir.” ifadesiyle vurgulanmıştır. Aslında vakit, nakitten de önemlidir. Çünkü vakit içerisinde nakit kazanmak mümkün olduğu halde; nakitle, kaybedilen vakti kazanmak mümkün değildir. Şâir bu gerçeği ne güzel dile getirir:“Vakitlerle yâkutlar satın alınır, fakat yâkutlarla vakitler satın alınmaz.”Zamanı israf etmemeli ve onu Allah Teâlâ’nın rızâsı istikametinde değerlendirmelidir. Bir hadîs-i şerîfte şöyle buyurulur:“İki nimet vardır ki, insanların çoğu bu hususta aldanmışlardır: sıhhat ve boş vakit.” (Buhârî, Rekâik, 1)Bütün zamanlarını bu dünya hayatına harcayıp, ibadete zaman ayıramayanlar, ebedî saadetlerini tehlikeye atmış olurlar. Zamanın seyri hiç kesilmeden devam ettiğine göre, kaybedilen bir anı yeniden kazanmaya imkân yoktur. Zaman her an, en iyi biçimde değerlendirilerek yaşanmalıdır.Zamanlı hareket etmeyi alışkanlık hâline getirerek zamana tam hâkimiyet sağlanırsa, hem verimli ve hem de huzurlu bir hayat yaşanır.İnsan, prensip sâhibi olmalı, hayatını disiplin altına almalı, zamanını en verimli bir tarzda kullanmalı ve hayatının her ânından hesap vereceğini unutmamalıdır.İslâm büyüklerinden biri şöyle der:“Ben “Asr” sûresinin mânâsını bir buz satıcısından öğrendim. Çünkü o pazarda şöyle bağırıyordu:“Sermayesi eriyen bu şahsa merhamet edin!”İnsana verilen ömür de bir buz misali devamlı eriyip tükenmektedir. Eğer bunu ziyan eder veya yanlış yere harcarsa, insanın hüsranına sebep olur.”Uzun veya kısa olsun, ömrün hayırlı ve bereketli olanı, sâlih ameller işlenerek, hakkı ve sabrı tavsiye ederek ve faydalı hizmetler yapılarak değerlendirilenidir. Nitekim Hazret-i Peygamber -sallallahü aleyhi ve sellem- şöyle buyurmuştur:“Ömrün uzunu,
Allah’a itaat yolunda geçen ömürdür.”
(Münâvî, Feyzü’l-kadir, 4,140)Yaşanan ömrün uzun veya kısa olması izâfîdir. Nice kısa ömürlü kimseler, uzun ömürlülerin seneler boyu yapamadıkları işleri kısa ömürlerinde başarmışlardır. Meselâ İmâm Şâfiî, İmâm Gazâlî ve Ömer bin Abdülaziz gibi İslâm büyükleri ve daha niceleri, kısa ömürlerinde yaptıkları hizmet ve iyiliklerle sevenlerinin gönüllerinde taht kurarak vefatlarından sonra da yaşamlarını sürdürmüşlerdir. Buna rağmen uzun ömür,
Allâh’a ibâdet ve tâatle değerlendirilirse ne güzel bir nimettir! Nitekim bir hâdîs-i şerîfte:

“İnsanların en hayırlısı, ömrü uzun olup ameli güzel olandır. İnsanların en şerlisi ise, ömrü uzun, ameli kötü olandır.”
(Tirmizî, Zühd, 22)

Aslında en uzun ömürlüler, en çok yaşayanlar değil, hayatlarından en çok semere almasını bilenlerdir.Ömürlerini Allah’a isyanla ve gafletle geçirenler en sonunda iflas etmiş olarak, büyük bir pişmanlıkla Allah’a kavuşurlar. Fakat o andaki pişmanlığın artık hiçbir faydası yoktur. Bu sebepten akıllı insan, dünya hayatının kıymetini bilmeli ve onu iyi değerlendirmelidir. Zîra bu hayat bir defa yaşanır, tekrar dönüşü yoktur. Şâir ne güzel söylemiş:
“Hevâya düştün ey gönül, meclis-i takvâya gelmezsin,Gözün aç, gâfil olma, bir daha bu dünyâya gelmezsin.”

Yani, ey gönül! Arzu ve isteklerinin peşine düştün, artık sohbet meclislerine gelmiyorsun. Ama gözünü dört aç, gafleti bırak! Bir defa bu dünyadan göçtün mü, bir daha oraya geri tekrar dönemezsin.İnsanın en kıymetli sermayesi ömrüdür. O ise her nefes, her saat harcanıp giderek tükenmekte ve her nefes geçtikçe o nimetlerin sonu ve hesabı yaklaşmaktadır. Bu sebepten insan, ömrünü boş, faydasız ve lüzumsuz işlerin peşinde tüketmemeli, devamlı olarak ebedî hayatı kazanmanın gayreti içinde olmalıdır.
Yapılması gereken bir ibâdeti, bir hayrı veya bir işi geciktirmeden zamanında en güzel bir şekilde yapmalıdır.

Zîra şeytan ve nefis insanı zarara uğratmak ve amellerinden yana iflâsa sürüklemek için “sonra yapmayı” telkin eder. Nitekim Peygamber -sallallahü aleyhi ve sellem- Efendimiz:“-Sonra yaparım diyenler helâk olmuşlardır.” buyurur.Ömür, umûmiyetle bir hastalıkla son bulur. Hastalıksız ölüm nâdirdir, ama vâkîdir. Binâenaleyh ölümü çok yakın bilip onu hiçbir zaman hatırdan çıkarmamalı ve ona her an hazırlıklı bulunmalıdır. İçinde bulunduğumuz her ânı, artık ömrümüzün kalan son ânıymış gibi düşünerek Cenâb-ı Hakk’ın rızâsına uygun bir şekilde değerlendirmeliyiz.Ömürlerini, Kur’ân ve sünnet istikâmetinde tüketenler, en sonunda bu fânî dünyadan bir bayram sevinci içerisinde huzurla ebedî saâdet âlemine göçerler. Şâir bu gerçeği ne güzel ifâde eder:

“Yâdında mıdır doğduğun dem,Sen ağlar idin gülerdi âlem,Öyle bir hayat yaşa ki olsun,Mevtin sana hânde, âleme mâtem.”

Doğduğun günü hatırlarsan, sen ağlıyordun, yanındakiler de -oğlumuz, kızımız, torunumuz oldu diye- sevinçlerinden gülüyorlardı. Bu dünyada Allah Teâlâ’nın rızâsına uygun öyle güzel bir hayat yaşa ki; ölümün, yanındakiler için hüzün ve yas, senin için de huzur ve sürûr olsun!Ömürler, su gibi çok çabuk akıp geçmektedir. Uzun bir ömrün sonunda, geriye dönüp bakıldığında, koca ömrün bir kül yığını gibi heder olup gittiği görülür. Yunus Emre bunu şöyle dile getirir

:“Geldi geçti ömrüm benim,Şol yel esip geçmiş gibi,Hele bana şöyle geldi,Bir göz yumup açmış gibi.”

Âhiret yolcusu, her nefeste huzuru muhafaza etmeli, Allah’dan gâfil olarak tek bir nefes bile almamalı, bir nefesten öbür nefese geçerken de asla gaflete düşmemeli ve daima huzurda bulunduğunun şuurunda olmalıdır.Cenâb-ı Hakk, son ânımızı en güzel ânımız eylesin! Ölümü, tevhid ve mârifetullah neş’esi içinde “şeb-i arûs” (düğün gecesi) mutluluğuyla tatmayı nasîb buyursun! Âmîn.