Freud



Topografik kişilik Kuramı

Bilinç: Bireyin herhangi bir anda farkında olduğu yaşantılarının bulunduğu bölge

Bilinç öncesi: Bireyin ancak dikkatini zorlayarak hatırlayabildiği yaşantılarının bulunduğu

Bilinç dışı: Bireyin farkında olmadığı dikkatini zorlasa bile bilince çıkaramadığı hatırlayamadığı olayların barındığı bölge



Freud arzu, istek, duygu düşünce, dürtülerin ve birey için sıkıntı kaynağı olabilecek yaşantıların bilinç dışında barındığını ve bu materyalin sürekli bir biçimde bireyin davranışlarını etkilediğini ileri sürmüştür. Freud’un geliştirmiş olduğu psikanalizle tedavi ile bilinç dışındaki materyalin bilince getirilmesi amaçlanmaktadır.



Yapısal Kişilik Kuramı



İd: Kişiliğin ilkel yönünü oluşturmakta daima haz ilkesine göre hareket etmektedir. Özellikle saldırganlık ve cinsellik ilişkili dürtüleri içerir. Yaşamın ilk anlarında tamamen idden oluşan kişilik ayrımlaşarak ego ve süper egoyu oluşturmuştur.



Ego: Kişilik yapısının gerçeklik ilkesine göre hareket eden ve kısmen de olsa bilinçli olan bölümüdür. Gerçekliğin sınırlarını zorlamadan ihtiyaçların uygun bir biçimde nasıl karşılanabileceğini tayin eder. İd ve süper ego arasında bir ara bulucu işlev görür.



Süper ego: Kişiliğin ahlaki yönünü temsil eder. Toplumsal kural, gelenek, görenek ve ahlak kurallarına göre şekillenir. İd gibi gerçeklik ilkesine göre hareket etmez.



sağlıklı bir kişilik gelişimi için bu üç boyutun olabildiğince uzlaşabilmesi ve denge içinde olması esastır.



Psikoseksüel Gelişim Kuramı



Oral Dönem (0-1,5 yaş): Çocuğun dünyayı algılaması, gereksinimleri karşılaması ağız yoluyla gerçekleşir. Ağız çocuğun ilk haz bölgesidir. Emme, çiğneme, ısınma vs.de başlıca haz kaynaklarıdır. Bu tür eylemlerin karşılanmaması ya da aşırı karşılanması yetişkinliğe kadar uzanan bozukluklara neden olabilir.



Anal Dönem(1,5-3 yaş): Çocuğun kendini kontrol etme ve denetlemeyi kazandığı çevresinin koyduğu kurallara uymayı öğrendiği dönemdir. Çocuğun kurallara uyması istendiğinde yaratılan iletişim ortamı önemlidir.. Bu ortam gergin, buyurgan baskıcı ise çocuk aşırı titizlik, cimrilik,inatçılık,bağnazlık gibi anal bir kişilik kazanır. Bunun tam tersi bir ortamda ise cömert, serbest, yaratıcı, üretici özelliklere sahip bir özellik kazanır. Bu dönemde çocuk anüs ve anüsle ilişkili eylemlerden doyum sağlar. Dışkı çıkarmak ve bunu denetim altına almaktan zevk alır. Tuvalet eğitimi dönemi olan bu yaşlarda çocuk bir yandan bağımlılık duyguları öte yandan bireyselleşme çatışması yaşar. Tuvalet eğitimi baskıdan uzak, barışçı bir biçimde yapılmalıdır.



Fallik Dönem( 3-6 yaş)Cinsiyet rolleri benimsenir, ilgi cinsel organlara kayar ve zevk kaynağı cinsel organlar olur. Oedipus (erkeklerde) ve elektra( kızlarda) karmaşaları görülür. Çocuk bu dönemde ahlaki standartları kazanmaya da başlar. Bu nedenle çocuğun sorularına geçiştirmeden cevap verilmelidir.



Gizil(Latent) Dönem(6-12 yaş): Cinselliğin durgunlaştığı bu dönemde birey öğrenmeye yönelir ve daha önceki dönemlerde kazanılan özellikleri pekiştirir. İlgisi sosyal ve entelektüel beceriler edinme üzerinde yoğunlaşır. Elde ettiği başarı deneyimleri ise giderek özerklik duygusunu geliştirir. Kızlar anneye erkekler babaya yönelerek dış dünya ile daha aktif bir ilişkiye girerler. Cinsel kimliğin oluşması toplumsal rollerin öğrenilmesinde bu özdeşim çok önemlidir. Kendi cinsel kimliğini özümseme ve karşıt cinsten olan farklılığını kanıtlama gayretine girerler. İlgi ve merakların da sağlıklı olarak doyurulması gerekir. Aksi halde üretkenlikten kaçar, özgüvenden yoksun, içe dönük bir kişilik gelişir.



Genital Dönem(12+..): Daha önceki dönemleri başarıyla atlatabilmek, kişiliğin yetişkin kişiliğe doğru gelişimini kolaylaştırır. Bu dönemde gencin cinsel ilgi odağı kendi ve ailesi dışındaki bir diğer kişi olmuştur. Freud’a göre daha önceki dönemlerde çözümlenmemiş olan eski karmaşaların tekrar ortaya çıkması olasıdır. Bunların tekrar gündeme gelmesi barılı bir kimlik edinebilmeyi kolaylaştırmaktadır. Yine çözümlenmemesi halinde ise yetişkinlikte sorunlar çıkabilir.